پویائی و عوامل مؤثر بر مقدار ضرایب تکاثری جهانگردی

دورهاى متعدد فعاليت حاصل از مخارج اوليهٔ جهانگردى براى آنکه در تمام شريان‌هاى اقتصاد ملى جريان يابد احتياج به گذشت زمان دارد. اين امر دربارهٔ تأثير هر يک از ضرايب تکاثرى مصداق دارد. در تحليل ضريب تکاثري، موضوع زمان‌بر بودن اثرات مخارج اوليهٔ جهانگردى را مى‌توان به اين طريق مدّنظر قرار داد که يک دورهٔ زمانى معين مانند يک‌سال را مشخص کرد و تنها آثارى را که در طول اين دوره پديد مى‌آيند به حساب آورد (تحليل ايستا) يا دوره‌هاى زمانى متوالى را مورد بررسى قرار داد که در آن اثرات تأخيرى دوره‌هاى قبل به هر اثر از دور جديد افزايش مخارج جهانگردى افزوده مى‌شود (تحليل پويا).

مقدار هر يک از ضرايب تکاثرى جهانگردى به‌ويژه، ضريب تکاثرى درآمد جهانگردى در درجهٔ اول، بستگى به الگوهاى خرج جهانگردان دارد و در درجهٔ دوم، بستگى به نسبت ميل جامعه و جهانگردان به مخارج مختلف (مانند ميل نهائى به مصرف). يک ضريب تکاثرى اصلاح شده بايد مخارج را برحسب نوع جهانگردان مجزا کند زيرا هر نوع جهانگرد الگوى خرج خاص خود را دارد. براى مثال، هيئت‌هاى اقتصادى يا سياسى بخش بيشترى از هر واحد مخارج خود را به اقامتگاه اختصاص مى‌دهند تا جهانگردان آسوده‌ گردد. در واقع، اگر هتل محل اقامت اين هيئت متعلق به خارج‌ها باشد مخارج آن از نظر اشتغال‌زائى مفيدتر است تا ايجاد درآمد. پس ضريب تکاثرى نهائي، ميانگين وزنى حاصل جمع ضريب تکاثرى جهانگردان مختلف است. اين وزن‌ها برحسب سهم هر نوع جهانگرد از کل مخارج جهانگردى تعيين مى‌شود.

ميزان نشت‌هاى درآمدى در اقتصاد کشور مقصد، عامل مهمترى در تعيين مقدار ضرايب تکاثرى است. هنگام محاسبهٔ ضرايب تکاثرى در اقتصاد کشورهاى بزرگى چون ايالات متحده، ديده مى‌شود که ميل نهائى به واردات نسبتاً پائين است؛ بيشتر ماليات‌هاى وصولى در عمل، مجدداً در همين اقتصاد خرج مى‌شود و بنابراين، منحرف نشت نيست و اين کشور ضرايب تکاثرى بزرگى دارد. ماليات دريافتى در اقتصاد يک منطقه يا محل، ممکن است همچون مخارج خريد کالاها و خدمات و عوامل توليدى جهانگردى به خارج از منطقه جريان يابد. در اين‌صورت نرخ نهائى ماليات و ميل نهائى به واردات در منطقه، معرّف نشت درآمد از اقتصاد آن است. بنابراين، ضرايب تکاثرى جهانگردى در مناطق کوچکتر از همين ضريب در کشورها است. هرچند که در هر منطقه، تزريق اوليهٔ مخارج جهانگردى علاوه بر مخارج جهانگردان خارجي، مخارج جهانگردان ساير مناطق کشور به آن را شامل مى‌شود.

منتقدان تحليل ضرايب تکاثرى مى‌گويند که اين تحليل، ميل نهائى به انواع مخارج را ثابت مى‌گيرد يا اثرات غير مستقيم مخارج جهانگردى در اقتصاد را تابع خطى اين مخارج فرض مى‌کند. اين فرض در مورد اقتصاد يک محل يا منطقهٔ کوچک موجه است اما احتمالاً نه مورد اقتصادهاى بزرگ.

در عمل، محققان مقادير متنوعى براى ضرايب تکاثرى يافته‌اند. (به ضميمهٔ تابع تنزل مسافت مراجعه کنيد) که از صفر تا ۲ امتداد دارد. يقيناً، اقتصادى که در آن نرخ نهائى ماليات و ميل نهائى به واردات بالا باشد و ماليات دريافتى سريعاً در آن تزريق نشود سود کمى از اثرات غير مستقيم و القائى مخارج جهانگردى خواهد بود. اگر صنعت جهانگردى در مالکيت خارجى باشد و اقتصاد ملي، آن را تأمين مالى نکند و کالاها، خدمات و عوامل توليد مورد نياز را از خارج وارد کند حتى اثر مستقيم بر درآمد و اشتغال داخلى نخواهد داشت. بنابراين، کشورهاى کوچکى که پايهٔ اقتصادى محدودى دارند و جهانگردى را به‌عنوان محور توسعهٔ اقتصادى اختيار کرده‌اند اغلب به نتيجهٔ مطلوبى نرسيده‌اند. اين پديده شايد معمّا برانگيز باشد که درآمد حاصل از بخش جهانگردى بستگى به تنوع ساختار اقتصاد هر کشور دارد و در نتيجه، تابع قابليت آن براى تأمين کالاها، خدمات و نهاده‌هاى لازم در اين بخش است.