از سال ۱۹۴۶ تا سال ۱۹۶۵ میلادی(۶)

۱۹۴۹ م. اختراع حلقه‌هاى مغناطيسى براى حافظه رايانه‌ها

حلقه‌هاى مغناطيسى Magnetic Core در سال ۱۹۴۹ توسط جى فورستر J. Forrester براى حافظهٔ رايانه‌ها اختراع شد.

۱۹۴۹ م. حسابگر الکترونيکى خودکار

حسابگر الکترونيکى خودکار با ذخيره تأخيرى به‌نام (Electronic Delay Storage) Automatice Caculator)، EDSAE-1 در سال ۱۹۴۹ در دانشگاه کمبريچ (Cambridge) به سرپرستى دکتر موريس ويلکس عضو انجمن سلطنتى انگلستان ساخته شد. اين حسابگر با اينکه داراى ۳۰۰۰ لامپ گرمايونى بود. اما شش بار از ماشين حساب اِنياک ENIAC سريع‌تر عمل مى‌کرد. اين حسابگر تا سال ۱۹۵۸ کار کرد.

۱۹۵۰ م. تأسيس کتابخانه مرکزى دانشگاه تهران

هسته اصلى کتابخانه مرکزى دانشگاه تهران در سال ۱۳۲۹ با مجموعه اهدائى سيدمحمد مشکوة، استاد دانشگاه تهران، شامل ۱۳۲۰ جلد نسخه خطى تشکيل شد. اين کتاب‌ها در چهار صندوق نسوز قرار گرفت و در عمارت قديم دانشکده ادبيات نگهدارى مى‌شد. ساختمان فعلى کتابخانه با مساحت بيش از بيست هزار متر مربع در يکم مهرماه ۱۳۵۰ گشايش يافت. بناى ۹ طبقه کتابخانه شامل زيرزمين، همکف، طبقه اول و پنج طبقه مخزن کتاب است. کتابخانه مرکزى و مرکز استاد دانشگاه تهران يکى از مهم‌ترين کتابخانه‌هاى دانشگاهى ايران است و مجموعه غنى و گسترده‌اى را در زمينه‌هاى مختلف دربر مى‌گيرد.

مجموعه کتاب‌هاى چاپى و فارسى کتابخانه بيش از ۱۶۰،۰۰۰ عنوان است که شامل زمينه‌هاى مختلف علمي، ادبى و هنرى و غيره است. مجموعه کتاب‌هاى عربى کتابخانه شامل بيش از ۵۰،۰۰۰ عنوان است و بيشتر موضوعاتى مانند معارف اسلامي، ادبيات، تاريخ را در بر مى‌گيرد. مخزن کتاب‌هاى چاپى و فارسى و عربى در طبقه سوم کتابخانه قرار دارد. کتابخانه داراى مجموعه‌اى به زبان‌هاى انگليسى - فرانسه - آلمانى - روسى - ايتاليائى و برخى ديگر زبان‌ها مى‌باشد. مجموعه نشريات ادوارى کتابخانه شامل ۱۸۰۰ عنوان نشريه فارسى و عربى ۳۶۵۵ عنوان نشريه به زبان‌هاى انگليسي، فرانسه، آلماني، ايتاليائي، روسى و برخى ديگر زبان‌ها است. از قديمى‌ترين نشريات موجود مى‌توان به روزنامه‌هاى وقايع‌اتفاقيه، اطلاع، حبل‌المتين، تربيت، صوراسرافيل، رعد، نسيم شمال و ... اشاره کرد.

مجموعه نسخه‌هاى خطى حدود ۱۵۰۰۰ جلد کتاب خطى را در بر مى‌گيرد. اين مجموعه حدود ۸۰۰۰ حلقه ميکروفيلم و ۷۵۰۰ نسخه عکس را دربر مى‌گيرد. در اين مجموعه برخى از روزنامه‌ها و مجلات قديمى ايران متعلق به دوره مشروطيت و قبل از سال ۱۳۲۰ به‌صورت ميکروفيلم وجود دارد. مخزن ميکروفيلم‌ها و نسخه‌هاى عکسى در جنب گنجينه نسخه‌هاى خطى قرار دارد. اين مجموعه در حدود ۲۲ هزار قطعه عکس رجال دوره قاجاريه و رجال معاصر را دربر مى‌گيرد که داراى ميکروفيلم نيز مى‌باشد. همچنين داراى مجموعه‌اى چاپ در حدود ۹۰۰۰ جلد کتاب چاپ سنگى مى‌باشد و حدود ۶۰،۰۰۰ سند به زبان فارسى و زبان‌هاى ديگر را دربر مى‌گيرد. در تالار ابوريحان بيرونى بيش از ۱۵۰۰۰ جلد کتاب مرجع به زبان فارسى و عربى و زبان‌هاى خارجى نگهدارى مى‌شود. در تالار رشيدالدين فضل‌الله همدانى در حدود ۱۴۰۰۰ جلد کتاب به زبان فارسى عربى و خارجى در زمينه‌هاى علوم اسلامي، هنر ايران، و مجموعه‌هاى اهدائى ابراهيم ‌پورداوود در اين تالار نگهدارى مى‌شود.

۱۹۵۰ م. رايانه‌هاى نسل دوم و به‌کاربردن حلقه‌هاى مغناطيسى به‌عنوان حافظه در رايانه‌ها

رايانه‌هاى نسل دوم (Second Generation،۱۹۶۴ - ۱۹۵۹) در اوايل دهه ۱۹۵۰ با ورود ترانزيستور به بازار و استفاده از آن در رايانه و به‌کار بردن حلقه‌هاى کوچک مغناطيسى (Magnetic Core) به‌عنوان حافظه ماشين‌ها، تغييرات عمده‌اى در آنها ايجاد گرديد. از اين زمان به بعد، شرکت‌هاى سازنده تلاش کردند رايانه‌هائى به بازار عرضه کنند که جوابگوى اغلب امور در زمينه‌هاى تجارتى و علمى يا همه‌منظوره (General Purpose) باشند. اولين سرى اين رايانه‌ها که ترانزيستور در آنها به‌کار رفته بود، در سال ۱۹۵۹ عرضه شد. اين سرى از رايانه‌ها به رايانه‌هاى نسل دوم معروف شدند. از ماشين‌هاى معروف اين نسل مى‌توان ازIBM 1401، IBM 1620، IBM 1000 نام برد. به‌کار بردن حلقه‌هاى مغناطيسى به‌عنوان حافظه يکى از پيشرفت‌هاى مهم در صنعت رايانه بود و براى اولين‌بار در رايانه‌هاى نسل دوم به‌کار برده شد. اين حلقه‌هاى فلزى و بسيار کوچک بوده و با چشم ديده نمى‌شوند. اين حلقه‌ها به‌سرعت مغناطيس مى‌شوند و تا زمانى که عمداً تغيير داده نشوند مغناطيس باقى مى‌مانند. حلقه‌ها روى رشته سيم‌هائى بافته شده‌اند و هنگامى که از داخل اين سيم‌ها جريان الکتريکى عبور مى‌کند اين حلقه‌ها مغناطيس خواهند شد. جهت جريان تعيين‌کننده قطب با وضعيت مغناطيس حلقه است و يا برعکس کردن جهت جريان، وضعيت مغناطيسى نيز تغيير مى‌يابد.

حلقه تا زمانى که جريان الکتريکى ديگرى از داخل سيم‌هاى آن عبور نکرده است، مغناطيس باقى مى‌ماند و در حالتى که جهت مغناطيس يافته است، (يک) ناميده مى‌شود. براى اينکه با ارسال يک جريان برق در سيم کليه حلقه‌هاى سر راه آن مغناطيسى نشوند يک دوم جريان برق لازم براى مغناطيسى کردن حلقه توسط سيم اول و يک دوم ديگر به‌وسيله سيم دوم ارسال مى‌شود. به اين ترتيب فقط حلقه‌اى که در تقاطع دو سيم قرار گرفته است مغناطيس خواهد شد و حالت حلقه‌هاى ديگرى تغيير نخواهد کرد. از ميان هر حلقه مغناطيسى در حافظه رايانه سيم سومى هم مى‌گذرد که سيم حس (Sensewire) ناميده مى‌شود. اين سيم رايانه را قادر مى‌سازد که وضعيت هر حلقه را از نظر اينکه حاوى يک يا صفر است درک کند. به‌عبارت ديگر دو سيم اول براى نوشتن اطلاعات روى حلقه و سيم سوم، براى خواندن اطلاعات آنها است. مکانيسم خواندن اطلاعات از بين مى‌رود و پس از هر بار خواندن بايستى آنها را به‌صورت قبل از خواندن درآورد، چرا که اين اطلاعات بارها مورد استفاده (خواندن) قرار خواهد گرقت. کار بازنويسى اطلاعات از بين رفته در حافظه با کمک سيم چهارمي، به‌نام سيم بازدارنده (Inhibit Wire) که از داخل حلقه‌ها نظير سيم حس مى‌گذرد انجام مى‌گيرد يک رايانه اندازه متوسط، حافظه‌اى بين نيم الى يک ميليون حلقه مغناطيسى دارد. استفاده از حلقه‌هاى فلزى به‌عنوان حافظه مدت‌ها است که منسوخ شده است.