کانون‌های جلب توریست

در اين مبحث بنابه اهميت نواحى مختلف جهانگردي، با استفاده از منابع آمارى سازمان جهانى جهانگردى اوضاع جهانگردى هر ناحيه بررسى مى‌شود.

ناحيه اروپا

اين ناحيه در سال ۱۹۹۹ با جذب ۳۹۴ ميليون و ۲۰۰ هزار ورود - جهانگرد بين‌المللى و ۲۳۴ ميليارد و ۷۰۰ ميليون دلار درآمد نيرومندترين کانون جذب جهانگردى در جهان بوده است و از هر ورود - جهانگرد، به‌طور ميانگين ۵۹۶ دلار درآمد داشته است.

ميانگين افزايش تعداد ورود - جهانگرد و درآمد اين ناحيه از جهانگردى در فاصلهٔ زمانى ۱۹۹۹-۱۹۹۵ به ترتيب رشدى برابر ۹/۳ و ۶/۲ درصد داشته است. اما رشد تعداد ورود - جهانگرد و درآمد اين ناحيه در سال ۱۹۹۹ نسبت به سال پيش به ترتيب ۷/۲ و ۹/۰ درصد بوده است. هرچند ميزان رشد در تعداد ورود - جهانگرد و ميزان درآمد حاصل از جهانگردى در اروپا کمتر از ميزان رشد در تعداد ورود - جهانگرد و در درآمد نسبت به ساير نواحى جهانگردى جهان است، ليکن درصد سهم ناحيهٔ مزبور در کل تعداد ورود - جهانگرد بين‌المللى و در کل درآمد جهانى جهانگردى به ترتيب ۳/۵۹ و ۵/۵۱ است، يعنى از ساير نواحى به مراتب بيشتر است.

اروپاى جنوبى با ميانگين رشد ۵/۵ درصد از رشد خوبى در تعداد ورود جهانگرد بهره‌مند بوده است و کشورهاى اسپانيا (۲/۹ درصد) و يونان (۹/۹ درصد) بالاترين رشد را از نظر جذب جهانگرد در ميان کشورهاى اروپاى جنوبى داشته‌اند.

بحران کوزوو و بى‌ثباتى‌هاى روسيه نيز در سال ۱۹۹۹ رشد تعداد ورود - جهانگرد به اروپا را کاهش داد و البته کشورهائى مانند مجارستان (۱۴- درصد)، لهستان (۴- درصد) و جمهورى چک (۸/۱- درصد) به سبب نابسامانى‌هاى اقتصادى و تأثيرات جنگ کوزوو با رشد منفى جهانگردى روبه‌رو بوده‌اند. اما کشورهائى مانند استونى (۱۵ درصد)، قرقيزستان (۱۷ درصد)، گرجستان (۲۱ درصد) و اکراين (با ۲۱ درصد) به‌عنوان مقاصد تعصيلاتى کارگران رشد خوبى داشته‌اند.

روى‌هم‌رفته به‌نظر مى‌رسد عواملى مانند موقعيت جغرافيائي، تنوع قومى - زباني، عوامل فرهنگي، پيشينهٔ تاريخي، کوچکى نسبى کشورها، گستردگى راه‌ها، بزرگراه‌ها، وسائل آمد‌و‌رفت راحت و سريع، توسعه و پيشرفت صنعت و هنر، شرايط بسيار سهل و آسان براى آمدورفت مردم اين کشورهاى و مهم‌تر از همه، بهره‌مندى از آزادي، امينت، آرامش، بهداشت و مرکزيت کشورهاى اروپائى براى برگزارى همايش‌هاى سياسي، فرهنگي، اقتصادى و ... تأثير مهمى در جلب جهانگرد به اين ناحيه داشته است. وانگهي، طبيعت بسيار زيبا و متنوع اروپا، وجود مراکز مهم تفريحي، سرگرمي، پژوهشي، بهداشتي، درماني، هميشه انبوهى از جهانگردان را از طرف جهان به اين خطه مى‌کشاند.

ناحيهٔ آمريکا

آمريکا در سال ۱۹۹۹ با پذيرائى از ۱۲۲ ميليون و ۷۰۰ هزار ورود - جهانگرد و جذب درآمد ۱۲۲ ميليارد و ۲۰۰ ميليون دلاري، دومين مرکز مهم جهانگردپذير است. در آن سال از هر ورود جهانگرد به‌طور ميانگين ۹۰۸ دلار عايد مردم آمريکا شده است.

ميانگين رشد سالانهٔ تعداد ورود - جهانگرد و درآمد جهانگردى آمريکا در فاصلهٔ سال‌هاى ۱۹۹۹-۱۹۹۵ به ترتيب ۳ و ۷/۶ درصد و رشد جهانگردى اين ناحيه در سال ۱۹۹۹ از نظر تعداد ورود - جهانگرد و ميزان درآمد، نسبت به سال پيشين، به ترتيب ۶/۷ و ۹/۳ درصد بوده است. سهم ناحيهٔ آمريکا در کل بازار تعداد ورود - جهانگرد بين‌المللى و کل بازار درآمد جهانى جهانگردى در سال ۱۹۹۹ به ترتيب ۵/۱۸ و ۸/۲۶ درصد بوده است.

نرخ رشد تعداد ورود - جهانگرد در سال ۱۹۹۹ نسبت به سال گذشته ۶/۲ درصد يعنى پائين‌تر از نرخ رشد جهانى است و آن به نسبت رشد منفى جهانگردى در آمريکاى جنوبى (۵/۰- درصد) و در مرکزى (۸/۱- درصد) است که البته تا حدى با رشد ۵/۴ درصدى ايالات متحد آمريکا و ۷/۳ درصدى کانادا جبران شد. در آمريکاى مرکزي، گواتمالا از ۲۹ درصد و السالوادور از ۲۱ درصد رشد بهره‌مند بوده‌اند.

هرچند آمريکا سابقهٔ تاريخى چندانى ندارد، ليکن به‌ويژه به سبب آنکه ايالات متحد آمريکا و کانادا، نمادهائى از نوآورى‌هاى صنعتى و هنرى خلاقيت‌هاى فکرى انسان معاصر هستند و در زمينه‌هاى علمى و فن‌آورى پيشرفت شگفت‌آورى دارند، جهانگردان بسيارى را جذب مى‌کنند. وانگهي، تنوع آب‌ و هوا، گستردگى خاک، طبيعت زيبا، توسعهٔ چشم‌گير شبکهٔ راه‌ها و وسايل آمدورفت، گوناگونى کالا و خدمات، وجود مراکز بسيار بزرگ و مجهز و زيباى تفريحي، سرگرمي، مراکز عالى درمانى و مهم‌تر از همه بهره‌مندى از نعمت آزادي، وجود اقليت‌هاى قومي، فرهنگي، نژادي، پيوندهائى که ميان مهاجران به آمريکا و ساکنان ساير نواحى جهان وجود دارد، سبب مى‌شود که هر ساله انبوه جهانگردان از آمريکا و به‌ويژه کانادا و ايالات متحد آمريکا ديدن کنند.

ناحيهٔ شرق آسيا و اقيانوس آرام

سومين کانون جذب جهانگرد، شرق آسيا و اقيانوس آرام است که در سال ۱۹۹۹ از تعداد ۹۷ ميليون و ۵۰۰ هزار ورود - جهانگرد بين‌المللى مبلغ ۷۳ ميليارد و ۴۰۰ ميليون دلار درآمد داشته است و سهم آن در کل بازار ورود - جهانگرد بين‌المللى و درآمد جهانى جهانگردى به ترتيب ۷/۱۴ و ۸۸/۱۸ درصد بوده است. ميزان رشد جهانگردى شرق آسيا و اقيانوس آرام در سال ۱۹۹۹ نسبت به سال گذشته از نظر تعداد ورود - جهانگرد ۵/۱۱ درصد و از لحاظ درآمد ۴/۶ درصد بوده است. البته اين رشد پس از دو سال رکود (به سبب بحران اقتصادي) به‌دست آمد. رشد جهانگردى ناحيهٔ مزبور، به‌ويژه در مالزى به ۴۳ درصد، کامبوج به ۲۹ درصد، ويتنام ۱۷ درصد، سنگاپور ۱۱ درصد، تايلند ۱۰ درصد، جمهورى کره ۱۰ درصد، چين ۸ درصد، هنگ‌کنگ ۱۸ درصد، ژاپن ۱۸ درصد، استراليا ۷ درصد و زلاندنو ۸ درصد رسيد.

آسياى شرقى و آرام، که منزلتى چشمگير در زمينهٔ جذب جهانگرد دارد، مجموعه‌اى از کشورها را در برمى‌گيرد که ضمن بهره‌مندى از پيشينهٔ غنى تاريخي، فرهنگى بارور، متنوع و آداب و رسوم و سنن ارزشمند، به سرعت به سوى صنعتى شدن و نوآورى گام برمى‌دارد و هم‌اکنون برخى از کشورهاى آن از نظر اقتصادى و صنعتى و توليد فرآورده‌هاى متنوع دستى و صنعتي، گستردگى زيرساخت‌ها، مراکز تفريحى و سرگرمى بسيار پيشرفته‌ هستند.

ناحيهٔ آفريقا

آفريقا در سال ۱۹۹۹ با جذب ۲۶ ميليون و ۸۰۰ هزار ورود - جهانگرد و ۱۰ ميليارد و ۵۰۰ هزار درآمد، چهارمين کانون مهم جلب جهانگرد است. سهم آفريقا در آن سال در کل بازار ورود - جهانگرد بين‌المللى و کل درآمد جهانى جهانگردى به ترتيب ۴ و ۳/۲ درصد بوده است. ميزان رشد جهانگردى آفريقا در سال ۱۹۹۹ نسبت به سال پيشين از نظر تعداد ورود - جهانگرد، ۶/۷ و ميزان درآمد ۳/۶ درصد بوده است. بيشترين رشد جهانگردى در آفريقا در کشورهاى شمالى و جنوبى اين قاره مشاهده شده است. مراکش با ۱۸ درصد، زيمباوه با ۱۱ و زامبيا با ۲۶ درصد و آفريقاى جنوبى با ۶ درصد رشد سرآمد کشورهاى اين قاره هستند.

گستردگى خاک، تنوع طبيعت، چشم‌اندازهاى زيبا، جنگل‌هاى انبوه، حيات وحش شگفت‌انگيز تنوع گروه‌هاى انسانى از نظر زبان، رنگ، پوست و نژاد و آداب و رسوم از جمله عوامل جذب جهانگرد به آفريقا است. نزديکى نسبى کشورهاى شمال افريقا با اروپا، هم‌جوارى با درياى مديترانه، وجود آثار تاريخى - هنرى اسلامي، صنايع دستى و ... موجب آمدوشد انبوه جهانگردان به آفريقا شده است.

ناحيهٔ خاورميانه

پنجمين کانون جهانگردى جهان خاورميانه است که در سال ۱۹۹۹ از جذب نزديک به ۱۸ ميليون ورود - جهانگرد بين‌المللي، ۱۰ ميليارد و ۱۰۰ ميليون دلار درآمد داشته است. سهم اين ناحيه در کل بازار ورود - جهانگرد بين‌المللى و در کل درآمد جهانى جهانگردى در سال ۱۹۹۹ به ترتيب ۶/۲ و ۲/۲ درصد بوده است، که نسبت به سال گذشته رشدى برابر با ۶/۱۶ و ۱/۱۸ درصد داشته است. مصر به تنهائى از ۴۰ درصد رشد برخوردار بوده است؛ دوبي، لبنان و سوريه همچنين از رشد چشمگيرى که به ترتيب برابر با ۱۴، ۱۲ و ۹ درصد است برخوردار بوده‌اند. ليبى نيز رشد ۲۵ درصدى داشته است. اين ناحيه داراى جاذبه‌هاى مذهبى فراوان براى مسلمانان، مسيحيان و يهوديان جهان است. مکه، مدينه و بين‌المقدس شهرهائى هستند که هر سال انبوهى از پيروان مذاهب توحيدى را به سوى خود جذب مى‌کنند. آب و هواى مساعد، تنوع طبيعت، فرهنگ و تاريخ غني، آثار تاريخى و باستانى مانند اهرام مصر، آثار رومى در اردن، فلسطين و سوريه و ... ايجاد مراکز مهم خريد و جايگاه‌هاى تفريحى و سرگرم‌کننده در کشورهاى عربى خليج‌فارس و به‌ويژه امارات متحد عربى هر سال انبوهى از مسافران را به سوى خود جذب مى‌کند. ولى به رغم اينکه توان بالقوهٔ جذب جهانگرد در خاورميانه بسيار بالا است، عدم امنيت، بى‌ثباتى سياسي، جنگ و نبرد ميان اعراب و اسرائيل، محلات تروريستى و واکنش گروه‌هاى افراطى که در برخى از آنها باورهاى ملى‌گرايانه يا مذهبى نيز دخالت دارد و نهايتاً به خشونت عليه جهانگردان منتهى مى‌شود، يکى از عوامل عمدهٔ کاهش جلب مسافرت به خاورميانه است.

ناحيهٔ جنوب آسيا

بالاخره ششمين کانون جهانگردى جهان جنوب آسيا است، که شامل کشورهاى ايران، افغانستان، هندوستان، مالديو، بنگلادش، پاکستان، ميانمار، بوتان و سريلانکا مى‌شود.

جنوب آسيا در سال ۱۹۹۹ از ۵ ميليون و ۷۰۰ هزار ورود - جهانگرد بين‌المللى مبلغ ۴ ميليارد و ۶۰۰ ميليون دلار به‌دست آورده است. سهم اين ناحيه در کل تعداد ورود - جهانگرد بين‌المللى و کل درآمد جهانى جهانگردى بسيار ناچيز و به ترتيب ۹/۰ و ۱ درصد بوده است. جهانگردى در سال ۱۹۹۹ نسبت به سال پيش از آن در ناحيهٔ جنوب آسيا بيش از ۳/۸ درصد رشد داشته است. هندوستان از رشد ۲/۵ درصدي، سريلانکا ۴/۱۴ درصدى و مالديو از رشد ۶/۸ درصدى در تعداد ورود - جهانگرد بين‌المللى بهره‌مند شده‌اند.

به رغم اينکه کشورهاى جنوب آسيا از نظر طبيعت، موقعيت جغرافيائي، گذشتهٔ تابناک تاريخى و فرهنگي، تنوع قومى نژادي، زبانى و مذهبي، شکل‌گيرى تمدن‌هاى بشرى و صفات و ويژگى‌هاى عالى انسانى بسيار غنى و ممتاز هستند، متأسفانه بنا به عللى مانند عدم بهره‌مندى از امکانات سالم و گستردهٔ ارتباطى اقتصادي، بهداشتي، خدماتي، سوء مديريت در امور جهانگردي، ناامنى و بى‌ثباتى داخلي، تعصب‌هاى کور مذهبى - قومي، عدم آزادى اجتماعي، بسته بودن جامعه چندان مورد بازديد جهانگردان و مسافران بين‌المللى قرار نمى‌گيرند.

براى کسب آگاهى بيشتر در مورد تعداد ورود - جهانگرد و ميزان درآمد هر ناحيه به جدول‌هاى تعداد ورود - جهانگرد و ميزان درآمد هر ناحيه مراجعه کنيد: