جدول تبدیل حروف اوستائی(۲)

جدول تبديل حروف اوستائى(۲)

	اوستائى			پهلوى			فارسى
تبديل: غ به ز، خ، و انگ
	غَنَ			زن			زن (امرزدن و ريشه فعل مزبور)
	تيغَر			تير			تير ـ تيز
	بَغَه			بَخَر ـ برخ			بهر ـ برخ
	درَغه			درنگ			درنگ، دير
	مِرِغَه			مُرْوْ			مُرْغ
تبديل: فا به پ
	اَفْشْٰ چيثْرَ			آب‌چِتْرو			نطفه
تبديل: کاف به گاف
	کِرِمَه			گَرْم			گَرْم
تبديل: ت به ک
	تْکَئِشَ			کيش			کيش (مذهب)
تبديل: اَنگ به ها، س، ى
	ونَگْوهى			وَيْه			به (تحسين)
	چَنْگَر			چَرَکْ			چرا (از چريدن)
	فْرَنْگْ‌رَسِيَنَ			فراسياک			افراسياب
	انُگَرمَيْنُو (۱)			اهرمن			اهرمن، اهريمن
	ماوَنْگْه			ماس			ماه
تبديل: گاف به غ، ژ،ج،ز
	تيگَره			تيگ ـ تيژ			تيغ ـ تيزـ تيج
	تيگرى			تير			تير ـ تيز
تبديل: ها به الف، خ، لام
	هَرَبِِِرِزَ			اَلْبَرزْ			البرز
	هُوَرِخْشَيْتَه			خورشيذ			خورشيد
	مَهَرگوش			ملکوش			(اسم خاص)
	دَهَکَ			دخشک			(صفتى است)(۲)
تبديل: و به گ، ف، ب
	کَيّه مرِرْثَنُو			کيوک‌مرث			کيومرث
	وَزْزْ			گُرز ـ گرُز			گرز
	واْوروکَشْ			فراخ‌کرت			فراخ‌کش (محيط)
	گَنْدَروَ			کندَربْ			کَنْدََرَوْ(۳)
	وَهْرْکَ			گرگ			گرگ
	وفر			بفر			برف
تبديل: ياء به سين، خ، الف، ن
	يارِه			سال			سال
	خَيَّه			خانيک			خانى ـ سرچشمه
	پَيْتى			پات ـ پَذْ			پذ ـ بذ ـ بَدْ (۴)
	يِشْتى			خَشْت			خشت
	اينگْهَ			آسَنْ			آهن

(۱) . تلفظ صحيح اين الفاظ اوستائي: انهره‌مينو با نون غنه و هاء مخلوط که هر دو ساکن باشند و انکريمنو به سکون نون و فتح کاف غلط است ـ کذا قال الاستاداندرياس و پرفسورهرتسفلد. و در واقع اهرمن پهلوى همان تلفظ است با حرف (يو) از آخر کمله و شبيه بدان است (آهرمن) درى که در فرهنگ‌ها ضبط گرديده است ولى به سکون‌ ها و راء معا.

(۲) . دخشک کاهينيتار ـ صفتى است براى کسى که از عبادات و فرايض دينى بکاهد مثل تارک‌الصلوة و روزه‌خوار.

(۳) . نام وزير ضحاک ـ شاهنامه کندرو آورده و لهجهٔ اوستائى را اختيار کرده است.

(۴) . از ادات ابوت و بزرگى چون سپاهيت و موپذ و اندرزبد

چنانکه ملاحظه شد در اين جدول تبديل حروف از اوستائى به پهلوى و از پهلوى به پارسى درى و همچنين حذف بعضى حروف را نشان داد‌يم.

جدول تبديل حروف از لغت پهلوى و درى قديم

	پهلوى			فارسى درى
	هـ: ايّسُم			هيزم
	": ايرپذ			هيربد
	هـ: اوش			هوش
	ز: ايرراى(۱)			ازيرا، زيرا، ايرا
	": اير			زير
	ش: امار، همار			شمار
	نا: اپتياکيه(همزهٔ نفي)			ناپيدائى
	": ادان (همزهٔ نفي)			نادان
	خ: ارشت (نيزهٔ کوتاه براى پرانيدن)			خرشت، خشت، زوبين
	ع: لال (۲)(سرخ)			لعل، اَدييار، عيّار، کعک
	ى: آزيدن (اين لغت درى است)			يازيدن
	الحاق: تشه			تيشه
	حذف: اشکمب			شکم، اشکم
	":اشتر			شتر، اشتر
	":پاناک			پناه
	":ارشگ (حسد)			رشک
	": اسوار			سوار
	": اسپنج(عاريتى ـ موقتى ـ مهمانى)			سپنج

(۱) . اين لغت در کتاب درخت آسوريک استعمال شده است ص: ۱۹ فقرهٔ طبع انگلستاريا و در لهجه‌هاى آذربايجان و اردبيل و خلخال و طارم نيز به‌جاى (من) از گويند.

(۲) . لال در پهلوى ديده نشده ليکن در درى به ‌معنى رنگ سرخ است مطلقاً آن به فتح لام اول و اشباع فتحه و ساکن لام ثانى است.