|
| چشمهٔ گرماب قوچان، شيروان
|
|
| اين چشمه در فاصلهٔ ۵ کيلومترى شمال جاده شيروان به قوچان ، در نزديکى خرابه‌هاى شهر کهنه که مقبرهٔ سلطان ابراهيم در آن قرار دارد ، واقع شده است. پس از عبور از شهر کهنه و گذشتن از قلعهٔ اطوارآباد در دامنهٔ جنوبى امتداد البرز ، به گرماب قوچان مى‌رسيم. در کف دره‌اى شرقى - غربى در وسط کناره‌هاى دره در نقاط مختلف ، آب از بين رسوبات آبرفتى شن‌دار و رسى خارج مى‌شود و در جهت غرب امتداد دره جريان مى‌يابد. آب اين چشمه از دستهٔ آب‌هاى سولفاتهٔ سديک مى‌باشد و ميزان املاح سولفاته و کربنات آن زير حد اشباع است. اين نوع آب‌ها داراى خاصيت ادرارزايى بوده و صفرا‌آورند و اعمال دستگاه گوارش را نيز تسهيل مى‌کنند.
|
|
| چشمهٔ گشايش، دهكده گشايش، مراغه
|
|
| دهکدهٔ گشايش در ۱۴ کيلومترى جنوب شرقى مراغه واقع شده است. از دهکده تا چشمه‌هاى معدنى که در جنوب غربى دهکده قرار دارند در حدود ۷۰۰ متر راه است. در اين ناحيه ، دره‌اى شرقى - غربى وجود دارد که رودخانهٔ موردى در آن جارى است. در اين دره دو چشمهٔ معدنى وجود دارد : يکى از اين دو چشمه در قسمت جنوبى است که از زير سنگ‌هاى آهکى خارج مى‌شود و آبدهى آن نسبت به ديگرى زياد است. ديگرى در قسمت شمالى دره است که از سوراخى در يک سنگ آهکى که به طرف رودخانه جلو آمده است با فشار و با صدا به بيرون مى‌جهد. مقدار و فشار آب چشمه بعد از هر جهش کاهش مى‌يابد ، اما جهش از نو تکرار مى‌شود. اين آب‌ها در رديف آب‌هاى بيکربناته کلسيک و منيزين گازدار معتدل است. حرارت آب زلال اين چشمه ۲۵ درجهٔ سانتىگراد و مزه‌اش کمى گزنده است. ارتفاع چشمه‌ها از سطح دريا ۱۴۷۰ متر است.
|
|
| چشمهٔ گله گيله، شهرستانك، كرج
|
|
| اين چشمه ، در بالاترين نقطهٔ روستاى شهرستانک در مسير جادهٔ کرج - چالوس قرار دارد و فاصله‌اش تا تهران در حدود ۱۰۰ کيلومتر است.
|
|
| ده شهرستانک در ۱۲ کيلومترى جادهٔ اصلى کرج واقع شده است و با دو ساعت پياده‌روى از طريق آن ، مى‌توان به «قصر ناصري» که يادگار عهد ناصرالدين‌شاه است ، رسيد. اين قصر اکنون محل توقف کوه‌نوردان است. در فاصلهٔ کمى از اين بناى ييلاقى ، چشمه گله گيله قرار دارد که يکى از پُرآب‌ترين چشمه‌هاى منطقه است و از ارزش تفريحى بسيار مناسبى برخوردار است.
|
|
| چشمهٔ محمد رسول‌اللّه، اقليد
|
|
| اين چشمه که در ضلع جنوب غربى شهر اقليد واقع شده يکى از گردشگاه‌هاى مهم اين شهرستان است. در حال حاضر ، آب اين چشمه در زمين‌هاى کشاورزى و تغذيهٔ حوضچه‌هاى ماهى که در کنار چشمه‌ها احداث شده‌اند ، به مصرف مى‌رسد.
|
|
| چشمهٔ معدنى آبادآوران، رفسنجان
|
|
| اين چشمه به فاصله ۵۸ کيلومترى شمال شرق رفسنجان واقع شده است. اطراف چشمه را منطقهٔ شن‌هاى روان دوران چهارم فرا گرفته‌اند و مظهر چشمه در دهانهٔ کوهى به نام درهٔ زرد که در امتداد کوه اوران است قرار دارد.
|
|
| ترکيبات شيميايى اين آب شبيه آب معدنى لون‌لو‌سونيه فرانسه است و خواص درمانى آن عبارتند از: آسان ساختن اکسيداسيون و دفع مواد ازته به ويژه اسيد اوريک و نيز اثر مقوى و محرک در دستگاه گوارش دارد. مصرف خارجى اين آب‌ها در عقب‌افتادگى و رشد ديررس بيمارى‌هاى لنفاتيک و غددى ، بيمارى‌هاى عصبى و بيمارى‌هاى زنان مؤثر است. همچنين عناصر موجود در آب مانند منيزين و سولفات کلسيم اثرات صفراآور و مُدر را بترتيب دارا هستند.
|
|
| چشمهٔ معدنى اسكل‌آباد، اسكل‌آباد، خاش
|
|
| اين چشمه در مسير جادهٔ زاهدان - خاش در غرب کوه تفتان قرار دارد. فاصلهٔ مظهر چشمه از خاش تا دو راهى اسکل‌‌آباد ۴۰ کيلومتر و از دو راهى تا مظهر چشمه در حدود يک کيلومتر است. مظهر چشمه از شکاف سنگ‌هاى آهکى تغيير يافته به سنگ شبه مرمر از زمين خارج مى‌شود. نوع چشمه سيفونى است ، بدين ترتيب که آب از خلل و فرج سنگ‌ها نفوذ نموده ، پس از رسيدن به طبقات غيرقابل نفوذ به مرحله اشباع مى‌رسد و در نتيجه به صورت جوشان به سطح زمين فوران مى‌کند. اين عمل هر دو دقيقه يک بار به طور دائم تکرار مى‌گردد. زمان جمع شدن آب ۹۰ ثانيه و مدت فوران ۳۰ ثانيه است. اين چشمه در اصطلاح محلى «سمع‌قورقورک» ناميده مى‌شود. مردم عادى چنين تصور مى‌کنند که چشمه در اثر صداى سوت فوران مى‌کند. فراوانى مواد معدنى چشمه در اثر نفوذ نزولات جوى و پديده‌هاى ژئوشيمى است که در طبقات بين آب و سنگ‌ها حاصل مى‌شود. آب ضمن برخورد با طبقات غيرقابل نفوذ و در اثر فشار هيدروستاتيکى از زمين خارج مى‌گردد. در اطراف چشمهٔ اسکل‌‌آباد کربنات کلسيم (تراورتن) به صورت متورق رسوب کرده است. آب چشمهٔ اسکل‌‌آباد در رديف آب‌هاى کلروره سديم ، سولفات کلسيم همراه با منيزيم زياد با واکنش قليايى است. دماى آب ۲۰/۳ درجه سانتىگراد و آبدهى آن ۰/۲ ليتر در ثانيه است.
|
|
| چشمهٔ معدنى البرز - آبعلى، دهكده آبعلى، تهران
|
|
| اين چشمه در ۶۰ کيلومترى شمال شرق تهران در دهکدهٔ آبعلى و در کنار جادهٔ تهران - آمل از زمين مى‌جوشد. در گذشته با احداث کارخانه‌اى ، از آب چشمه براى تهيهٔ فرآورده‌هايى مانند دوغ و شربت استفاده مى‌کردند ، ولى اکنون اين کارخانه بدون استفاده مانده و آب آن علاوه بر مصرف‌هاى محلى ، سرانجام به رودخانه‌اى که از جوار کارخانه مى‌‌گذرد ، مى‌ريزد.
|
|
| آب‌چشمهٔ آبعلى از گروه آب‌هاى بى‌کربناته و سولفاته کلسيک و منيزين آهن‌دار و گازدار و عارى از ميکروب است. اين آب از نظر درمانى مُدر و دفع‌کنندهٔ مواد زايد است و روى کبد و مجراى صفراوى تأثير مى‌گذارد. همچنين به دليل وجود آهن در ترکيب آن ، براى درمان کم‌خونى مفيد است.
|
|
| چشمهٔ معدنى پاچنار، آبادى‌جرك، كرمان
|
|
| اين چشمه در ۶ کيلومترى شمال آبادى جرک و ۶۷ کيلومترى شمال کرمان واقع شده است. محل استقرار و نوع آب اين چشمه نيز مانند چشمهٔ معدنى رضاآباد مى‌باشد.
|
|
| چشمهٔ معدنى تلخاب، لاسجرد، سمنان
|
|
| اين چشمه در غرب سمنان و در ۶ کيلومترى شمال غربى روستاى لاسجرد واقع شده است. تلخاب شامل دو چشمه است که محدوده‌اى استخرى شکل را به وجود آورده که طول آن ۲۰ متر و عرض آن ۱۲ متر است.
|
|
| آب اين چشمه تلخ و سرد است. مردم در فصل تابستان براى درمان سردرد ، درد چشم ، يرقان ، کهر ، زردى و رفع گرمى بدن به آنجا مى‌روند.
|
|
| چشمهٔ معدنى خان، خان، خوى
|
|
| چشمه معدنى خان در ۴۱ کيلومترى جنوب غربى خوى در ناحيهٔ خان واقع شده است. مظهر اصلى آن يک حوضچهٔ طبيعى کوچک و مثلثى شکلى را به وجود آورده که رأس آن به طرف رودخانهٔ مجاور است. در اين ناحيه آب و گاز با فشار از کف حوضچه خارج مى‌شود و در سطح سنگ‌هاى کربنات کنار رودخانه جريان مى‌يابد.
|
|
| آب چشمه در رديف آب‌هاى معدنى و بيکربنات مخلوط و گوگردى خيلى گرم است.
|
|
| چشمهٔ معدنى دسته دره، خوى
|
|
| اين چشمه در شمال غربى خوى واقع شده و از مظهر آن تا پاى دامنه ، سنگ‌هاى آهکى و چند تکه سنگ سيلابى تشکيل شده است و آب به مقدار کم از چند نقطه خارج مى‌شود و در سطح دامنه جريان و گسترش مى‌يابد و رسوبات آهکى توأم با اکسيد آهن به جاى مى‌گذارد. آبدهى چشمه خيلى کم و در حدود ۲ ليتر در دقيقه است.
|
|
| اين آب در رديف آب‌هاى معدنى بيکربنات کلسيک و منيزين گازدار و آهن‌دار سرد است.
|
|
| چشمهٔ معدنى رازى، قطور، خوى
|
|
| چشمهٔ معدنى رازى در کنار دهکدهٔ رازى (۶ کيلومترى قطور) قرار دارد. آب با گاز از مظهر چشمه بيرون مى‌جهد و رسوب اخرايى اکسيد آهن بر جاى مى‌گذارد.
|
|
| آبدهى چشمهٔ رازى حدود ۱۰ ليتر در دقيقه است. اين آب در رديف آب‌هاى معدنى بيکربنات کلسيک گازدار و آهن‌دار سرد است.
|
|
| چشمهٔ معدنى رضاآباد، روستاى گزك، كرمان
|
|
| اين چشمه به فاصلهٔ ۶ کيلومترى شمال روستاى گزک در شمال کرمان واقع شده است. آب چشمهٔ رضاآباد از دستهٔ آب‌هاى کلروره سديک و سولفاته کلسيک نيم گرم مى‌باشد و عمدتاً مورد استفاده استحمام قرار مى‌گيرد. اين منطقه را رسوبات آبرفتى دوران چهارم پوشانده‌اند.
|
|
| چشمهٔ معدنى زارعان (زوران)، دهكده زارعان، خوى
|
|
| دهکدهٔ زارعان در شمال غرب بيلوار واقع شده و فاصلهٔ اين دو از طريق دهکدهٔ بزندى ۵ کيلومتر است. در چهار کيلومترى غرب دهکده چشمهٔ معدنى زارعان قرار گرفته و در محل به نام «قيز» مشهور است. آب اين چشمه از نقاط مختلف سطحى که تا پاى دامنهٔ جنوبى کوه‌هاى آهکى چله‌خانه ، ۵۰ تا ۱۵۰ متر فاصله دارند ، با فشار و گاز خارج مى‌شود. ناحيهٔ زايندهٔ اين چشمه وسيع است و آب آن نهر بزرگى را تشکيل مى‌دهد که به طرف جنوب جريان مى‌يابد. فاصلهٔ چشمهٔ زارعان تا خوى از راه روم قيه - قزقلعه و ديزه ۲۳ کيلومتر است.
|
|
| اين آب در رديف آب‌هاى معدنى کلروره ، بيکربنات ، سولفات کلسيک و منيزين گازدار سرد است.
|
|
| چشمهٔ معدنى شرق تفتان، روستاى سنگان، خاش
|
|
| اين چشمه در شرق کوه تفتان و در غرب روستاى سنگان قرار دارد. فاصلهٔ آن تا روستاى سنگان ۱۵ کيلومتر است که ۵ کيلومتر راه ماشين‌رو و ۱۰ کيلومتر بقيه پياده‌رو است. مظهر چشمه از شکاف سنگ‌هاى توف‌آندزيتى از زمين خارج مى‌شود. بالا بودن مقدار مواد معدنى و حرارت زياد آب در ارتباط با آخرين مرحله فعاليت آتشفشانى کوه تفتان است. آب اين چشمه جزء آب‌هاى جوى و بروندم آتشفشانى و در رديف آب‌هاى سولفات کلسيم همراه با منيزيم و يون فراوان آهن (مجموعاً ۲۲۰ ميلى‌گرم در ليتر) و گرم با واکنش اسيدى و ترش مزه است. دماى آب ۳۵ درجه سانتىگراد و آبدهى آن ۱۲ ليتر در ثانيه است.
|
|
| چشمهٔ معدنى شگفتى، دهكده شگفتى، ماكو
|
|
| اين چشمه در دامنهٔ جنوبى کوه‌هاى آق‌بولاغ و شمال دهکدهٔ شگفتى در منطقهٔ سيه‌چشمه واقع شده است. آب چشمه ، حوضچهٔ طبيعى بيضى شکلى را تشکيل مى‌دهد که بدنهٔ آن نيز از سنگ‌هاى آهکى است و قطر آن به ترتيب ۳ و ۲ متر و عمق آن در گودترين نقطه ۳۰ سانتى‌متر است. آبدهى چشمه در حدود ۲ ليتر در ثانيه مى‌باشد و آب آن در رديف آب‌هاى معدنى بيکربنات مخلوط گازدار سرد و گوگردى است.
|
|
| چشمهٔ معدنى شورآب، سرخه، سمنان
|
|
| آب اين چشمه از يک رشته قنات است که در شمال غربى شهر سرخه قرار دارد. مردم در فصل تابستان با پيمودن مسير پنج کيلومترى از شهر سرخه به محل مظهر قنات شورآب مى‌روند و در آن استحمام مى‌کنند. اين آب داراى گوگرد فراوان است که براى درمان بيمارى سردرد و درد چشم استفاده مى‌شود و نمى‌توان مدت زيادى در آن ماند ، زيرا گازهاى زيادى که متصاعد مى‌شود سرگيجه‌آور است.
|
|
| چشمهٔ معدنى صوفيان، صوفيان، مرند
|
|
| حدود ۴/۵ کيلومتر پس از صوفيان به سوى مرند ، در ارتفاعات سمت چپ جاده ، کنار يک تپه از چند محل آب گازدار از زمين خارج مى‌شود و در دو دامنهٔ تپه جريان مى‌يابد. يکى از اين مظهرها که از همه بزرگ‌تر است يک حوضچهٔ طبيعى به وجود آورده است.
|
|
| آبدهى چشمه کم است و در دامنه‌هاى تپه به تدريج به زمين فرو مى‌رود. آب اين چشمه از نوع آب‌هاى معدنى هيپرکلروره و بيکربناته مخلوط و سولفاته کلسيک گازدار و آهن‌دار سرد است که حدود ۷۳/۵ گرم در ليتر کلرور سديم دارد. مزه آب بسيار شور ، حرارت آن ۱۶ درجه سانتىگراد و ارتفاع محل از سطح دريا ۱۴۶۰ متر است.
|
|
| چشمهٔ معدنى عرب ديزج، دهكده عرب‌ديزج، ماكو
|
|
| چشمهٔ معدنى عرب ديزج در ۳۰۰ مترى دهکده‌اى به همين نام در اطراف ماکو است. در اين محل دو چشمه وجود دارد که يکى از آن‌ها در پايهٔ کوه کم ارتفاعى واقع شده و مقدار آب آن خيلى زياد است و به طرف جنوب جريان دارد و ديگرى به فاصلهٔ تقريباً ۱۰۰ مترى جنوب شرقى چشمهٔ اول قرار گرفته است و سپس با آب چشمهٔ اول يکى مى‌شود و به طرف جنوب جارى مى‌گردد.
|
|
| چشمهٔ اول يک چشمهٔ آب معدنى معمولى با هدايت الکتريکى ۵۲۰ است ، ولى چشمهٔ دوم ، چشمه‌اى معدنى با هدايت الکتريکى ۲۴۵۰ است. آبدهى اين چشمه در حدود ۳ ليتر در ثانيه و آب آن جزو آب‌هاى معدنى بيکربنات مخلوط گازدار سرد است.
|
|
| چشمهٔ معدنى غرغره (باب ترش)، كرمان
|
|
| چشمهٔ معدنى غرغره در فاصله ۴۰ کيلومترى راين کرمان واقع شده است. اين منطقه پوشيده از رسوبات کويرى و حاوى املاح نمکى فراوان مى‌باشد.
|
|
| آب چشمهٔ غرغره از دستهٔ آب‌هاى کلروره سديک و بيکربنات کلسيک سنگين و شبيه آب معدنى اورياژايزر فرانسه است. اين نوع آب در درمان خارجى بيمارى‌هاى لنفاتيسم ، راشى‌تيسم و بيمارى‌هاى پوستى ، رماتيسمى و همچنين بيمارى‌هاى زنانه مصرف دارد.
|
|
| چشمهٔ معدنى كلوانس، دهكده شوريك، خوى
|
|
| سه کيلومتر بعد از چشمهٔ دسته دره ، دهکدهٔ قوروپک عليا قرار دارد و پنج کيلومتر بعد از آن ، دهکدهٔ شوريک واقع شده است. چشمهٔ کلوانس در جنوب غربى دهکدهٔ کلوانس قرار دارد. چشمه در کنار غربى درهٔ کوچکى که شمالى - جنوبى است قرار گرفته است؛ حوضچهٔ آن تقريباً بيضى شکل با دو قطر ۲/۱۰ و ۱/۳۰ متر و عمق ۳۰ سانتى‌متر مى‌باشد. مظهر اصلى آب و گاز در قسمت جنوبى اين حوضچه واقع شده است که دور آن را سنگ‌چين کرد‌ه‌اند. آب به مقدار کم با حباب‌هاى گاز از سطح زايندهٔ نسبتاً وسيعى خارج مى‌گردد و با آب مظهر اصلى چشمه به طرف شمال جريان مى‌يابد. رسوب خروجى اکسيد آهن در مسيرآب به ميزان قابل ملاحظه‌اى ديده مى‌شود و آبدهى چشمه در حدود ۳ ليتر در ثانيه است.
|
|
| اين آب در رديف آب‌هاى بيکربنات مخلوط گازدار و آهن‌دار سرد قرار مى‌گيرد.
|
