پاتوژنز

اتيولوژى

اتيولوژى گونه‌هاى سودومونا و ارگانيسم‌هائى که از نظر فيلوژنتيک به آنها وابسته‌اند، پاتوژن‌هاى گرم منفى منحصر به فرد و فرصت‌طلبى هستند که زندگى مستقلى دارند. سودومونا آئروژينوزا (Pseudomonas Aeruginosa) شايع‌ترين عامل ايجادکننده بيمارى‌هاى انسانى در اين گروه مى‌باشد. اين باسيل هوازى کوچک در طبعيت منتشر است و به محيط‌هاى مرطوب تمايل دارد. بورخولدريا سپاسيا (Burkholderia Cepacia) و استنوتروفوموناس مالتوفيليا (Stenotrophomonas Maltophilia) پاتوژن‌هاى گهگاه بيمارستانى هستند. بورخولدريا سودومالئى (B. Pseudomallei) باعث مليوئيدوز (Meliodosis) و بورخولدريا مالئى (B. Mallei) باعث مشمشه (Glanders) مى‌شود.

پاتوژنز

پاتوژنز عفونت‌هاى ناشى از سودومونا آئروژينوزا پس از گسيختگى سدهاى طبيعى مخاطى و پوستي، نقص در دفاع ايمني، يا ريشه‌کنى فلور طبيعى توسط آنتى‌بيوتيک‌هاى وسيع‌الطيف ايجاد مى‌شود.

تظاهرات بالينى

تظاهرات بالينى بيمارى‌هاى ناشى از سودومونا عبارتند از: پنوموني، عفونت ادراري، باکتريمى با اکتيماگانگرونوزوم، اندوکارديت، سينوزيت، 'گوش شناگران' اوتيت خارجى بدخيم (در ديابتى‌ها)، کراتيت مربوط به لنزهاى تماسي، استئوميليت مهره‌اى مرتبط با عفونت‌هاى ادرارى عارضه‌دار، پيارتروز مفصل استرنوکلاويکول در ارتباط با تزريق مواد مخدر، پيودرما، عفونت زخم‌هاى سوختگي، و فوليکوليت حمام داغ. مليوئيدوز و مشمشه به‌صورت بيمارى‌هاى چرکى حاد يا مزمن ريوى يا غير ريوى يا به‌صورت سپتيسمى حاد تظاهر مى‌کنند.

اپيدميولوژى

اپيدميولوژى سودومونا آئروژينوزا باعث عفونت‌هاى بيمارستانى مى‌شود. افراد مبتلا به سيستيک فيبروز، ديابت، اعتياد تزريقي، نوتروپني، جراحت، سوختگي، و داراى سونداژ اداراى مستعد ابتلاء به عفونت هستند. ميزان عفونت‌هاى نشاى از سودومونا به‌ويژه پنوموني، در ميان بيماران مبتلا به ايدز پيشرفته رو به افزايش است هر چند که آثار ثانويه درمان بسيار موثر ضدٌ ويورسى ممکن است اين جهت را برعکس نمايد. بورخولدريا سپاسيا باعث عفونت در شرايطى مشابه با شرايط مستعدکننده عفونت سودومونائى مى‌شود. مليوئيدوز در آسياى جنوب شرقى اندميک است. مشمشه با تماس نزديک با اسب و ساير اسب‌سانان ارتباط دارد.

تشخيص

تشخيص سودومونا آئروژينوزا را مى‌توان از طريق رنگ‌آميزى گرم يا کشت تشخيص دارد. رنگدانه آبى - سبز و بوى ميوه‌اى مشخصهٔ اين ارگانيسم است. بورخولدريا سودومالئى در رنگ‌آميزى متيلن‌بلو نماى مشخص سنجاق‌قفلى دو قطبى به خود مى‌گيرد. براى تشخيص عفونت‌هاى بورخولدريا سودومالئى و بورخولدريا مالئي، علاوه بر کشت، روش‌هاى سرولوژيک هم در دسترس مى‌باشند.

درمان

داروهاى مؤثر بر سودومونا عبارتند از: آمينوگليکوزيدها، بعضى از سفالوسپورين‌هاى نسل سوم (مثل سفتازيديم، سفوپرازون)، سفپيم، بعضى از پنى‌سيلين‌هاى وسيع‌الطيف (مثل تيکارسيلين، تيکارسيلين / کلاوولانات، مزلوسيلين، پيپاسيلين، پيپراسيلين / تازوباکتام)، کارباپنم‌ها (مثل اپمى‌پنم، مروپنم)، مونوباکتام‌ها (مثل آزترونام) و فلوروکينولون‌ها (مثل سيپروفلوکساسين، لووفلوکساسين)، براى شروع درمان تجربى بايستى الگوهاى محلى حساسيت به آنتى‌بيوتيک‌ها و براى درمان قطعى بايد حساسيت ارگانيسم جدا شده از هر بيمار را در نظر گرفت. در عفونت‌هاى بسيار وخيم دو آنتى‌بيوتيک هم‌زمان (به منظور سينرژي) استفاده مى‌شوند: مثلاً يک آنتى‌بيوتيک بتالاکتام مثل سفتازيديم (۲-۱ گرم) به‌علاوهٔ يک آمينوگليکوزيد مثل جنتامايسين (۵/۱-۱ mg/kg)، وريدى هر ۸ ساعت. مدت مناسب درمان آنتى‌بيوتيکى به نوع، محل، و شدت عفونت بستگى دارد. عفونت‌هاى ادرارى تحتانى ساده ناى از سودومونا آئروژينوزا ممکن است به‌ درمان کوتاه مدت و تک‌داروئى پاسخ دهند. مداخله جراحى براى تخليه و دبريدمان چرک و مواد نکروزه و برداشتن اجسام خارجى آلوده ضرورى است. در اندوکارديت‌هاى سمت چپ ناشى از سودومونا آئروژينوزا تعويض دريچه بايستى زودهنگام انجام شود. عفونت مزمن ريه در سيستيک فيبروز به پاک‌سازى مکرر ريه نياز دارد؛ در مواقع شديد بيماري، آنتى‌بيوتيک بايستى تجويز شود. ارائه آنتى‌بيوتيک به‌صورت آئروسل در بعضى موارد موفقيت‌آميز بوده است. اوتيت خارجى غير بدخيم و درماتيت سودومونائى مرتبط با تماس با آب آلوده خود محدودشونده‌اند و معمولاً به درمان خاصى نياز ندارند.

براى درمان عفونت‌هاى ناشى از استنوتروفوموناس مالتوفيليا کوتريموکسازول داروى انتخابى است. سفتازيديم يا ايمى‌پنم داروى انتخابى در درمان ميلوئيدوز است که توأم با تخليه مناسب آبسه‌ها به روش جراحى به‌کار برده مى‌شوند. درمان عفونت پورخولدريا سپاسيا به‌علت مقاومت ذاتى اين ارگانيسم به بسيارى از آنتى‌بيوتيک‌ها، کار پيچيده‌اى است.