مثانه و پیشابراه

عفونت مثانه (التهاب مثانه)

عفونت‌هاى مثانه در زنان که التهاب مثانه نيز خوانده مى‌شود، معمولاً در اثر انتقال باکترى از مهبل و از طريق پيشابراه کوتاه به مثانه ايجاد مى‌شوند. شايع‌ترين علائم عبارتند از: درد يا سوزش هنگام دفع ادرار و تمايل مکرر به تخليه مثانه. ادرار گاهى حاوى رگه‌هاى خون است و ممکن است بوى تندى داشته باشد. التهاب مثانه بعد از آميزش جنسى که طى آن فشار باعث هدايت باکترى‌ها به‌سمت مثانه مى‌شود، شايع است.

درمان

مصرف مايعات را افزايش دهيد. اگر علائم بيش از يک يا دو روز ادامه يافت به پزشک مراجعه کنيد. او ممکن است يک آنتى‌بيوتيک و يک مسکن تجويز کند. براى پيشگيرى از التهاب مثانه، همواره بعد از اجابت مزاج خود را از جلو به عقب تميز کنيد و از مهبل فاصله بگيريد. به‌خاطر داشته باشيد که بعد از آميزش جنسى مثانهٔ خود را تخليه کنيد تا باکترى‌هائى که احتمالاً با فشار داخل مثانه شده‌اند با جريان ادرار شسته شوند. عفونت‌هاى مثانه‌اى که درمان نشوند ممکن است منجر به عفونت‌هاى کليه شوند.

مثانهٔ تحريک‌پذير (تمايل شديد به دفع ادرار و بى‌اختيارى ادرارى)

برخى افراد بدون وجود ساير علائم التهاب مثانه دچار تمايل ناگهانى شديد به دفع ادرار مى‌شوند. اين عارضه ممکن است در شب يا هنگام روز، زمانى‌که نمى‌توانيد خود را به‌موقع به دستشوئى برسانيد، بروز کند، به همين دليل به آن تمايل شديد به دفع ادرار و بى‌اختيارى ادرارى مى‌گويند.

درمان

اگر تمايل شديد به دفع ادرار و بى‌اختيارى ادرارى چيزى بيش از يک رويداد اتفاقى باشد، بايد به پزشک مراجعه کنيد تا مطمئن شويد که مبتلا به عفونت يا برخى مشکلات قابل اصلاح مثل پائين افتادگى رحم نيستيد (به مبحث پائين‌افتادگى رحم مراجعه کنيد). اگر عارضهٔ مشخصى پيدا نشد، پزشک ممکن است توصيه کند که ادرار خود را تا هنگام تمايل شديد به دفع آن تا حد امکان نگه داريد. اين کار عضلات مثانه را تقويت مى‌کند. در بسيارى از موارد اين تمرين به تنهائى مى‌تواند براى غلبه بر اين مشکل ناگوار به شما کمک کند.

بى‌اختيارى فشارى (stress incotinece)

با افزايش سن زنان، عضلاتى که کف لگن را تشکيل مى‌دهند شلتر و ضعيف‌تر مى‌شوند. اين عضلات به ثبات مثانه و بسته نگه داشتن محل اتصال (دريچه) مثانه به پيشابراه کمک مى‌کند. ضعف اين دريچه منجر به بى‌اختيارى فشارى مى‌شود، يعنى هنگام زور زدن، بلند شدن، خنديدن، عطسه کردن و غيره، ادرار بى‌اختيار دفع مى‌شود. اگرچه بى‌اختيارى فشارى در مردان نيز بروز مى‌کند ولى در زنان بسيار شايع‌تر است.

درمان

بى‌اختيارى فشارى را اغلب مى‌توان با تمرين‌هائى که براى تقويت عضلات کف لگن طرح‌ريزى شده است، برطرف کرد. يکى از اين تمرين‌ها کشش عضلات لگن، مشابه عملى که هنگام توقف جريان ادرار انجام مى‌دهيد، است. با اين تمرين شما عضلات کف لگن خود را تقويت مى‌کنيد و بى‌اختيارى فشارى اغلب به‌طور کامل اصلاح مى‌شود. چاقى بى‌اختيارى فشارى را بدتر مى‌کند، بنابراين ترغيب مى‌شويد که وزن اضافى خود را کاهش دهيد. تعدادى از داروها را مى‌توان براى بى‌اختيارى تجويز کرد. ولى اين داروها اغلب عوارضى مثل خشکى چشم‌ها و دهان، و احتباس ادرارى ايجاد مى‌کنند و مصرف آنها بايد تحت نظر دقيق پزشک باشد.

اگر اين اقدامات براى اصلاح عارضه مؤثر نبود، بايد نظر متخصص جراحى کليه و مجارى ادرارى را جويا شويد. او ممکن است براى محکم کردن عضلات کف لگن، عمل جراحى را توصيه کند. يک روش خيلى قديمى که هنوز هم براى برخى افراد توصيه مى‌شود، استفاده از رحم‌بند (passary، وسيله‌اى که براى ثبات مثانه داخل مهبل قرار داده مى‌شود) است. در صورت استفاده از رحم‌بند، رعايت دقيق نظافت براى پيشگيرى از ايجاد التهاب مهبل ضرورى است. (به مبحث عفونت مهبل مراجعه کنيد).

بسيارى از زنان براى جذب ادرار سر ريز شده از نوارهاى بهداشتى استفاده مى‌کنند. ولى اينها اغلب محرک هستند و توليد بو مى‌کنند، مگر آنکه به‌طور مکرر تعويض شوند. معمولاً راه‌هاى بهتر و ارزانتر از آنچه متخصصان جراحى کليه و مجارى ادرارى توصيه مى‌کنند، وجود دارد.