جامعه‌شناسی سازمان‌ها

امروزه در جوامع صنعتى و همچنين کشورهاى در حال توسعه، در گستره وسيعى سازمان‌هاى کوچک و بزرگ به فعاليت و انجام وظيفه مشغول هستند نظير:

سازمان‌هاى تحقيقاتي، دانشگاه‌ها، بيمارستان‌ها و مراکز بهداشتى - درمانى شرکت‌هاى صنعتى و توليدي، فروشگاه‌هاى بزرگ، مؤسسات بانکى و پولي، شرکت‌هاى خدمات عمومى (آب، برق، گاز، تلفن) سازمان‌هاى پليسى و امنيتي، باشگاه‌هاى ورزشي، مراکز هنري، فرهنگى و... .

فهرست مؤسسات و سازمان‌‌ها و برشمارى انواع، پيچيدگي، ساختار و کارکردهاى آنها از حوصله اين بحث خارج است و فقط به گفتار تالکوت پارسنز جامعه‌شناس معروف اشاره مى‌کنيم که مى‌گويد: در يک جامعه مرکب از اجزاء متفاوت و متمايز، توسعه و رشد سازمان‌ها يک شيوه اساسى براى تحقق اهدافى است که فرد به تنهائى قادر به دست‌يابى و انجام آن نيست' .

عده‌اى قدرتمندى سازمان‌ها و سيطره و نفوذ آنها در کليه امور اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، نظامي، امنيتى و غيره را بحث‌انگيز مى‌دانند با اين عبارت که در جوامع پيچيده امروز، سازمان‌هاى قدرتمندى پديد آمده‌اند که در جابه‌جائى قدرت‌هاى سياسى در کشورها، اعمال نفوذ مى‌کنند و در مواردى نيز مروج پديده‌هاى نامطلوب اجتماعى نظير: اعتياد، سرقت‌هاى سازمان‌يافته، خريد و فروش کودکان و ده‌ها مورد ديگر فعاليت‌هاى غيرانسانى مى‌باشند.

سازمان‌ها، سيستم‌هاى حقوقي، حقيقى و باز، ريچارد اسکات، ترجمهٔ دکتر محمدرضا بهرنگي، ناشر مترجم، چاپ بهرام، تابستان ۱۳۷۳، از صفحه ۲۰ به بعد.

البته بلافاصله بايد يادآورى کرد که در دنياى کنوني، در عين حال سازمان‌ها در کاهش تضادهاى بين‌المللى قدرت‌هاى انحصاري، برقرارى صلح، امنيت و همزيستى اصولى و منطقى کشورها و ملت‌ها، دفاع از حقوق بشر، حفظ محيط زيست، بهينه‌سازى مصرف مواد و انرژى و ده‌ها موارد ديگر اقدامات مثبت، نقش تعيين‌کننده‌اى ايفاء مى‌نمايند.

زندگى نوع بشر به‌ويژه در آغاز قرن ۲۱ ميلادى پيوندى ناگسستنى با حيات سازمان‌هاى کوچک و بزرگ يافته و با رشد علوم و تکنولوژى و گستردگى نفوذ و سيطره سازمان‌ها (در سطح ملي، منطقه‌اى و جهاني) مطالعه و بررسى همه‌جانبه ساختار و کارکرد سازمان‌ها را به‌عنوان ضرورى‌ترين و مهمترين پديده‌هاى جهان، در دستور کار مطالعاتى و تحقيقاتى مراکز علمى و دانشگاهى قرار داده است و بدين جهت مطالعه و بررسى سازمان‌ها از اهميت ويژه‌اى برخوردار مى‌باشد.