فوبی اجتماعی (جمعیت هراسی)

اختلال اضطراب فراگیر

جدول زیر را نگاه کنید. به‌صورت نگرانی بیش از حد راجع به شرایط، وقایع، یا تعارض‌های واقعی است. نشانه‌ها ممکن است کم و زیاد شوند. هم در کودکان و هم در بزرگسالان رخ می‌دهد.

- معیارهای تشخیصی اختلال اضطراب فراگیر در DSM-IV-TR:
	الف ـ اضطراب شدید و نگرانی (انتظار توأم با تشویش)، درباره چند واقعه یا فعالیت (مثل عملکرد شغلی یا تحصیلی)، که در اکثر روزها حداقل برای شش ماه رخ می‌دهد.
	ب ـ فرد احساس می‌کند کنترل نگرانی برایش مشکل است.
	ج ـ اضطراب و نگرانی با سرعت (یا بیشتر) از شش علامت زیر همراه است (که حداقل بعضی علایم در اکثر روزها در شش ماه گذشته وجود داشته است).
	توجه: در بچه‌ها، تنها یک مورد لازم است.
		۱. بی‌قراری یا احساس تنش و عصبی شدن. ۲. زود خسته شدن. ۳. اشکال در تمرکز یا احساس کار نکردن مغز. ۴. تحریک‌پذیری. ۵. تنش عضلانی. ۶. اختلال خواب (اشکال در به خواب رفتن یا ادامه خواب، یا خواب همراه با بی‌قراری و عدم رضایت).
	د ـ محور اضطراب و نگرانی به ویژگی‌های اختلالی در محور I مربوط نمی‌شود. مثلاً اضطراب یا نگرانی در مورد ابتلاء به یک حمله پانیک (آن‌چنان که در اختلال پانیک اتفاق می‌افتد)، دستپاچه شدن در جمع (مثلاً در فوبی اجتماعی)، آلوده شدن (مثل اختلال وسواس فکری عملی)، دور ماندن از خانه یا نزدیکان (مثل اختلال اضطراب جدائی)، چاق شدن (مثلاً در بی‌اشتهائی عصبی)، داشتن شکایات جسمی متعدد (مثلاً در بی‌اشتهائی عصبی)، داشتن شکایات جسمی متعدد (مثلاً در اختلال جسمی‌سازی)، یا ابتلاء به یک بیماری جدی (مثلاً در هیپوکندریازیس)، و اضطراب و نگرانی، صرفاً در مدت اختلال استرس پس از تروما، رخ دهد.
	هـ ـ اضطراب، نگرانی ، یا نشانه‌های جسمی باعث ناراحتی واضح یا اختلال در عملکرد اجتماعی، شغلی، یا سایر حوزه‌های عملکرد می‌گردد.
	و ـ اختلال به‌دلیل اثر فیزیولوژیک مستقیم یک ماده (مثل یک ماده مورد سوءمصرف یا یک دارو) یا به‌دلیل یک بیماری عمومی طبی (مثل هیپوتیروئیدی) نباشد و صرفاً در حین یک اختلال خلقی، اختلال پسیکوتیک یا اختلال فراگیر رشد رخ ندهد.

فوبی اختصاصی

جدول زیر را نگاه کنید. فوبی، ترس غیرواقعی از یک ابژه است (مانند اسب، ارتفاع، تزریق). فرد در مواجهه با ابژه‌ای که از آن می‌ترسد، دچار اضطراب فراوان می‌گردد و سعی می‌کند به هر قیمتی شدە، از آن اجتناب کند.

- معیارهای تشخیصی فوبی اختصاصی در DSM-IV-TR:
	الف ـ ترس مشخص و پایدار که بیش از حد و غیرقابل قبول است؛ یا حضور یا انتظار حضور یک شیء یا موقعیت خاص ایجاد می‌شود (مثلاً پرواز با هواپیما، ارتفاع، حیوانات، تزریق آمپول، دیدن خون)
	ب ـ تقریباً به‌طور ثابت، مواجهه با محرک ترس‌آور باعث ایجاد یک پاسخ فوری اضطرابی می‌گردد، که ممکن است به شکل یک حمله پانیک وابسته به موقعیت درآید. یا موقعیت ذکر شده آن را برانگیزد.
	توجه: در کودکان، اضطراب، ممکن است به شکل گریه، کج‌خلقی (tantrum)، خشک زدن و میخکوب شدن یا چسبیدن به والدین ظاهر شود.
	ج ـ فرد، خود واقف است که ترس بیش از حد و غیرقابل قبول است.
	توجه: در کودکان ممکن است این ویژگی وجود نداشته باشد.
	د ـ فرد از موقعیت ترس‌آور اجتناب می‌کند، یا اگر مجبور به تحمل آن شود، اضطراب و ناراحتی زیادی را محتمل می‌گردد.
	هـ ـ اجتناب از موقعیت، انتظار همراه با اضطراب، یا ناراحتی در موقعیت ایجادکننده ترس، با برنامه‌های طبیعی زندگی فرد، عملکرد شغلی (یا تحصیلی) وی، یا فعالیت‌های اجتماعی و ارتباطات او، تداخل می‌کند. یا اینکه از داشتن این ترس دچار ناراحتی واضحی می‌شود.
	و ـ در افراد زیر ۱۸ سال، مدت اختلال حداقل شش ماه است.
	ز ـ اضطراب، حمله‌های پانیک، یا اجتناب ناشی از ترس از شیء یا موقعیت خاص، با اختلال روانی دیگری همراه نباشد، مانند اختلال وسواس فکری - عملی (مثلاً ترس از کثیفی در فردی که وسواس آلودگی دارد)، اختلال استرس پس از تروما (مثلاً اجتناب از محرکی که با استرسور شدید (قبلی) همراه است)، اختلال اضطراب جدائی (مثلاً اجتناب از مدرسه)، فوبی اجتماعی (مثلاً اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی به‌دلیل ترس از دستپاچگی)، اختلال پانیک همراه با آگورافوبی، یا آکورافوبی بدون سابقه اختلال پانیک.
نوع را مشخص کنید:
	- فوبی از حیوانات - فوبی از محیط طبیعی (مثل ارتفاع، طوفان، آب) - فوبی از خون، تزریق، جراحت - فوبی موقعیتی (مل هواپیما، آسانسور، مکان‌های سربسته) - فوبی نوع دیگر (مثل اجتناب ناشی از ترس از موقعیت‌هائی که ممکن است باعث خفگی، استفراغ یا ابتلاء به یک بیماری شود. در کودکان اجتناب از صدای بلند یا افرادی که لباس‌های مخصوصی پوشیده‌اند).

فوبی اجتماعی (جمعیت هراسی)

جدول زیر را نگاه کنید. فوبی اجتماعی به معنای ترس غیرمنطقی از موقعیت‌های عمومی است [(مثل: حرف زدن در جمع، غذا خوردن در جمع، استفاده از توالت عمومی (مثانه خجالتی ـ shy bladder)]. در نوع فراگیر آن، از اغلب موقعیت‌های اجتماعی اجتناب می‌شود.

- معیارهای تشخیصی فوبی اجتماعی در DSM-IV-TR:
	الف ـ ترس واضح و مداوم از یک یا چند موقعیت اجتماعی که طی آن فرد با افرادی ناآشنا مواجه می‌گردد یا مورد بررسی و موشکافی احتمالی دیگران قرار می‌گیرد. فرد می‌ترسد، به‌گونه‌ای رفتار کند (یا نشانه‌های اضطراب را نشان دهد) که مورد تحقیر قرار گیرد یا خجالت‌زده شود.
	توجه: در کودکان باید شواهدی از توانائی برقراری ارتباطات اجتماعی متناسب با سن، با افراد آشنا وجود داشته باشد و اضطراب در جمع هم‌سالان هم رخ دهد، نه فقط در رابطه با بزرگسالان.
	ب ـ مواجهه با موقعیت اجتماعی ترس‌آور، تقریباً همیشه موجب اضطراب می‌گردد، که ممکن است به‌صورت حمله پانیک وابسته به موقعیت درآید یا موقعیت ذکر شده آن را برانگیزد.
	توجه: در کودکان، اضطراب ممکن است به‌صورت گریه، بدخلقی، خشک زدن و میخکوب شدن یا خودداری از موقعیت‌های اجتماعی با افراد ناآشنا خود را نشان دهد.
	ج ـ فرد می‌داند که ترسش بیش از حد یا غیرقابل قبول است.
	توجه: در کودکان، ممکن است این علامت وجود نداشته باشد.
	د ـ فرد از موقعیت اجتماعی یا عملکردی که از آن می‌هراسد، اجتناب می‌کند یا اگر مجبور به تحمل آن شود، دچار اضطراب و ناراحتی فراوان می‌گردد.
	هـ ـ اجتناب، انتظار همراه با اضطراب، یا ناراحتی ناشی از موقعیت اجتماعی یا عملکردی ایجادکننده ترس، به شکلی واضح با زندگی طبیعی فرد، عملکرد شغلی (تحصیلی)، با فعالیت‌های اجتماعی و ارتباطات او تداخل می‌کند، و یا از اینکه از داشتن فوبی خود، بسیار ناراحت است.
	و ـ مدت بیماری در افراد کم‌تر از ۱۸ سال، حداقل شش ماه است.
	ز ـ ترس یا اجتناب به‌دلیل اثر فیزیولوژیک مستقیم یک ماده (مثلاً ماده‌ای که مورد سوءمصرف قرار می‌گیرد یا یک دارو) یا یک بیماری طبی عمومی نمی‌باشد و با اختلال روانی دیگری بهتر توضیح داده نمی‌شود (مثلاً اختلال پانیک با یا بدون آگورافوبی، اختلال اضطراب جدائی، اختلال بدشکلی بدن، اختلال فراگیر رشد، یا اختلال شخصیت اسکیزوئید)
	ح ـ اگر یک بیماری طبی عمومی با اختلال روانی دیگری وجود دارد، ترس در معیار 'الف' به آن ربطی ندارد، مثلاً ترس از لکنت زبان، لرزش در بیماری پارکینسون، نشان دادن رفتار غیرطبیعی خوردن در بی‌اشتهائی عصبی یا جوع عصبی.
نوع را مشخص کنید:
	فراگیر: اگر ترس، بیشتر موقعیت‌های اجتماعی را شامل شود (تشخیص اضافه اختلال شخصیت اجتناعی را هم، در نظر داشته باشید).