| با خاتمهٔ اولين نيمه سال براى کودکان نيرومند ـ حتى در انتهاء ۴ الى ۵ ماهگى ـ ديگر تغذيهٔ تنها از شير خالص و يا شير مخلوط همچنين افزودن آب ميوه و سبزى خام و حريرهٔ ميوه، کافى نيست. يعنى احتياجات بدنى کودک را جهت نمو دائم تأمين نمى‌کند. در اين حال فرقى ندارد که شير مادر مصرف مى‌شود يا شير گاو و غيره.
|
|
|
|
|
|
| اکنون لازم است که املاح هم به غذا اضافه شود مخصوصاً آهن و کلسيم. همچنين احتياج به مواد غذائى پروتئينى، چربى، گلوسيد و مواد آردى بالا مى‌رود. اگر بخواهيم مثل سابق در تهيهٔ غذا دستور اصلى محاسبهٔ غذا را ادامه دهيم، مى‌بينيم که نمى‌توانيم از عهده بر آئيم. يعنى تا کنون به مقدار حداکثر شير (۷۵۰ گرم) رسيده‌ايم و از آن مجاز نيستيم تجاوز نمائيم. در تغذيهٔ طبيعى نيز به حدى مى‌رسيم که پستان زن از آن مقدار بيشتر نمى‌تواند شير تحويل دهد. به‌ندرت ديده مى‌شود که مادرى آنقدر شير فراوان داشته باشد که در اين سن بتواند طفل را سير کند. اما در اين حال نيز يک نوع تغذيه غلط و تغذيهٔ يک طرفى ايجاد مى‌شود.
|
|
| ما اجازه نداريم از يک مقدار معينى شير گاو و حتى شير مادر تجاوز نمائيم. زيرا طفل در اثر مواد اصلى شير: چربى و پروتئين چاق مى‌شود و براى قبول غذاى ديگر که اکنون براى او لازم است آمادگى نشان نمى‌دهد.
|
|
|
|
| غذاى ضميمه به جهت دارا بودن املاح اکنون ضرورت دارد. مثلاً هر نوع شير داراى مقدار بسيار کم آهن مى‌باشد. در ماههاى اول کودک احتياج خود را از نظر آهن، از اندوخته‌هائى که با خود از بدن مادر گرفته و همراه آورده است برآورده مى‌نمايد. اما اين اندوخته تا زمان معينى مى‌تواند کافى باشد. به‌علاوه براى تشکيل و تنظيم خون به بعضى از عناصرى که در گياهان سبز موجود است و با مادهٔ رنگى خون نيز ارتباط دارد، نياز مى‌باشد؛ از اين جهت بايد به موقع مصرف شود. اين مطلب در مورد نوزاد حيوانات هم صدق مى‌کند. وقتى اندوختهٔ آهنى را که از شکم مادر با خود آورده‌اند تمام شد، آنها به فراست حيوانى خود گياهان سبز محتواى آهن را مى‌خورند. براى نوزاد انسان حداکثر اين فرصت تا شش ماهگى است. اگر انسان همچنان به ادامهٔ تغذيهٔ يک طرفى خود را مشغول دارد و ادامه دهد، طفل کم‌کم دچار کم خونى خواهد شد. همچنين است در مورد ساير عناصر معدنى که براى ساختمان بدن، بيش از همه براى سيستم استخوانى، که اکنون شير به تنهائى قادر به تأمين آن نيست، لازم است. از اين جهت بايد مواد غذائى توسط سبزيجات ـ که داراى مواد معدنى لازم هستند ـ به بدن طفل برسد و او را نيرو و توانائى دهد.
|
|
|
|
| ما تاکنون توانسته‌ايم به طفل فقط آب سبزيجات بدهيم زيرا معدهٔ او قدرت هضم براى غير اين طريق را نداشته است. اما اکنون به تدريج دستگاه گوارش او قدرت بيشترى مى‌يابد و رفته رفته مى‌توان سبزى را به‌صورت‌هاى ديگر نيز به طفل داد. ارزش غذائى سبزى در حقيقت جزئى است، اما ما در هنگام آماده کردن، آن را کامل، و چيزهائى لازم ديگر را مانند کره و آرد به آن اضافه مى‌کنيم.
|
|
|
|
| در دومين نيمهٔ سال مى‌توانيم به طفل نان شيرينى (نان با کره، مارمالاد و بيسکويت) بدهيم. مخصوصاً سيب‌زمينى را جهت غذاى طفل توصيه مى‌کنيم، چون تقريباً داراى کليهٔ مواد لازم جهت تشکيل ساختمان بدن مى‌باشد. سيب‌زمينى به خوبى مى‌تواند جانشين سبزيجات شود البته در صورتى‌که ضرورت داشته باشد. در دومين نيمهٔ اولين سال زندگى طفل حتى مى‌تواند آبى را که در آن استخوان گوساله جوشيده و پخته باشد به او داد. طفل، آن را با کمال ميل مى‌خورد، اما اين چندان ضرورت هم ندارد. گوشت و تخم‌مرغ هم براى کودک سالم در اولين سال زندگى لازم نمى‌باشد، ارزش غذائى آنها همچنان براى طفل مورد ترديد است. در مورد تخم‌مرغ، ثابت شده است که عناصرى را دارا است که براى جلوگيرى از بيمارى راشيتيسم مؤثر هستند. از اين جهت اطفالى که در معرض خطر راشيتيسم قرار دارند لازم است در عرض هفته دو الى سه بار در ضمن غذاى آنها مقدارى زرده تخم‌مرغ خام اضافه شود. البته بدن طفل از طريق بيسکويت و سخارى با تخم‌مرغ آشنا مى‌شود. او مى‌تواند در اواخر اولين سال زندگى خود بدون ترديد املت و انواع غذاهاى سبک که با آرد ساخته شده با شيرينى خانگى و انواع خوراکى‌هاى سيب‌زمينى را از سفرهٔ غذاى ساير افراد خانواده دريافت نمايد. ولى بايد توجه داشت که وعده غذاى سبزيجات ترک نشود. در انتخاب سبزيجات از انواع کلم ـ به استثناء گل کلم قرمز ـ چشم مى‌پوشيم. زيرا آنها توليد نفخ مى‌کنند. در اين سن کودک با تغذيهٔ مصنوعى يا تغذيه از دو شير مى‌تواند عناصر بيگانهٔ شير گاو را بهتر هضم کند. حالا ديگر بايد براى او به‌تدريج شير خالص منظور نمائيم. واضح است که در اين سن طفل تغذيه کننده از پستان مادر را نيز مى‌توانيم با شير گاو به نسبت دوسوم و مواد آردى آشنا سازيم. اکنون مى‌خواهيم يک بار ديگر محاسبه نمائيم:
|
|
| مثلاً کودک شش ماههاى ۶۵۰۰ گرم وزن دارد. براى او مطابق دستور قبلى ۶۵۰ گرم شير گاو خالص و ۶۵ گرم شکر و مواد آردى لازم است. و برحسب سنش، شير به نسبت دوسوم منظور مى‌شود. اکنون ديگر لازم نيست که در رقيق نمودن شير مادر وسواس داشته باشيم.
|
|
| شير به نسبت سه چهارم (سه قسمت شير و يک قسمت لعاب) بدون شک به او ضررى نمى‌رساند. ۴۵۰ گرم از شير خالص را به نسبت دوسوم رقيق مى‌کنيم، پس براى تمام روز به ۱۵۰ گرم لعاب احتياج داريم. براى آن درست يک چهارم ليتر آب و ۲۰ گرم جو و يک قاشق غذاخورى سرخالى (۱۵ گرم) شکر منظور مى‌نمائيم. بدين وسيله ۳۵ گرم از شکر و مواد آردى مصرف نموده‌ايم. از ۲۰۰ گرم شير بقيه، حالا حريره را تهيه مى‌کنيم و مثلاً آن را با ۵/۲ قاشق غذاخورى آرد بچه (۲۵گرم) و يک قاشق مرباخورى شکر (۵ گرم) مى‌پزيم. اگر کودک با شيرترش تغذيه مى‌شده است، اکنون مى‌توان به او شير خالص ترش داد. رقيق کردن شير ديگر از برنامه حذف شده است. براى هر يکصد گرم شير خالص يک قاشق مرباخورى سر پر شکر و يک قاشق مرباخورى سرخالى نشاستهٔ ذرت و يک قرص ست‌رن (يا آبليمو ترش تازه) در نظر مى‌گيريم. بدين ترتيب:
|
|
| ما سه وعده شيشه و يک وعده حريره را قرار داده‌ايم که غذاى ظهر يعنى غذاى سبزيجات نيز بدان اضافه مى‌شود.
|
|
| محاسبه غذا براى طفلى که از پستان مادر مى‌نوشد يا از دو شير تغذيه مى‌کند، ساده نيست. زيرا مواد غذائى شير مادر را مانند شير مصنوعى نمى‌توان در شيشه مشخص کرد. اما بايد به همانسان که گفتيم در اين حال نيز برحسب وزن، مقدار غذا را براى او حساب کرده و قبول نمائيم که مواد غذائى وعده‌هاى جداگانه شير پستان تقريباً مطابق غذاى مصنوعى کودکان با تغذيه مصنوعى است. در هر تغيير برنامهٔ غذائى مصنوعى کودکان با تغذيه مصنوعى است. در هر تغيير برنامهٔ غذائى توصيه مى‌شود که طفل در هر هفته يک‌بار وزن شود؛ اگر نتيجهٔ به‌دست آمده در مورد طفل تغذيه کننده از دو شير يا تغذيه کننده از پستان مادر مقدار افزايش را کم نشان دهد، بايد مقدار حريره وعدهٔ غذا را بيشتر نمود. اما در وعده غذاى سبزيجات نبايد تغييرى داد. اگر مقدار حريره را نمى‌توان افزايش داد (چون طفل بيش از مقدار معينى غذا نمى‌خورد) مى‌توان مقدارى نان، يا نان شيرينى به او داد. اگر طفل سريع نمو کند بايد در مقدار حريره و نان کمى امساک کرد، البته نبايد از وعده غذاى سبزيجات غفلت نمود و چشم پوشيد.
|
