| به آن دسته از آسيب‌ها و صدماتى که توسط دانشآموزان و در ساعات آموزشى به شکل ارادى و يا غيرارادى به محيط آموزشى وارد مى‌شود، خرابکارىهاى آموزشى اطلاق مى‌گردد.
|
|
|
|
| ويژگى‌هاى خرابکارىهاى آموزشى
|
|
| نتايج مطالعات انجام شده درباره حفظ و نگهدارى امکانات و تجهيزات آموزشى در کشورهاى مختلف نشان مى‌دهد که مسئولان آموزش و پرورش به‌هنگام مواجه شدن با محدوديت منابع مالي، در نخستين اقدام، اعتبارات مربوط به تعمير و نگهدارى تجهيزات واحدهاى آموزشى را کاهش مى‌دهند و يا براى حفظ و نگهدارى امکانات آموزشى اعتبارات لازم را در نظر نمى‌گيرند. در اين شرايط است که گسترش خرابکارىهاى آموزشي، يا بى‌توجهى به آن و عدم کنترل آن، امکانات و تجهيزات موجود را به سرعت فرسوده مى‌کند و هزينه‌هاى بسيار زيادى را بر جامعه تحميل مى‌نمايد. اهم ويژگى‌هاى خرابکارىهاى آموزشى عبارتند از:
|
|
| - خرابکارىهاى آموزشى به جنس، مقطع سنى و تحصيلى خاصى محدود نمى‌شود، بلکه در تمام سطوح تحصيلى قابل مشاهده است. البته اشکال، ميزان گسترش و شيوع آن در مقاطع تحصيلى مختلف، متفاوت مى‌باشد.
|
|
| - برخى از خرابکارىهاى آموزشى به موقعيت اقتصادي، فرهنگى و اجتماعى خاصى مرتبط نيست، بلکه به‌طور کلى در همهٔ مناطق مى‌توان برخى از آثار آن را مشاهده کرد.
|
|
| - خرابکارىهاى آموزشى به هر شکلى که واقع شوند، تسريع در فرسودگى محيط و تجهيزات آموزشي، القاء خستگى روانى و جسمي، افزايش فشارهاى عصبي، کاهش قدرت يادگيرى و ... را سبب مى‌شوند.
|
|
| انواع خرابکارىهاى آموزشى
|
|
| به‌طور کلى خرابکارىهاى آموزشى دامنهٔ بسيار وسيعى دارند. اين خراب‌کارى‌ها از بازکردن پيچ‌هاى ميز تحرير تا حک نمودن انواع يادگارى‌ها و جملات بر روى ديوارهاى کلاس‌هاى درس را شامل مى‌شود. متداول‌ترين خرابکارىهاى آموزشى از ديدگاه دانشآموزان عبارتند از:
|
|
| ۱. حک کردن انواع يادگارى (اسامي، جملات، شعر و ...) بر روى ميزها، ديوارها و ... اين حالات مى‌تواند شامل کند‌ه‌کارى بر روى ديوار، ميز، تخته‌سياه و يا نوشتن با جوهر و گچ بر روى ديوار و ... باشد.
|
|
| ۲. شکستن ميز و نيمکت‌ها.
|
|
| ۳. شکستن در و شيشه‌هاى کلاس.
|
|
| ۴. شکستن لامپ‌ها و کليد و پريزهاى موجود در کلاس.
|
|
| ۵. صدمه‌زدن به وسايل گرم‌کننده و خشک‌کننده و برجا ماندن آثار ثانويهٔ اين قبيل اقدامات مانند سياه‌شدن در و ديوار کلاس‌ها، آتش‌سوزى و ...
|
|
| عوامل مؤثر در خرابکارىهاى آموزشى
|
|
| شناخت کامل و بسيار دقيق از کليهٔ عوامل مؤثر در ايجاد اين پديده امکان‌پذير نيست، ولى مهم‌ترين عوامل تأثيرگذار در ايجاد پديدهٔ مذکور از ديدگاه دانشآموزان عبارتند از:
|
|
| ۱. عدم اطلاع و آگاهى از نتايج خرابکارىهاى کوچک فردى:
|
| بسيارى از دانشآموزان از نتايج خرابکارىهاى کوچک خود و تأثير آن به شکل کلان در جامعه اطلاعى ندارند. اين قبيل دانشآموزان بر اين باور هستند که حک نمودن کلمه‌اى بر روى ميز، ديوار و ... تخريب قابل ملاحظه‌اى محسوب نمى‌گردد.
|
|
| ۲. خراب‌کارى و ابراز حس هنرنمائى:
|
| بسيارى از دانشآموزان که معمولاً با هنرهائى از قبيل هنرهاى رزمي، هنرهاى ترسيمي، هنر خطاطى و ... آشنائى نسبى دارند، به خرابکارىهاى آموزشى به‌عنوان وسيله‌اى براى ابراز هنر خويش متوسل مى‌شوند. انواع ضربات وارده بر در و ديوارها، زدن ضربه به ميز و نيمکت‌ها، کشيدن تصاوير زيبا بر روى ديوارها، خطاطى کردن بر روى در و ديوارها و ... همگى نمودهائى از هنرنمائى اين قبيل دانشآموزان به‌شمار مى‌آيد.
|
|
| ۳. خراب‌کارى وسيله‌اى براى سرگرمى:
|
| بسيارى از خرابکارىهاى آموزشى فقط جنبهٔ سرگرمى براى دانشآموزان دارند. اين امر از عدم برنامه‌ريزى دقيق مسئولان واحدهاى آموزشي، برخوردارى دانشآموزان از وقت و فرصت‌هاى زياد بدون برنامه در ساعات آموزشي، عدم پيش‌بينى امکانات تفريحى و سرگرم‌کنندهٔ کافى در زمان بيکارى براى دانشآموزان و ... ناشى مى‌گردد. تجربه نشان مى‌دهد که تغيير فصول نيز بر روى اين نوع خراب‌کارى‌ها اثر قابل ملاحظه‌اى دارد. به‌عنوان مثال، در فصل زمستان که دانشآموزان بر اثر بارش برف و باران، نمى‌توانند ساعات بيکارى خود را با استفاده از امکانات تفريحى و ورزشى خارج از کلاس بگذرانند، برخى از خرابکارىهاى آموزشى به شکل قابل ملاحظه‌اى افزايش مى‌يابد.
|
|
| ۴. خراب‌کارى به‌دليل عدم برقرارى ارتباط با معلّم، به‌هنگام تدريس بعضى دروس:
|
| يکى ديگر از عوامل تشديد کنندهٔ خرابکارىهاى آموزشي، بروز حالات خستگى و بى‌علاقگى برخى از دانشآموزان در هنگام تدريس برخى از دروس است. دانش‌آموزانى که بنا به‌عللى (نداشتن زمينه‌هاى ذهنى لازم براى آموختن، ضعف پايهٔ درسي، عدم مطالعهٔ دروس، عدم برقرارى ارتباط مؤثر و دوسويه بين دانش‌آموز و معلم و ...) بر سر کلاس حاضر مى‌شوند، به شکل غيرارادى به سمت خرابکارىهاى آموزشى متمايل مى‌گردند.
|
|
| ۵. خراب‌کارى به‌دليل تنبيه بدون توجيه:
|
| بسيارى از دانشآموزان براى تنبيه شدن خود از سوى مربيان واحدهاى آموزشى نمى‌توانند دلايل قانع‌کننده‌اى بيابند. اين دسته از دانشآموزان با توسل به خرابکارىهاى آموزشي، از ديدگاه خود به جبران اين امر مبادرت مى‌ورزند.
|
|
| راه‌هاى پيشگيرى از خرابکارىهاى آموزشى
|
|
|
| بالا بردن سطح آگاهى‌هاى دانشآموزان
|
|
| هم‌چنانکه در بخش عوامل ايجادکنندهٔ خرابکارىهاى آموزشى اشاره گرديد، عدم اطلاع و ناآگاهى برخى از دانشآموزان سبب واردآمدن صدمات زيادى به امکانات و تجهيزات محيط‌هاى آموزشى مى‌گردد. تهيهٔ برنامه‌هاى مستند در اين زمينه (با تأکيد بر جنبه‌هاى هنرى متناسب با سنين دانش‌آموزي) و ايجاد تغييرات لازم در متون درسى دانشآموزان به‌منظور آشنا کردن آنان از سنين اوليهٔ تحصيلات با نحوهٔ حفظ و نگهدارى امکانات آموزشي، مى‌تواند حساسيت لازم را در دانشآموزان ايجاد کند.
|
|
| پيش‌بينى امکانات براى درج يادگارى‌ها
|
|
| واحدهاى آموزشى با پيش‌بينى امکاناتى مانند دفتر مخصوص براى درج يادگارى‌هاى دانشآموزان و بايگانى کردن آن براى سال‌هاى متمادي، قرار دادن مکانى در معرض ديد عموم براى نصب آثار هنرى (نقاشي، خطاطى و ...) دانشآموزان، برگزارى مسابقات ورزشى مورد علاقهٔ دانشآموزان و ... مى‌توانند ابراز حس هنرنمائى آنان را در مسيرى مناسب هدايت نمايند.
|
|
| پيش‌بينى امکانات لازم براى گذراندن اوقات بيکارى
|
|
| واحدهاى آموزشى با پيش‌بينى وسايل و امکانات تفريحي، ورزشى و آموزشى مناسب، تجهيز کتابخانهٔ آموزشگاه‌ها به مواد آموزشى چاپي، تصويري، ترسيمى و ... و هدايت دانشآموزان در ساعات بيکارى به‌سوى اين امکانات، مى‌توانند از بروز خرابکارىهاى آموزشى پيشگيرى کنند.
|
|
| بهره‌گيرى از شيوه‌هاى تدريس جذاب
|
|
| معلمان با کاربرد روش‌هاى تدريس جذاب و غيرتکرارى و به‌کارگيرى وسايل پيشرفتهٔ کمک‌آموزشى و برقرارى ارتباط صميمى و دوسويه با دانشآموزان مى‌توانند خستگى و بى‌رغبتى دانشآموزان را کاهش داده، از بروز خرابکارىهاى آموزشى مرتبط جلوگيرى نمايند.
|
|
| توجه خانواده‌ها به آموزش و توجيه فرزندان
|
|
| توجه خاص و تأکيد اولياء و خانواده‌ها به استمرار آموزش‌هاى غيرمستقيم و توجيه فرزندان مى‌تواند همواره روحيهٔ حفظ و نگهدارى و سازندگى را در دانشآموزان زنده نگاه دارد.
|
