مراقبت از کودکان کمتر از ۵ ساله

در بسيارى از کشورهاى جهان کودکان سن پيش از ورود به دبستان تا اندازه‌اى از ياد مى‌روند. اين کودکان يک گروه آسيب‌پذير يا در معرض خطر ويژه در هر جامعه و شايستهٔ مراقبت بهداشتى خاص هستند. دلايل لزوم مراقبت ويژه از اين کودکان را مى‌توان به‌شرح زير بيان کرد:

- شمار بسيار کودکان: کودکان گروه سنى صفر تا چهار ساله نزديک به ۱۵ - ۵/۱۲ درصد همهٔ جمعيت را شامل مى‌شوند و شمار بسيار آنها سهم عمده‌اى از مراقبت‌هاى بهداشتى را مى‌طلبيد.

- ميرائى بسيار: در کشورهاى رو به پيشرفت سى و پنج تا چهل درصد همهٔ مرگ‌ها در کودکان کمتر از پنج سال روى مى‌دهد. و مرگ‌هاى کمتر از يک‌ساله‌ها بيش از بيست درصد و مرگ يک تا چهارساله‌ها بيش از ده درصد همهٔ مرگ‌ها است. در حالى‌که در کشورهاى پيشرفته کودکان کمتر از پنج سال هشت درصد همهٔ جمعيت و کمتر از سه درصد مرگ‌ها در هر سال را تشکيل مى‌دهند. علل عمدهٔ مرگ در اين گروه سنى عبارتند از؛ سوءتغذيه و عفونت، که هر سه را مى‌توان پيشگيرى کرد. تقريباً مى‌توان گفت که همهٔ مرگ‌هاى اين کودکان به‌علت نارسائى در استفادهٔ به‌موقع و کارسازى وسايل پيشگيرى و درمانى در دسترس - از جمله خدمات بهداشت مادر و کودک - است.

- ابتلاء به بيمارى‌ها: پنج سال اول زندگى پر است از خطراتى براى سلامتي؛ مانند: بيمارى‌هاى اسهالي، سوءتغذيهٔ (PEM) و بيمارى‌هاى عفونى (سرخک، سياه‌سرفه، ديفتري، کزاز و فلج‌ اطفال). در اين گروه سنى بيمارى‌هاى انگلى روده بسيار فراوان است.

- رشد و تکامل: دورهٔ پيش از ورود به مدرسه دورهٔ رشد و تکامل سريع است. آسيب‌پذيرى‌ اينها مستلزم اقدامان ويژه‌اى از نظر مراقبت‌هاى پيشگيرى به‌منظور برآوردن نيازهاى زيست‌شناختى و روان‌شناختى وابسته به فرآيند رشد و تکامل انسانى است.

- منابع انساني: تضمين سلامت کودک يک سرمايه‌گذارى براى آينده به‌شمار مى‌آيد.

- در دسترس بودن: در حالى‌که دسترسى به شيرخواران آسان است ولى کودکان يک تا چهار ساله دشوار به‌دست مى‌آيند. براى آوردن اين کودکان در مجموعهٔ مراقبت‌هاى بهداشتى ويژه درون‌داد (Input)‌هاى ويژە‌اى نياز مى‌شود. پژوهش‌هاى علمى در سراسر جهان نشان داده است که مردم براى دريافت مراقبت‌هاى پزشکى بيش از پنج تا هشت کيلومتر دورتر از خانهٔ خود نمى‌روند. براى کودکانى که بردن آنها به وسيلهٔ شخص ديگرى انجام مى‌شود اين فاصله مى‌تواند باز هم کمتر باشد.