در صفت افلاک و بروج و مدح صاحب ناصرالدین

دوش سلطان چرخ آینه فام		آنکه دستور شاه راست غلام
از کنار نبردگاه افق		چون به دست غروب داد زمام
دیدم اندر سواد طره‌ی شب		گوشوار فلک ز گوشه‌ی بام
گفتم آن نعل خنگ دستورست		قرةالعین و فخر آل نظام
آسمان گفت کاشکی هستی		که نهد خنگ او به ما بر گام
گفتم آن چیست پس بگو برهان		آسمان با دریغ و درد تمام
گفت ربی و ربک الله گوی		گفتم آوخ هلال ماه صیام
گفت آری مدام نتوان کرد		بر بساط وزیر شرب مدام
شبکی چند احتباس شراب		روزکی چند احتماء طعام
همچو انعام تا کی از خور و خواب		نوبت فاتحه است والانعام
طیره گشتم ازو والحق بود		جای آن طیرگی در آن هنگام
ماه چون در حجاب می‌نوشد		از سرای سپهر مینافام
خیمه‌ای دیدم از زمانه برون		واندران خیمه درج کرده خیام
مجمعی از مخدرات درو		همه آتش لباس و آب اندام
سکنه‌شان را مدار بی‌آغاز		ساکنان را مسیر بی‌فرجام
تیر در هجر چهره‌ی زهره		گشته از اشتیاق بی‌آرام
زهره در پیش چشم بهمن و دی		به کفی بربط و به دیگر جام
تیغ مریخ پیش صیقل قلب		تخت خورشید زیر سایه‌ی شام
دلو کیوان در اوفتاده به چاه		ماهی مشتری بجسته ز دام
توامان در ازاء ناوک قوس		منع را خصم‌وار کرده قیام
حدی مفتون خوشه‌ی گندم		بره مذبوح خنجر بهرام
اسد اندر کمین کینه‌ی ثور		کام بگشاده تا بیابد کام
در ترازوی چرخ چیزی نه		جز مراد لام و غبن کرام
جویبار مجره را سرطان		زیر پی درکشیده بود و خرام
هر زمانی مسیر کلک شهاب		بر زبان رقم به وجه پیام
ساکنان سواد مسکون را		دادی از راز روزگار اعلام
راست همچون مسیر کلک وزیر		که دهد ملک را قرار و نظام
صاحب آن ذوالجلالتین که هست		بر ازو ذوالجلال والاکرام
افتخار انام ناصر دین		صدر اسلام و اختیار انام
صاهربن مظفر آنکه ظفر		رایتش را ملازمست مدام
آنکه از بهر خدمتش بندد		نقش تصویر نطفه در ارحام
آنکه از بهر مدحتش زاید		گوهر نظم و نثر در اوهام
آن تمامی که روز استغناش		نه ز نقصان نشان گذاشت نه نام
متصل مدتی که باقی شد		به طفیل بقای او ایام
آنکه خشمش طلایه‌ی زحمت		وانکه عفوش بهانه‌ی انعام
آنکه خورشید آسمان بگزارد		سایه‌ها را ز نور رایش وام
ژاله خورشید شعله بارد اگر		درجهد برق خاطرش به غمام
آسمان در ازاء حکم روانش		خط باطل کشید بر احکام
دور او آنگه آسمان را حکم		آسمان باری از کجا و کدام
ای ز پاس تو تیره آب ستم		وز شکوه تو نان حادثه خام
تیغ باس تو تا کشیده شدست		حادثه خنجرست و حبس نیام
چون جلای خدای جای تو خاص		چون عطای خدای جود تو عام
اصطناعت چو آب جان‌پرور		انتقامت چو خاک خون‌آشام
شاکر نعمتت وضیع و شریف		عاشق خدمتت خواص و عوام
زیر طوق تو گردون شب و روز		لوح داغ تو شانه‌ی دد و دام
بی‌زمین بوس نور و سایه نداد		سده‌ی ساحت ترا ابرام
که بود دهر کت نبوسد خاک		چکند چرخ کت نباشد رام
جذب عدلت به خاصیت بکشد		با عرق راز مجرمان ز مسام
بر دوام تو عدل تست دلیل		عدل باشد بلی دلیل دوام
بانفاذت ز گرگ بستاند		دیت کشتگان خود اغنام
تشنگان زلال لطفت را		نکند تلخ ناامیدی کام
کشتگان سموم قهر ترا		حشر ناممکن است روز قیام
خون خصمت حلال دارد چرخ		ور بود در حریم بیت حرام
خاضع آید کلاه گوشه‌ی عرش		گوشه‌ی بالش ترا به سلام
فیض عقلت نفوس انجم را		به سعادت همی کنند الهام
عالیا پایه‌ی مدیح تو وای		که چه پرها بریختند اوهام
من کیم تا به آستانش رسد		دست نطقم ز آستین کلام
انوری هم حدیث لااحصی		بس دلیری مکن لکل مقام
سخنت چون الف ندارد هیچ		چه کشی از پی قبولش لام
ای جوادی که ازدحام سحاب		با کفت هست التیام لام
تا به اجسام قائمند اعراض		تا به اعراض باقیند اجسام
بی‌تو اجسام را مباد بقا		بی‌تو اعراض را مباد قیام
گل عز تو در بهار وجود		تازه باد و عدم گرفته ز کام
با مرادت سپهر سست مهار		با حسودت زمانه سخت لگام
درگهت را سیاست از حجاب		خضرتت را سیادت از خدام