|
|
|
|
|
| مسئله مهم در تهيهٔ برگهٔ مادر انتخاب سرشناسه است. سرشناسه يعنى آن عنصرى که بيش از همه کتاب را به ما مى‌شناساند. معمولاً نويسنده، گروه يا سازمانى که مسؤوليت تدوين مطالب کتاب را به‌عهده گرفته است، سرشناسه قرار مى‌گيرد. معمول‌ترين سرشناسه همان نويسنده يا پديدآورنده است اما سازمان‌ها نيز مى‌توانند سرشناسه قرار گيرند مثل دانشگاه تهران، سازمان برنامه و بودجه و غيره. به هر حال وقتى نويسنده يا پديدآورندهٔ کتاب معلوم شد آن را روى برگه يادداشت مى‌کنيم. [محل قرار گرفتن سرشناسه در تقاطع فاصلهٔ ۵/۱ سانتى‌متر از کنارهٔ بالا و ۲ سانتى‌متر از کنارهٔ راست برگه است.] به‌خاطر داشته باشيد که همواره ابتدا نام خانوادگى و سپس نام کوچک نويسنده را مى‌نويسيم و دو قسمت را به‌وسيلهٔ يک علامت کاما (،) از يکديگر جدا مى‌سازيم.
|
|
|
|
|
|
|
| نام کتاب را عيناً از روى صفحهٔ عنوان، روى خط دوم برگهٔ مادر، منتقل کنيد. به خاطر داشته باشيد که بعضى اوقات عنوان روى جلد با آنچه که در روى صفحهٔ عنوان آمده است متفاوت است. [اگر عنوان کتاب طولانى بود خط دوم را از زير نام نويسنده (سرشناسه) يعنى در فاصلهٔ ۲ سانتى‌مترى از کنارهٔ راست ادامه دهيد.] در صورتى که تعداد نويسندگان دو يا سه نفر بود، نام نويسندهٔ اول را سرشناسه قرار دهيد و اگر تعداد نويسنده‌هاى کتاب بيش از سه نفر بود يا نويسندهٔ آن مشخص نبود، عنوان کتاب را سرشناسه قرار دهيد. اگر بعد از عنوان بخواهيد نام نويسندگان ديگر يا نام مترجم را اضافه کنيد، در پايان عنوان، علامت / (مميز) بگذاريد و اگر اسامى ديگرى وجود ندارد در پايان عنوان علامت نقطه خط تيره (. ــ) بگذاريد.
|
|
|
|
|
|
|
| اگر کتاب ترجمه اثرى بود، نام مترجم را همان‌طور که روى صفحهٔ عنوان آمده است (با حذف القاب و سِمَت و غيره) بلافاصله بعد از عنوان بنويسيد و در پايان آن نقطه و خط تيره (. ــ) بگذاريد.
|
|
|
|
|
|
|
| وضعيت نشر به ترتيبى که روى برگه مى‌آيد شامل محل انتشار، ناشر و تاريخ نشر است. اين مشخصات را بلافاصله بعد از عنوان يا نام مترجم بنويسيد و براى جدا کردن آنها از يکديگر بعد از محل انتشار علامت دو نقطه (:) و بعد از ناشر علامت کاما (،) بگذاريد. اکثر اطلاعات مربوط به وضعيت نشر از پشت صفحهٔ عنوان يا از روى جلد يا انتهاى کتاب به‌دست مى‌آيد. هنگام نوشتن اين مشخصات به دو نکتهٔ زير توجه کنيد:
|
|
| - کلمات زائد را که حذف آنها به شناسائى و مفهوم نام ناشر لطمه وارد نمى‌کند، حذف کنيد. مثلاً به‌جاى مؤسسهٔ انتشاراتى اميرکبير فقط 'اميرکبير' را قيد کنيد. يا براى انتشارات پيام، 'پيام' کافى است.
|
|
|
|
|
| - در صورتى که محل يا ناشر معلوم نباشد به ترتيب به‌جاى آنها [بى‌جا: بى‌نا] بگذاريد. متأسفانه بسيارى از کتاب‌ها بدون تاريخ است ولى تا آنجا که مى‌توانيد حدود تقريبى سال نشر را بگذاريد و اگر مطمئن نيستيد جلوى آن علامت سؤال قرار دهيد.
|
|
|
|
|
|
|
| تعداد صفحات در خط جداگانه‌اى پس از پايان تاريخ انتشار قيد مى‌شود. [خط جديد دوباره از فاصلهٔ ۳ سانتى‌مترى يعنى از همانجا که عنوان کتاب را شروع کرديد قرار مى‌گيرد]. تعداد صفحات کتاب با حرف (ص.) که مختصر کلمهٔ 'صفحه' است، مشخص مى‌شود. اگر مايل باشيد مى‌توانيد تعداد صفحات مقدمه را نيز قبل از تعداد صفحات متن با گذاشتن علامت کاما (،) مشخص کنيد. در مورد کتاب‌هاى چند جلدى مى‌توانيد به‌جاى گذاشتن تعداد صفحات، تعداد جلدها را مشخص کنيد و پس از آن حرف (ج .) بگذاريد.
|
|
| بسيارى از کتاب‌هاى چند جلدى علاوه بر عنوان مشترک مجموعه، هر جلد داراى عنوان فرعى خاص نيز مى‌باشد. در صورتى که مايل باشيد مى‌توانيد عنوان‌هاى فرعى را با ذکر عنوان جلد مربوطه قبل از شروع موضوع‌ها روى برگه يادداشت کنيد.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| موضوع يا موضوع‌هاى کتاب در خط جديدى پس از صفحه‌شمار [در فاصلهٔ ۲ سانتى‌متري] قرار مى‌گيرند. موضوع‌ها را با اعداد ۱، ۲، ۳ و غيره روى برگه مشخص مى‌کنيم.
|
|
|
|
|
| انتخاب موضوع يعنى تعيين کلمات يا عباراتى که گوياى محتواى کتاب باشد، کار دقيق و پراهميتى است. تعداد موضوع‌ها به تعدّد زمينه‌هاى مورد بحث در کتاب بستگى دارد. کتابدار بايد از ابتداى کار و پيوسته موضوع‌ها را از روى يک فهرست سرعنوان‌هاى موضوعى تدوين‌شده، انتخاب کند. به عبارت ديگر کتابدار هرگز نبايد از خود عبارات و کلمات موضوعى ابداع کند. تجربه ثابت کرده است که انجام اين عمل موجب عدم هماهنگى برگه‌ها و سردرگمى مراجعه‌کننده مى‌شود.
|
|
| اين فهرست با توجه به نياز کتابخانه‌هاى کوچک و بر اساس 'سرعنوان‌هاى موضوعى فارسي' کتابخانهٔ ملى ايران، تهيه شده است. شيوهٔ استفاده، نکات مهم و مسائل قابل توجه اين فهرست در مقدّمهٔ آن آمده است.
|
