چر

	چرا آدم زير ديوار خرابه بخوابد که خواب آشفته ببيند
		رک: در قبرستان نخواب تا خواب آشفته نبينى
	چرا باد تو هاون نکوفتى، چرا زير سبيلامو نروفتى؟ (عامیانه).
		رک: چرا درِ گنجه بازه چرا دُم خر درازه؟
	چرا ترسم ز ناکرده گناهى (اسعد گرگانى)
	چرا توپچى نشدى؟
		به مزاح به کسى گويند که از اندک صدائى سخت بترسد و از جاى بجهد
	چرا خم گشته مى‌گردند پيران جهان‌ديده	به زير خاک مى‌گردند ايّام جوانى را
		(مصراع اول از جهانگير پادشاه هند، و مصراع دوم از مهرالنساء ملقّب به نور جهان همسر او)
	چرا درِ گنجه بازه، چرا دُم خر درازه؟ (عامیانه).
		در مورد کسى گويند که پيوسته ايرادهاى بى‌جا و نامعقول مى‌گيرد
		نظير:
		چرا باد تو هاون نکوفتى، چرا زير سبيلامو نروفتى؟
		- سفره رو کج ننداز، مى‌رم زن مى‌گيرم	منو سرِ لج ننداز، مى‌رم زن مى‌گيرم (عامیانه).
	چرا دنيا نشود خراب که گريه هم مى‌خورد شراب
		نظير:
		خرابى همهٔ عالم ز خوردن مى‌ ناب است
		- دنياى خراب و شهر ويران	خر خورده شرابِ تخم ريحان
	چرا دِه بينى و فرسنگ پرسى؟
		رک: ده مى‌بينى و فرسنگ مى‌پرسى؟
	چرا دِه بينم و فرسنگ پرسم؟٭
		رک: ده مى‌بينى و فرسنگ مى‌پرسى؟
			٭ چو کوران گرنه لعل از سنگ پرسم	............................ (نظامى)
	چرا شعرى بگوئى که در قافيه‌اش لنگ بمانى؟
		نظير: آدم چرا شعرى بگويد که در قافيه‌اش گير کند؟
	چرا غافل کند کارى که باز آرَد پشيماني٭
		نظير:
		پشيمانى چه سود آخر چو در اول خطا کردى؟
		- عاقلا مکن کارى کآورد پشيمانى (حافظ)
		مقایسه شود با : نه سير بخور نه کندُر بسوزان
			٭ زليخا مُرد از آن حسرت که يوسف گشت زندانى
	چراغ آدم ستمکار تا صبح نمى‌سوزد
		رک: ظالم پاى ديوار خود را مى‌کَنَد
	چراغ از بهر تاريکى نگهدار٭
		رک: چو بِهْ گشتى طبيب از خود ميازار
			٭ چو بِهْ گشتى طبيب از خود ميازار	............................... (سعدى)
	چراغ از روغن نور گيرد و هم از زيادى روغن بميرد
		نظير:
		اسراف حرام است
		- چو دخلت نيست خرج آهسته‌تر کن (سعدى)
		- بر آنکه خدا زار بايد گريست	که دخلش بوَد نوزده و خرج بيست (سعدى)
	چراغ اندر دل شب آفتاب است (طوطى‌نامه)
	چراغ به پاى خود روشنائى ندهد
		نظير:
		پاى شمع تاريک است
		- چراغ پاى خودش را روشن نمى‌کند
		- پاى چراغ هميشه تاريک است
		- پيش پاى خويش را روشن نمى‌سازد چراغ
	چراغ پاى خودش را روشن نمى‌کند٭
		رک: چراغ به پاى خود روشنائى ندهد
			٭ تمثل:
			تيره‌روزى لازمِ طبع بلند افتاده است	پاى خود را چون تواند داشتن روشن‌ چراغ (صائب)
	چراغ پيش آفتاب پرتوى ندارد (سعدى)
		نظير:
		شمع در پيش شمس نورى ندارد
		- کس پيش آفتاب نبرده است مشعلى (سعدى)
		- کرم شب‌تاب پيش چشمهٔ آفتاب چه تاب آرد (دولتشاه سمرقندى)
		- با نور آفتاب چه باشد شرار ما (صائب)
	چراغ چراغ با تو مى‌گويم، دخترعمو تو گوش کن
		رک: در به تو مى‌گويم! ديوار تو گوش کن!
	چراغ خاموش است و آسيا مى‌گردد.
		امرى در نهان در حال وقوع است
	چراغ خدا هميشه روشن است
	چراغ دروغ فروغ ندارد٭
		نظير:
		چراغ کذب را نبوَد فروغى
		- ندهد چهرهٔ دروغ فروغ
			٭ يا: چراغ دروغ بى‌فروغ است
	چراغ دزد خواب پاسبان است
		نظير: خواب پاسبان چراغ دزد است
	چراغ دلِ زن شوهر اوست
		رک: زنان را نيست چيزى بهتر از شوى
	چراغ را نتوان ديد جز به نور چراغ٭
			٭ دليل روى تو هم روى تست سعدى را	............................ (سعدى)
	چراغ ستمگر تا صبح نمى‌سوزد
		رک: چراغِ آدم ستمکار تا صبح نمى‌سوزد
	چراغ کذب را نبود فروغي٭
		رک: چراغ دروغ فروغ ندارد
			٭ نظام بى‌نظام از کافرم خواند	............................. (...؟)
	چراغ که در دمِ واپسينِ مردن باشد نورش زيادت شود (سَمَک عيّار)
		رک: شمع در وقت مردن خانه روشن مى‌کند
	چراغ که روشن شد جانوران بيرون مى‌آيند
	چراغِ گوشه‌نشينن مدام مى‌سوزد
	چراغم چه بايد چو خورشيد هست (سعدى)
		رک: تيمم باطل است آنجا که آب است
	چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا٭
		نظير:
		چه نسبت خاک را با عالم پاک
		- کى بوَد نغمهٔ داود چو آواز دراى (شرف شفروه)
		- لاشهٔ خر را به تازى چه نسبت؟
		- دُرّ به خر مهره کجا مانَد و دريا به غدير (سنائى)
			٭ ز روى دوست دل دشمنان چه دريابد	.............................. (حافظ)
	چراغ مفلسان نورى ندارد
	چراغ موشى بِهْ از خاموشى است
		نظير: مه در شب تيره آفتاب است
		رک: کاچى بِهْ از هيچى است
	چراغ مِهرِ عالم‌تاب مستغنى است از روغن (هاتف)
	چراغ مى‌داند که روغنش از کجاست (از جامع‌التمثيل)
	چراغ هيچ‌کس تا صبح نمى‌سوزد
		نظير:
		هيچ گلى تا آخر تازه نمى‌ماند
		- اندر پسِ هر خنده دو صد گريه مهياست
		- يک روز که خنديد که سالى نگريست؟ (مرزبان‌نامه)
		رک: اندر پسِ هر خنده دو صد گريه مهياست
	چراغى را که ايزد برفروزد	هر آن کس پُف کند ريشش بسوزد(حيدر هروى)
		نظير:
		هر که بر شمع خدا آرد پفو	شمع کى مى‌برد، بسوزد پوز او (مولوى)
		- هر آن شمعى که ايزد بِه فروزد	کسى کَش پُف کند ريشش بسوزد (عطّار)
		رک: با خدا دادگان ستيزه خطاست
	چراغى که به خانه رواست به مسجد حرام است
		نظير:
		کى به مسجد سزد آن شمع که در خانه رواست (بهار)
		- آبى که مى‌رود به رودخانه، خودى بخورد بِهْ از بيگانه
		- اول خويش، بعد درويش
		- اگر دانى که نان دادن ثواب است	تو خود مى‌خور که بغدادت خراب است
		- تا چراغى خانه را بايد، به مسجد کى رواست
	چرب سخنى دويم جادوئى است (از قابوس‌نامه)
		رک: زبان خوش مار را از سوراخ بيرون مى‌آورد
	چربى از سنگ برنمى‌آيد
		رک: از ترب روغن برنيايد
	چُرت مى‌‌زند بهتر از مرشد!
		رک: خودم کردم چرسى، خودم کردم بنگى، حالا بهتر از خودم چُرت مى‌زند!
	چرخ بازيگر از اين بازيچه‌ها بسيار دارد
		نظير:
		گيتى يکى نغز بازيگر است	که هر دم ورا بازى ديگر است (فردوسى)
		- فلک تا بوده اينش کار بوده