پرتوتابی

ابتدا به چند نکتهٔ ناخوشايند توجه کنيد. امسال نزديک به نيم‌ميليون نفر در اثر سرطان خواهند مرد. سرطان در دو برابر اين تعداد تشخيص داده خواهد شد و آنها را با اضطراب، رنج، بيکارى و هزينهٔ گزاف مواجه مى‌سازد. مطالب خوشايند نيز وجود دارد. حدود ۸۰ درصد همهٔ سرطان‌ها با رعايت موارد بهداشتى در زندگي، قابل پيشگيرى هستند. مؤسسهٔ ملى سرطان هفت عامل خطر را در زندگى ما مشخص کرده است که بايد مورد توجه قرار گيرد. اين عوامل عبارتند از:

توتون، رژيم غذائي، الکل، پرتوتابي، محل کار، استروژن‌ها (نوعى هورمون زنانه ـ م.) و ويروس‌ها.

در ميان اين عوامل توتون و رژيم غذائى داراى اهميت بيشترى هستند. تقريباً ۳۰ درصد مرگ و مير به‌علت سرطان به‌طور مستقيم يا مصرف توتون ارتباط دارد و ۳۵ درصد نيز به رژيم غذائى به‌ويژه چربى رژيم غذائى مربوط است. پنج عامل باقى‌مانده هرکدام مسئول ۱ تا ۵ درصد سرطان‌ها هستند.

توتون

متجاوز از ۲۰۰ هزار مرگ در اثر سرطان ناشى از مصرف توتون در سال ۱۹۹۲ روى داد و بيش از ۱۳۰ هزار مورد آن به‌علت سرطان ريه بود. ساير موارد مرگ و مير به‌علت سرطان‌هاى دهان، لب، مري، حلق، حنجره، مثانه، کليه و لوزالمعده بوده است. کسانى‌که سيگار مى‌کشند احتمال ابتلاء به سرطان در آنها ۱۰ تا ۲۵ برابر کسانى است که سيگار نمى‌کشند. اگرچه کاستن از تعداد سيگار مصرفى و تبديل آن به سيگارهاى با جرم و نيکوتين کمتر ممکن است اندکى خطر ابتلاء به سرطان را کاهش دهد ولى تنها راه رهائى از اين خطر تهديدکننده، ترک سيگار است (به رهنمودهاى ترک سيگار در قسمت‌هاى بعد رجوع کنيد.)

سيگار تنها فرآوردهٔ خطرناک توتون نيست. مصرف‌کنندگان پيپ و سيگار برگ نيز در معرض خطر سرطان دهان، زبان و حلق هستند. انفيه و توتون جويدنى که به توتون‌هاى غيردودکننده معروف هستند نيز خطر سرطان دهان را افزايش مى‌دهند.

مطالعات بسيارى نشانگر افزايش خطر سرطان ريه در افرادى است که به‌طور غيرمستقيم در معرض دود سيگار هستند. به‌علاوه استنشاق دود سيگار ديگران شدت بيمارى‌هائى از قبيل آسم و عفونت‌هاى ريوى را افزايش مى‌دهد. کودکانى که پدر و مادر سيگارى دارند نسبت به کودکان ديگر در معرض بيمارى‌هاى تنفسى بيشترى هستند. در زنان حامله‌اى که سيگار مى‌کشند احتمال به دنيا آوردن نوزاد کم‌وزن و احتمالاً با اختلالات تکاملى بيشتر است. تنها سازندگان سيگار هستند که از مصرف سيگار سود مى‌برند، ولى آينده براى آنها مطلوب نخواهد بود.

الکل

مصرف مشروب با سرطان دهان، حلق، مرى و کبد همراه است. آنها که الکل و توتون مصرف مى‌کنند خطر ايجاد سرطان دهان خود را ۱۵ برابر مى‌سازند. اگر حامله هستيد هرگز مشروب نخوريد.

پرتوتابى

تابيدن زياد اشعه X ممکن است خطر بدخيمى‌هاى مثل سرطان خون، پستان و تيروئيد را افزايش دهد. پزشکان از اين مسئله آگاه هستند و بررسى‌هاى غيرضرورى را تجويز نمى‌کنند. اما هميشه عاقلانه است که در مورد ضرورت انجام پرتونگارى پيشنهادى سؤال شود، به‌خصوص وقتى اين اقدام به‌عنوان يک آزمايش جهت پى‌گيرى بعد از درمان، توصيه مى‌شود.

قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به مدت طولانى در ايجاد سرطان پوست تأثير دارد شيوع اين مسئله در آمريکا در حال افزايش است. به‌خصوص افرادى که پوست روشنى دارند در معرض خطر بيشترى هستند. از نور شديد موجود در ساعت‌هاى ۱۱ صبح تا ۲ بعدازظهر بپرهيزيد. از لباس سبک و آستين‌دار و شلوار بلند استفاده کنيد. در صورتى‌که ناچار هستيد به مدت طولانى در معرض آفتاب باشيد از کلاه لبه‌دار و کرم‌هاى ضد آفتاب شمارهٔ ۱۵ (منظور از اين عدد ضريب حفاظتى در مقابل آفتاب است، براى توضيح بيشتر به مبحث جلوگيرى از آفتاب‌سوختگى مراجعه کنيد) يا بالاتر استفاده کنيد. از اماکن ويژهٔ برنزه شدن و از لامپ‌‌هاى آفتابى بپرهيزيد. پيش‌بينى مى‌شود که کرم‌هاى پوستى سابق مجدداً توسط افراد با پوست روشن مورد استقبال قرار گيرند. براى کسب اطلاعات بيشتر در اين مورد به مبحث تأثير آفتاب روى پوست رجوع کنيد اگر در کشورى زندگى مى‌کنيد که خاک آن آلوده به رادون است، يا در طبقات زيرزمين هستيد يا در خانهٔ جديدى زندگى مى‌کنيد که به شدت مسدود شده بوده است، عاقلانه است که خانه خود را از نظر وجود رادون آزمايش کنيد.

مسائل شغلى

اگرچه تعداد زيادى از مواد شيميائى صنعتى وجود دارند که رابطه آنها با سرطان با آزمايش بر روى جانوران آزمايشگاهى تأييد شده است، ولى تنها ۳۰ نوع آن در انسان منجر به سرطان شده است. مهم‌ترين اين عوامل عبارتند از: پنبهٔ نسوز، بنزن، کرومات، نيکل، آرسنيک، اورانيم، آمين‌هاى حلقوي، قطران، کلريد وينيل، کلرومتيل اتر و آکريلونيتريل. غير از کارخانه‌هائى که مستقيماً اين مواد را مى‌سازند کارکنان صنايعى مانند تعمير و توليد کفش و پوتين، مبل‌سازي، تصفيهٔ نيکل، لاستيک‌سازى و معادن زيرزمينى (خطر تماس با رادون) در معرض تماس هستند.