تجهیزات زنجیره سرما

سردخانه‌هاى خيلى بزرگ (Walk in cold rooms)

سردخانه‌هاى خيلى بزرگ در سطح استانى به کار مى‌رود تا سه ماه واکسن را ذخيره نگه مى‌دارد و ۵-۴ شهرستان را پوشش مى‌دهد.

فريزرهاى خيلى سرد بزرگ (deep freezer)

اين فريزرها به همه شهرستا‌ن‌ها به سردخانه‌هاى خيلى بزرگ داده مى‌شود تا واکسن‌‌ها را ذخيره کنند. فريزرهاى خيلى سرد براى آماده کردن کيسه‌هاى يخ (Ice packs) و ذخيره کردن واکسن فلج اطفال خوراکى و سرخک به کار مى‌روند.

فريزرهاى خيلى سرد کوچک و يخچال‌هاى يخ‌ساز (۱۴۰ ليتري)

يک‌سرى از فريزرها به مراکز PHC، مراکز تنظيم خانواده و مراقبت‌هاى بعد از زايمان شهرى داده مى‌شود. اين فريزرها براى آماده‌سازى کيسه‌هاى يخ که در يخچال دستى (cold box) و کيف واکسن (vaccin carrier) براى حمل و نقل واکسن‌ها در طى واکسيناسيون استفاده مى‌شود به‌کار مى‌روند.

همه واکسن‌ها در سطح PHC در يخچال‌هاى يخ‌ساز نگهدارى مى‌شوند. واکسن‌هائى مثل DPT و DT و رقيق‌کننده‌ها در سبدهائى که همراه يخچال‌هاى يخ‌ساز تأمين مى‌شوند، نگهدارى مى‌گردند. اين واکسن‌ها هيچ وقت نبايد در کف يخچال‌هاى يخ‌ساز نگهدارى شوند چون ممکن است يخ‌زده و خراب شوند. در يخچال‌هاى يخ‌ساز يک دماسنج مدرج بايد وجود داشته باشد و برودت يخچال روزى دوبار ثبت گردد. هنگامى‌که قرار است برفک سردکننده آب شود، واکسن‌ها به يخچال‌هاى دستى (کولدباکس) منتقل مى‌شوند و در اين مرحله کيسه‌هاى يخ منجمد شده در داخل يخچال دستى بايد استفاده شود. زمانى‌که وسايل سردخانه‌اى دچار مشکل مى‌شوند يا قطعى برق پيش مى‌آيد واکسن‌ها داخل جعبه‌هاى يخ قرار داده شده تا به‌ انبار ديگرى منتقل شوند.

بعضى بايدها و نبايدها در استفاده از فريزرها و يخچال‌هاى يخ‌ساز وجود دارد. بايدها: اين وسايل بايد در اتاق‌هاى خنک و دور از نور مستقيم خورشيد نگهدارى شده و با ديوار حداقل ۱۰ سانتى‌متر فاصله داشته باشند، وسايل بايد تراز باشند؛ وسايل از طريق يک تنظيم‌کننده ولتاژ به شبکه برق وصل شود؛ واکسن‌ها را بايد منظم چيد و بين آنها به‌اندازه کافى فضا وجود داشته باشد تا هوا جريان کافى داشته باشد؛ در وسايل سردکننده هميشه بايد بسته باشد و فقط در مواقع ضرورى باز شود؛ برفک سردکننده‌ها بايد به‌صورت دوره‌اي، آب شوند و هميشه نظارت کافى وجود داشته باشد تا برودت ثبت شود؛ اگر واکسن‌ها در کارتن نگهدارى مى‌شوند بايد اطراف کارتن‌ها سوراخ شده باشد تا هوا در آن جريان پيدا کند. نبايدها: هيچ چيزى را در اين وسايل نگهدارى نکنند، ديگر داروها را در اين وسايل ذخيره نکنند، آب و غذا در آنها نگذارند، بيش از نياز يک ماهه واکسن را در اين وسايل نگهدارى نکنند و از نگهدارى واکسن‌هاى تاريخ گذشته در آنها خوددارى کنند.

کيسه‌هاى يخ (Ice Packs)

کيسه‌هاى يخ حاوى آب هستند و هيچ نمکى نبايد به آنها اضافه شود. آب بايد تا خط نشانه‌اى که روى کيسه قرار دارد پر شود. اگر هر کدام از کيسه‌ها نشتى داشته باشند بايد از بين بروند. خطر رعايت نشدن زنجيره سرما در سطح مراکز محيطى‌تر (sub-center) و روستاها بيشتر است. به‌همين دليل واکسن‌ها در مراکز محيطى‌تر ذخيره‌سازى نمى‌شوند و به‌هنگام استفاده به آنها تحويل داده مى‌شود.

يخچال دستى (Cold box)

يخچال‌هاى دستى (کولدباکس) به تمام مراکز محيطى داده مى‌شود. اين وسايل عمدتاً براى حمل و نقل واکسن به‌کار مى‌روند. قبل از جاى‌گذارى واکسن‌ها کيسه‌هاى کاملاً منجمد يخ، در کف و اطراف کولدباکس قرار داده مى‌شوند. واکسن‌ها در کارتن يا کيسه‌هاى پلى‌اتيلنى نگهدارى مى‌شوند. ويال‌هاى DT ،DPT و TT و رقيق‌کننده‌ها نبايد در تماس مستقيم با کيسه‌هاى يخ قرار داده شوند.

کيف واکسن روزانه (Day Carriers)

کيف‌هاى روزانهٔ واکسن براى حمل تعداد کم واکسن (۸-۶ ويال) به يک محل نزديک استفاده مى‌شود. دو کيسه يخ کاملاً منجمد شده در اين کيف‌ها استفاده مى‌شوند. اين کيف‌ها فقط براى چند ساعت کاربرد دارند.

کيف‌هاى واکسن (واکسن کاربر)

کيف واکسن براى حمل تعداد کم واکسن (۲۰-۱۶ ويال) در خارج از مرکز واکسيناسيون به‌کار مى‌رود چهار کيسه يخ کاملاً منجمد شده اطراف کيف واکسن را به طور کامل مى‌پوشانند و ويال‌هاى DT ،DPT و TT و رقيق‌کننده‌ها نبايد با کيسه‌هاى يخ منجمد مستقيماً در تماس باشند. در کيف واکسن بايد محکم بسته شود.