يکى از مسائل مطالعات همگروهى پيگيرى منظم همه شرکت‌نمايندگان در بررسى است - با اين ترتيب، در آغاز بررسى برحسب نوع پيامد تعيين‌شده (ابتلا يا مرگ) بايد توصيه‌هايى براى بدست آوردن داده‌هاى لازم جهت سنجش پيامد، به‌عمل آيد. روش اجرايى مورد لزوم شامل اجزاى زير است:
- معاينه پزشکى دوره‌اى هريک از اعضاى هم‌گروه
- بازبينى سوابق بيمارى و پزشکى افراد
- مراقبت مرسوم از گزارش‌هاى مرگ
- ارسال پرسشنامه پستي، دعوت تلفني، بازديد دوره‌اى از خانه‌ها و ترجيحاً هر سه مورد فوق به‌صورت سالانه
از اجزاى مذکور، معاينه پزشکى دوره‌اى هريک از اعضاى هم‌گروه بيشترين مقدار اطلاعات درباره افراد مورد معاينه را نسبت به استفاده از هريک از دو روش مذکور، بدست مى‌دهد.
با وجود اين عليرغم کوشش‌هاى فراوان درصد معينى اُفت در پيگيرى اجتناب‌ناپذير است زيرا افراد يا مى‌ميرند يا محل اقامت خود را تغيير مى‌دهند يا مهاجرت مى‌کنند يا همکارى خود را قطع مى‌کنند. اين از دست رفتن‌ها سبب توريش در نتايج مى‌شود و بنابراين لازم است که در طرح موردنظر براى بدست آوردن اطلاعات اساسى درباره بروز پيامد در کسانى که در تمام مدت بررسى به‌طور کامل پيگيرى نمى‌شوند تدابيرى انديشيده شود. با مطمئن‌ترين روش‌هاى توصيه‌شده دست‌يافتن به حدود ۹۵% پيگيرى مقدور است.
تجزيه و تحليل
داده‌ها از دونظر تجزيه و تحليل مى‌شوند:
الف - ميزان‌هاى بروز - در بررسى همگروهى مى‌توان ميزان‌هاى بروز پيامد در گروه مواجهه‌يافته و مواجهه‌نيافته را به‌طور مستقيم اندازه‌گيرى نمود. يک‌نمونه فرضى از اين حالت در جدول زیر آمده است که چگونگى محاسبه ميزان بروز را نشان مى‌دهد:
جدول چهارخانه که براى نشان دادن مثال سيگارکشيدن و سرطان ريه بکار رفته است
سيگار
کشيدن
بروز
سرطان ريه
موارد
عدم بروز
سرطان ريه
جمع
آري
۷۰ (الف)
۶۹۳۰ (ب)
الف + ب
۷۰۰۰
نه
۳ (ج)
۲۹۹۷ (د)
ج + د ۳۰۰
ميزان‌هاى
بروز:
الف -
بين
سيگارى‌ها
۷۰۰۰/۷۰ = ۰۰/۱۰
ب - بين
غيرسيگارى‌ها
۳۰۰۰/۳ = ۰۰/۱
۰/۰۰۱ > P:
معنى‌دار
بودن آماري
ب - برآورد خطر: پس از محاسبه ميزان‌هاى بروز گام بعدى برآورد خطر ايجاد پيامد (يعنى بيمارى يا مرگ) در هم‌گروه‌هاى شاهد و مورد است.
۱. خطر نسبى Relativ Risk: خطر نسبى عبارت است از نسبت رويداد بيمارى (يا مرگ) در افراد مواجهه‌يافته تقسيم بر رويداد مذکور در افراد مواجه‌نيافته. بعضى مصنّفان اصطلاح نسبت خطر Risk-Ratio) را بکار مى‌برند.
(s/m)= خطر نسبى
رويداد بيمارى (يا مرگ) در بين مواجهه‌يافتگان= s
رويداد بيمارى (يا مرگ) در بين مواجه نيافتگان= m
که در مثال فرضى اخير (جدول
بالا) چنين است: خطر نسبى سرطان ريه = ۱/۱۰ = ۱۰.
برآورد خطر نسبى (RR) جزو نيازمندى‌هاى مهم سبب‌شناختى است. اين نسبت توان رابطه بين علت مشکوک را با اثر اندازه‌گيرى مى‌کند. بنابراين زياد بودن RR حاکى از رابطه عليتى يا سبب‌شناختى است. اگر خطر نسبى برابر يک باشد حاکى از عدم رابطه عليتى است و اگر RR برابر ۲ باشد نشان مى‌دهد که ميزان بروز بيمارى در گروه مواجهه در مقايسه با گروه غيرمواجهه دوبرابر است و به‌عبارت ديگر اين رقم نشان‌دهنده ۱۰۰ درصد افزايش خطر است. اگر RR برابر ۳/۱ باشد يعنى خطر در کسانى که مواجه با عامل خطر ويژه بوده‌اند سى‌درصد بيشتر است. و RR برابر با ۳ به معناى ۲۰۰ درصد افزايش خطر است. RR برابر ۲۵/۰ حاکى است که ميزان بروز در افراد مواجهه‌يافته در مقايسه با افراد مواجهه‌نيافته ۷۵ درصد کمتر است.
در مثال فرضى مذکور در جدول
بالا که ميزان خطر نسبى برابر ۱۰ است به‌معناى آن است که اشخاص سيگارى ده‌برابر بيشتر از گروه غيرسيگارى احتمال دارد که مبتلا به سرطان ريه شوند. غالباً درنظر گرفتن دامنه اطمينان ۹۵ درصد درخطر نسبى سودمند است زيرا مقدار احتمال را ارائه کرده و حداکثر سطح خطر را نشان مى‌دهد. بايد توجه داشت که زيادبودن خطر نسبى ضرورت دال بر رابطه عليتى نيست.
۲. خطر قابل انتساب (Attributable Risk-AR) خطر قابل انتساب (AR) با ميزان‌هاى بروز بيمارى (يا مرگ) بين گروه‌هاى مواجهه يافته و مواجهه‌نيافته متفاوت است. بعضى مؤلفان اصطلاح اختلاف‌نظر را به‌جاى خطر قابل انتشار بکار مى‌برند.
خطر قابل انتساب غالباً به صورت درصد و برابر فرمول ذيل بيان مى‌شود:
۱۰۰ × (f/h) = خطر قابل انتساب
ميزان رويداد بيمارى در بين گروه مواجهه‌يافته - ميزان رويداد بيمارى در گروه مواجهه‌نيافته= f
ميزان بروز در گروه مواجهه يافته= h
در مثال فرضى جدول
بالا خطر قابل انتساب (AR) سرطان ريه به‌علت سيگارکشيدن عبارت خواهد بود از:
%۹۰ = ۱۰۰ × (۱۰/۹) = AR
خطر قابل انتساب تأثير نهايى حذف يک عامل معين را بر بروز بيمارى اندازه‌گيرى مى‌کند بنابراين برنامه‌هاى پيشگيرى برپايه مواردى که خطر قابل انتساب زياد باشد، توجيه مى‌شود. ارقام مورد مثال نشان دهنده آن است که هرگاه رابطه بين سيگارکشيدن و سرطان ريه عليتى باشد، نود درصد موارد سرطان ريه در سيگارى‌ها به‌علت سيگارکشيدن آنها بوده است. اين موضوع نشان‌دهنده آن است که چه مقدار بيمارى درصورت ازبين بردن عامل مورد بررسى قابل ازبين بردن است.
۳. خطر قابل انتساب جمعيت: يک مفهوم ديگر خطر قابل انتساب جمعيت است که رويداد
بيمارى (يا مرگ) در همه جمعيت منهاى رويداد بيمارى (يا مرگ) در بين کسانى است که در
مواجهه با عامل سببى مشکوک نبوده‌اند (جدول زیر).
مفهوم خطر قابل انتساب جمعيت از آن رو مفيد است که برآورد مقدار کاهش بيمارى در جمعيت را درصورت ازبين بردن عامل خطر يا تغيير در آن، بدست مى‌دهد. در مثال مربوط به جدول
زیر مى‌توان پيش‌بينى نمود که درصورت حذف عامل خطر سيگارکشيدن ۸۶ درصد موارد مرگ‌هاى ناشى از سرطان ريه کاهش يابد
ميزان مرگ از سرطان ريه بين پزشکان سيگارى و غيرسيگارى بريتانيا
