درهٔ باغ‌های فاران، همدان

درهٔ اترك، قوچان

در بستر اين دره، رودخانهٔ اترک که از کوه‌هاى عمارت و لاله‌رويان سرچشمه مى‌گيرد، به طول حدود ۶۰۰ کيلومتر جريان دارد. اين رودخانه، دشت قوچان و شيروان را در طول مسير خود آبيارى مى‌کند و پس از گذشتن از منطقهٔ بجنورد و بعد از «چات»، مرز ايران و ترکمنستان را در ترکمن صحرا تشکيل مى‌دهد و سپس به درياچهٔ خزر مى‌ريزد.

کوچ‌نشينان کُرد خراسان در طول زمستان در اطراف روستاى چات مستقر مى‌شوند. در طول مسير درهٔ اترک، شعبه‌هاى فراوان رودخانه‌هاى منطقه به اترک مى‌پيوندند و موجبات تجمع‌هاى زيستى در کنار اين مسير را فراهم مى‌نمايند.

درهٔ باغ‌هاى آرتيمان، روستاى آرتيمان, تويسركان

در حدود ۶۰۰ هکتار وسعت دارد و پوشيده از درختان سيب، گردو و بادام است. مقبرهٔ ميررضى‌الدين آرتيمانى در مدخل اين دره واقع شده که در جاى خود به شرح آن خواهيم پرداخت.

درهٔ باغ‌هاى فاران، همدان

وسعت اين دره حدود ۴۰۰ هکتار است و درختان انگور، سيب، گردو و بادام فراوان دارد. رود فاران که از ذوب برف‌ها به وجود مى‌آيد در اين دره جارى مى‌شود.

درهٔ پيغام، كليبر

درهٔ وسيعى است که از شمال تا جنوب کليبر گسترده شده و معبر رودخانهٔ پيغام است. قلعهٔ‌ تاريخى پيغام در کنارهٔ‌ اين دره قرار دارد. درهٔ پيغام در تابستان مورد توجه و استفادهٔ فراوان است. دسترسى مناسب، سبزينگى کشتزارها و گستردگى مراتع و وجود درختان مختلف ميوه از ويژگى‌هاى برجستهٔ اين درهٔ زيبا و باصفا است.

علاوه بر دره‌هاى ياد شده، دره‌هاى باصفا و زيباى ديگرى نيز در نقاط مختلف کوهستانى استان موجود است که موجب جذب مسافران، خصوصاً در تابستان است. از جملهٔ اين دره‌ها مى‌‌توان به درهٔ يکان در شمال غرب مرند، درهٔ زنوز در شمال شرق مرند و درهٔ جوشون در غرب ورزقان اشاره کرد که هر کدام داراى ويژگى‌هاى خاص سياحتى است.

درهٔ زينا، همدان

درهٔ زينا مشتمل بر دو درهٔ حيدره و کيوارستان است که اولى به دامنه‌هاى کوه ميدان ميشان منتهى مى‌شود و روستاى حيدره را مانند نگينى در خود جاى مى‌دهد و دومى همراه رودخانه‌هاى پشت کوه‌هاى الوند و کلاغ لان به دامنهٔ‌ آن کوه‌ها ختم مى‌شود. از ويژگى‌هاى چشمگير اين دره، چشم‌انداز زيباى ميدان ميشان در آن سوى الوند است. اين دره با چشمه‌سارهاى زيبا و پوشش گياهى مناسب از ويژگى‌هاى منحصر به فردى برخوردار است.

درهٔ سرسبز رودخانه سرباز، ايرانشهر

اين دره يکى از زيباترين نقاط طبيعى استان سيستان و بلوچستان است که در بعضى قسمت‌هاى آن، کوه‌هاى ماسه‌سنگى و تراش‌هاى سخت به وجود آمده‌اند. در اغلب نواحى، اين دره وسيع و گاه بستر آن متجاوز از يک کيلومتر است.

کف دره اکثراً از گياهان کهور، زرشک، زالزالک، گز نسترن و توسکا پوشيده شده است و از نظر گذران اوقات فراغت يکى از کانون‌هاى طبيعى مهم استان به شمار مى‌رود.

درهٔ سعيدآباد، تبريز

يکى از دره‌‌هايى که تابستان‌ها مورد بهره‌بردارى وسيع قرار مى‌‌گيرد درهٔ سعيدآباد است که در ۲ کيلومترى جادهٔ‌ ترانزيتى تبريز - تهران قرار دارد. اين دره معبر رودخانهٔ سيد آوا چاى است. پوشش گياهى آن را کشتزارها و باغات ميوه تشکيل مى‌دهد و همين عناصر زيباى طبيعت در پيوند با رودخانهٔ سيد آوا چاى فضاى بسيار مناسبى براى گذران اوقات فراغت مردم فراهم کرده است.

درهٔ شهرستانه، ملاير

اين درهٔ سرسبز و زيبا سرچشمهٔ اصلى رودخانهٔ‌ خرم رود است و در فرادست آن واقع شده است. در دامنهٔ‌ ارتفاعات مشرف به اين دره کبک فراوانى وجود دارد.

درهٔ كشف‌رود، مشهد

رودخانهٔ کشف‌رود که با جهت شمال غربى - جنوب شرقى به طول تقريبى ۲۴۰ کيلومتر، از بلندى‌هاى هزارمسجد و بينالود در حدود ۷۵ کيلومترى شمال غربى مشهد سرچشمه مى‌گيرد، ‌ در اين دره جريان مى‌يابد. اين دره به وسيلهٔ مجموعه‌اى از تپه‌ها که در ۲۰ کيلومترى جنوب شرق قوچان قرار گرفته‌اند، از درهٔ اترک جدا مى‌گردد.

جريان‌‌هاى متعددى از ارتفاعات بينالود و هزارمسجد سرازير مى‌شوند و کشف‌رود را تغذيه مى‌کنند. اين رودخانه‌ها در قسمت شمالى، عموماً دائمى هستند، منتهى به دليل استفادهٔ‌ کشاورزى بيش از حدى که در قسمت علياى دره‌هاى فرعى از آن‌ها به عمل مى‌‌آيد، هرچه به دشت‌ها نزديک مى‌شوند به تدريج کم‌آب‌تر مى‌شوند؛ به طورى که غالباً آب آن‌ها قبل از اين که به مقصود اصلى و طبيعى خود، ‌ يعنى بستر کشف‌رود برسند، خشک مى‌شود.

درهٔ کشف‌رود که پرجمعيت‌ترين ناحيهٔ خراسان است، و در حدود ۹۰۰ روستا در اين دره و اطراف شعبه‌‌هاى آن قرار دارند، همچنين پاييز مناسبى را براى بسيارى از کوچ‌نشينان و نيمه کوچ‌نشينان و ساير دامداران خراسان شمالى به وجود مى‌آورد. در پاييز، يعنى فصلى که در طول آن دامداران غذاهاى مکمل را براى گله‌هاى‌شان در همين دره‌‌ها به‌دست مى‌آورند، به‌خصوص در اين نقاط مدت‌ها چادر مى‌زنند و به رمه‌گردانى مشغول مى‌شوند. اين دره‌ها نه تنها مراکز اصلى کشاورزى ناحيه هستند، بلکه تأمين‌کنندهٔ منابع عظيمى از نيازهاى دامى براى دامداران سنتى اين ناحيه از استان خراسان مى‌باشند.

درهٔ گزند سرابى، تويسركان

اين دره در تويسرکان قرار دارد و انبوهى از باغ‌ها و درختان گردو را به مساحت ۵۰۰ هکتار در بر گرفته است. آب مورد نياز باغ‌ها از چشمه‌سارهاى پيرامون دره تأمين مى‌شود و رودخانهٔ گزند نيز در آن جارى است. اين دره بسيار زيبا و چشم‌نواز است.

درهٔ گشايش، دهكده گشايش،مراغه

دره گشايش در مسير رودخانهٔ گشايش، در کنار غار معروف کبوتر و در ۲۰ کيلومترى شهر مراغه واقع شده است. در تابستان بازديدکنندگان غار کبوتر از طبيعت جذاب و زيباى اين دره بهره‌مند مى‌شوند.

درهٔ ليقوان، روستاى ليقوان تبريز

روستاى ييلاقى و کوهستانى ليقوان در جنوب شرقى تبريز و در دامنه کوهستان سهند قرار دارد. اين روستا از قسمت شرقى همجوار درهٔ‌ بسيار باصفايى است که رودخانهٔ ليقوان از آن مى‌‌گذرد و روستاهاى حاشيه خود را مشروب مى‌کند.

کشتزارهاى سرسبز و باغ‌هاى ميوه هر ساله به خصوص در تابستان هزاران نفر از عاشقان طبيعت را به اين درهٔ مصفا جذب مى‌کند. درهٔ ليقوان بين تمامى دره‌هاى استان تنها جايى است که امکان ارائه خدمت و پذيرايى از مسافران را دارد.

درهٔ‌ اوين - دركه، تهران

اين دره در شمال شهر تهران واقع است. ابتداى مسير درهٔ اوين - درکه، روستاى درکه قرار دارد که يکى از خوش‌ آب و هواترين مناطق روستايى تهران است.

در طول درهٔ اوين، رودخانه‌اى پرآب جريان دارد که در تابستان محل آب‌‌تنى کسانى است که از گرماى خسته‌‌کنندهٔ تابستان تهران و حومه به آنجا پناه مى‌برند. اين رودخانه در بخشى از مسير خود، به صورت پلکانى در مى‌آيد که به هفت حوض معروف است و مى‌تواند به صورت يک استخر طبيعى عمل کند. درهٔ اوين در طول هفته به ويژه در روزهاى تعطيل، محل رفت و آمد کوه‌نوردانى است که به ارتفاعات آن ناحيه صعود مى‌کنند. قهوه‌خانه‌هاى اين مسير به جز پذيرايى روزمره از کوه‌نوردان، براى اقامت شبانه نيز مناسب‌اند. کناره‌هاى رودخانه‌اى که از اين مسير مى‌گذرد، محل‌هايى مناسب براى چادر زدن کوه‌نوردان است.

در طول مسير دره، باغ‌هاى گيلاس، سيب، انجير و گردو و ديگر درختان وجود دارد که در فصل بهار اين باغ‌ها غرق شکوفه مى‌شوند و دره را بسيار زيبا مى‌کنند. در اواخر بهار و آغاز تابستان که شکوفه‌ها به ميوه مى‌نشينند، جلوه‌اى ديگر از زيبايى‌هاى طبيعت بر منطقه حاکم مى‌شود.

درهٔ اوين - درکه به علت قرار گرفتن در مسير راه کوه‌نوردان، يکى از پر رفت و آمدترين دره‌هاى شهر تهران است.

درهٔ‌ جادهٔ چالوس، كرج

اين دره که در مسير جادهٔ کرج به چالوس قرار دارد، يکى از زيباترين دره‌هاى ايران و شايد جهان است و چشم‌اندازهاى بى‌مانند دارد. رودخانه‌هاى پرآبى که در اين دره جريان دارند، زيبايى چشم‌گيرى به آن مى‌بخشند. آب اين دره در همهٔ سال به جز روزهاى بارانى که آب رود جارى در اين دره گل‌آلود است، صاف و زلال است.

رودخانهٔ‌ چالوس که از بلندى‌هاى کوهستانى کندوان سرچشمه مى‌گيرد، در محل تونل کندوان به دو شاخه تقسيم مى‌شود، يک شاخهٔ آن به سوى درياى مازندران مى‌رود و شاخهٔ ديگر آن به سوى سد اميرکبير (کرج)‌ سرازير مى‌شود. با اين که اطراف رودخانهٔ چالوس سنگلاخ است و راه‌هاى دست‌رسى به آن آسان نيست، اما آب و هواى مناسب و زيبايى‌اش، جمعيتى انبوه را جذب مى‌کند. در اين دره، رستوران و متل‌هاى پرشمارى وجود دارد که مى‌‌توان شب را در آنجا سپرى کرد.

درهٔ چالوس به دليل زيبايى‌هاى فراوانى که دارد، در همهٔ سال حتى در زمستان که برودت هوا در آنجا به چندين درجهٔ زير صفر مى‌رسد و برف سراسر آن را مى‌پوشاند، از مناطق ديدنى استان است.

درهٔ‌ سركان، سركان، تويسركان

وسعت اين دره حدود ۱۰۰۰ هکتار است با مجموعه‌اى از باغ‌هاى گردو، بادام، ‌ سيب و توت. رودخانهٔ سرکان از اين دره عبور مى‌‌کند. از ويژگى‌هاى مهم اين دره قدمت درختان آن است.

درهٔ‌ كن - سولقان، تهران

اين دره در شمال غرب شهر تهران قرار دارد و رودخانهٔ‌ کن که از بلندى‌هاى شمال البرز سرچشمه مى‌گيرد، در مسير آن جريان دارد. مسير کن - سولقان داراى هوايى بسيار فرح‌بخش است که در روزهاى گرم تابستان انبوه مشتاقان به آن روى مى‌برند.

در طول دره، قهوه‌خانه‌هايى وجود دارد که در روزهاى هفته به ويژه در روزهاى تعطيل تابستان، از مسافران پذيرايى مى‌کنند.

رودخانهٔ پُر آب کن در ماه‌هاى گرم تابستان جايى براى آب‌تنى کوه‌نوردانى است که به ارتفاعات منطقه صعود مى‌کنند. در فصل‌هاى بهار و پاييز مى‌‌توان زيباترين چشم‌اندازها را در درهٔ‌ کن - سولقان ديد.