ديابت باعث تصلّب شرائين و افزايش فشار خون مى‌شود که به‌نوبهٔ خود در پيدايش بيمارى قلبي، کليوي، سکتهٔ مغزى و ساير اختلالات ذيل سهيم مى‌باشند:
ديابت و بيمارى قلبى
ديابت مى‌تواند باعث ضعيف شدن عضلهٔ قلب شده و در ايجاد بيمارى شريان کرونر دخيل باشد. احتمال پيدايش 'ايسکمى نهفته يا خاموش' يا حملهٔ قلبى بدون درد سينه در بيماران ديابتى بيشتر است. فشار خون بالا، استعمال دخانيات، اختلالات چربى‌هاى خون و سابقهٔ بيمارى شريان کرونر قبل از ۵۰ سالگى در خويشاوندان درجهٔ اول خطر حملات قلبى را افزايش مى‌دهند.
ديابت و بيمارى کليه
ديابت مسئول بروز ۲۵% تمام موارد نارسائى کليه است. در بيمارانى که به مدت ۲۰ سال يا بيشتر به ديابت نوع ۱ مبتلا بوده‌اند، خطر پيدايش بيمارى کليوى قابل ملاحظه ۴۰-۳۰% است. احتمال بروز بيمارى کليوى محسوس در طول عمر بيماران مبتلاء به ديابت نوع ۲، ۲۰-۱۵ درصد بيشتر است. اولين و زودرس‌ترين علامت بيمارى کليه، ظهور پروتئين در نمونهٔ ادارار شبانه مى‌باشد. فشار خون بالا و کلسترول LDL زياد، ميزان پروتئين ادرار را افزايش مى‌دهد. اصلاح اين دو بيمارى ميزان پروتئين در ادرار را کاهش مى‌دهد. مهارکننده‌هاى ACE به‌جز اثرى که در کاهش فشار خون دارند، داراى اثر محافظت‌کنندهٔ کليه هستند. در بيماران مبتلاء به ديابت بايد حداقل سالانه يک‌بار کليه‌ها مورد ارزيابى قرار گيرند.
ديابت و چشم
بيماران مبتلاء به ديابت مستعد بروز کاتاراکت (آب مرواريد)، رتينوپاتى و گلوکوم هستند. ديابت علت اصلى کورى در ايالات متحده مى‌باشد. معاينات چشم با استفاده از داروهاى گشاد کنندهٔ مردمک بايد حداقل سالى يک‌بار در بيماران مبتلاء به ديابت انجام شوند.
- کاتاراکت:
موارد کاتاراکت پيش‌رس (Premature) بيماران ديابتى در اثر اتصال گلوکز به پروتئين عدسى چشم به‌وجود مى‌آيند. اين حالت را مى‌توان نظير کاتاراکت افراد سالمند غير ديابتي، با جراحى اصلاح نمود.
- رتينوپاتى (بيمارى شبکيه):
آسيب به عروق خونى کوچک شبکيه که در قسمت داخل و پشت چشم قرار دارند، عامل پيدايش اين اختلال است. در نخستين مراحل، عروق خونى تغيير بادکنکى - شکل (آنوريسم) پيدا مى‌کنند و به‌تدريج خونريزى و تورم پديد مى‌آيد. در مراحل بعدى مناطق کوچک انفارکت که به نقطه‌هاى 'Cotton-Wool' شباهت دارند، به‌وجود مى‌آيند. به‌دنبال اين مرحله، تشکيل عروق خونى جديد و غير طبيعى که به سهولت خونريزى مى‌کنند، باعث پيدايش نسج جوشگاه (اسکار) مى‌شود. اين نسج جوشگاه در شبکيه مى‌تواند باعث جدا شدن شبکيه گردد. در نهايت مرحله‌اى موسوم به رتينوپاتى پروليفراتيو (تکثيري) پديد مى‌آيد که مى‌تواند با ليزر درمان شود.
- گلوکوم:
نوعى بيمارى است که با افزايش فشار مايع درون چشم مشخص مى‌شود. اين اختلال در ۶% بيماران ديابتى رخ مى‌دهد و مى‌توان آن را با قطره‌هاى چشمى درمان نمود.
ديابت و اعصاب
ديابت مى‌تواند باعث اختلال اعصاب مسئول در عملکرد عضله و حس اندام‌ها (يعنى نوروپاتى محيطي) و اعصاب مسئول در عملکرد احشاء (يعنى نوروپاتى اتونوميک) گردد.
نوروپاتى‌هاى محيطى
ممکن است يک عصب يا بيشتر درگير شود که البته شايع‌ترين شکل آن نوروپاتى محيطى دست‌ها و پاها است. عموماً هر دو سمت در يک زمان گرفتار مى‌شوند. کاهش احساس درد، حرارت و ارتعاش همراه با گزگز يا سوزش که معمولاً در شب از بيشترين شدت برخوردار است، شايع مى‌باشد. مصرف شبانه قرص آمى‌تريپ‌تيلين يا ماليدن کرم Capsaicin به پوست مبتلاء، دو تا چهار مرتبه در روز ممکن است در درمان درد مؤثر باشد.
نوروپاتى‌هاى اتونوميک (خودکار)
عموماً اعصاب خودکار مربوط به قلب مبتلاء مى‌شوند. اين امر مى‌تواند به عدم کارآئى کرونوتروپيک (Chronotropic incompetence) يا ناتوانى در افزايش ضربان قلب به هنگام فعاليت منتهى شود. بيماران مبتلاء ممکن است به هنگام ابتلاء به انفارکتوس ميوکارد، دردى احساس نکنند. ساير اعصاب، منجمله اعصاب خودکار مربوط به معده نيز ممکن است درگير شوند و در نتيجه تأخير يا کندى در توانائى تخليه معده عارض گردد. به اين حالت گاستروپارزى گفته مى‌شود و با تهوع و سوزش سر دل همراه است. درصورت ابتلاء اعصاب روده (آنتروپاتي) دوره‌هاى متناوب اسهال و يبوست رخ مى‌دهند. درمان با رژيم غذائى پرُفيبر و / يا داروهاى مناسب براى درمان اسهال و يبوست صورت مى‌پذيرد. ابتلاء اعصاب مثانه ممکن است به عفونت‌هاى مکرر مثانه و بى‌اختيارى ادرارى منتهى گردد. ناتوانى جنسى (Imotence) مى‌تواند نتيجهٔ ابتلاء اعصاب آلت تناسلى باشد. مثانهٔ آتونيک و ناتوانى جنسى را مى‌توان با اعمال جراحى و داروها درمان نمود. در صورت وجود اين مشکلات بايد با يک اورولوژيست، مشاوره به‌عمل آيد.
ديابت و دهان
بيماران مبتلاء به ديابت بيشتر در معرض مشکلات دندان‌ها و لثه‌ها مى‌باشند. لثهٔ ملتهب که متورم و حساس مى‌شود، ممکن است به التهاب نسج دور دندان (Periodentitis) بيانجامد. دندان‌ها ممکن است فاسد شوند و به حالت لق و پوسيده درآيند. بايد به بيماران ديابتى در مورد اهميت برنامهٔ منظم و روزانهٔ مسواک زدن و استفاده از نخ دندان تذکر داده شود.
ديابت و پاها
آسيب عصبى و شريانى پاها ممکن است به مشکلات عديده‌اى بيانجامد. احتمال پيدايش عفونت و گانگرن منجر به قطع انگشتان پا يا قسمتى پائينى پا در بيماران ديابتى ۲۰ بار بيشتر است. هرگونه سرخي، تورم يا ضايعات پوستى ممکن است به سرعت عفونى شوند و بايد براى پيشگيرى از زخم‌هاى پوستى اقدام عاجل به‌عمل آيد. کفش‌هاى نو بايد راحت، اندازه و بادوام باشند تا احتمال عفونت تقليل يابد. به‌علاوه به بيماران آموزش دهيد که 'پاى ورزشکار' را سريعاً گزارش نمايند، با استفاده از روغن گياهى پوست خشک پاها را درمان کنند و با کوتاه کردن ناخن‌ها به‌طور مناسب بهداشت انگشتان پا را به‌خوبى حفظ نمايند.
