|
|
|
| اين قله که از قلل مشهور کشور است، در شهرستان اقليد واقع شده و در ايام مختلف سال به ويژه در زمستان پذيراى بسيارى از علاقه‌مندان به ورزش‌هاى کوهستانى و کوهنوردى است.
|
|
|
|
| کوهستان و قله تفتان در جنوب شرقى ايران و در ۵۰ کيلومترى شمال شرقى شهرستان خاش واقع شده است. اين کوه که آتشفشان تفتان در آن قرار دارد، بلندترين کوه بلوچستان را تشکيل مىدهد و داراى قله‌هاى متعدد است. قله آتشفشانى آن به نام چهل تن موسوم است. قلهٔ چهل تن تفتان، در فاصلهٔ ۳۸۰ کيلومترى خط مستقيم شمال درياى عمان واقع شده و فاصلهٔ مستقيم آن تا زاهدان ۱۰۰ کيلومتر، تا مرز ميرجاوه ۵۵ کيلومتر، تا روستاى نازيل ۳۹ کيلومتر و ارتفاع آن از سطح دريا ۴۰۳۴ متر مى‌باشد. اين ناحيه از نقاط حساس سرحدى محسوب مى‌شود. اين قله، داراى دو شاخک است: يکى در شمال که مرتفع‌تر است و زيارت نام دارد و ديگرى شاخک جنوبى که کوتاه‌تر است و مادرکوه ناميده مى‌شود. از سمت شمال شرقى به اين قله «صبح کوه» و از طرف غرب به آن «لر کوه» مى‌گويند.
|
|
|
|
| اين ارتفاعات در مجموع سه دهانهٔ آتشفشانى دارد که دو دهانهٔ آن با اهميت‌تر از ديگرى است و صداى انفجارات آتشفشانى از قعر آنها شنيده مى‌شود. از دهانه‌هاى مزبور دائماً بخار و گازهاى گوگردى متصاعد مى‌شود. در مدخل حفره‌هاى آتشفشانى، تخته‌هاى گوگردى خالص به وفور ديده مى‌شود.
|
|
| در تمام سطح قلهٔ تفتان، گازهاى هيدروژن - سولفوره متصاعد مى‌شود. اين گازها، باعث از بين رفتن تارهاى پنبه‌اى البسهٔ کوهنوردان مىگردد. بدين جهت، کوهنوردان بايد از نشستن در سطح قله خوددارى کنند و چنانچه مايل به نشستن باشند، بايد حتماً از لباس‌هاى پشمى استفاده نمايند. مسير صعود به قلهٔ چهل تن به قرار زير است:
|
|
| از طريق زاهدان و خاش به روستاى کوشه واقع در ۴۴ کيلومترى شمال خاش و از کوشه به مزرعهٔ جم‌چين و سپس از طريق درهٔ تنگ‌گلو. فاصله جم‌چين تا قله ۱۱ کيلومتر است و راه آن از کنار دره تنگ‌گلو مى‌‌گذرد. آب اين دره، با املاح گوگردى مخلوط است و قابل شرب نيست. کوهنوردان بايد فقط از چشمه‌اى واقع در نزديکى تنگناى درهٔ تنگ‌گلو که آب گوارايى دارد، استفاده کنند. فاصلهٔ صعود از روستاى کوشه تا قلهٔ کوه، ۱۵ کيلومتر است که طى مسير آن معمولاً ۱۰ ساعت طول مى‌کشد. چشمه‌هاى آب معدنى زيادى در اطراف قلهٔ چهل تن تفتان، به خصوص در شرق و جنوب آن وجود دارد. آب چشمه‌ها، عموماً داراى املاح آهن و گوگردى است.
|
|
|
|
| قوشاداغ از ارتفاعات مهم و قابل توجه ارسباران است که در شمال شهر هريس و غرب رشته کوه سبلان و جنوب غربى مشگين شهر قرار گرفته است. بلندترين قلهٔ آن در شمال هريس ۳۱۴۹ متر ارتفاع دارد. گردنهٔ معروف گؤيجه بئل که از زيباترين پديده‌هاى طبيعى است، در محدودهٔ اين کوهستان بر سر راه تبريز به اهر قرار گرفته است. تمام ارتفاعات قوشاداغ پوشيده از مراتع سرسبز و خرم است که در تابستان مورد استفادهٔ عشاير دشت مغان و ارسباران قرار مى‌گيرد.
|
|
|
|
| کبيرکوه رشته کوه ممتدى است که بخشى از کوهستان عظيم زاگرس را تشکيل مىدهد. اين رشته از ديوارهاى جنوبى درهٔ رودخانهٔ آب آفتاب و کنجان چم شهرستان مهران شروع شده و رو به سوى جنوب شرقى تا درهٔ رودخانهٔ کرخه در دهستان الوار گرمسيرى از شهرستان خرم‌آباد لرستان ادامه مى‌يابد. دامنههاى شمالى و شمال شرقى آن به دره‌هاى رودخانهٔ سيمره، کرخه و دامنههاى جنوب و جنوب غربى آن به مرز ايران و عراق منتهى مىگردد.
|
|
| درهٔ کنجان‌چم تا درهٔ رودخانهٔ کرخه ۱۷۵ کيلومتر و عرض آن در حد فاصل رودخانه سيمره يا کرخه تا مرز ايران و عراق بين ۴۵ تا ۸۰ کيلومتر است. اين کوهستان پهنه‌اى به وسعت ۹۵۰۰ کيلومترمربع را زير پوشش قرار داده است.
|
|
| اين رشته‌کوه از شاخه‌هاى بسيارى تشکيل يافته که به سمت غرب و جنوب غربى از ارتفاع آنها کاسته مى‌شود و بلندترين آنها که خط‌‌الرأس رشتهٔ مزبور را تشکيل مى‌دهند در بخش شرقى آن واقع شده‌اند. بلندترين اين کوه‌ها، قله‌اى به نام کبيرکوه است که ۲۷۹۰ متر ارتفاع دارد و در ۱۸ کيلومترى شرق روستاى ارکواز واقع شده است. از اين رشته که کوهستان وسيعى را تشکيل داده است، رودخانه‌هاى فراوانى سرچشمه مى‌گيرند و اکثراً به خاک عراق وارد مى‌شوند و تعداد ديگرى از رودخانه‌ها نيز به رودخانه‌هاى سيمره و کرخه مى‌پيوندند.
|
|
| براى صعود به بلندترين قلهٔ اين کوه مى‌توان از راه اتومبيل‌روى ايلام به دره شهر و از طريق روستاى بهرام‌خانى و راه کولم بالا به روستاى گوران و پس از طى گردنه پينه به خط‌‌الرأس رشته مزبور دست يافت و از سر گردنه، خط‌‌الرأس مزبور را به سوى شمال غربى به طول ۱۲/۵ کيلومتر طى کرد تا به قله رسيد.
|
|
| كل كوهى، روستاى باغ‌سرخ،كوه‌پنج، سيرجان
|
|
| اين کوه با ارتفاع ۳۷۶۵ متر در غرب روستاى باغ سرخ از توابع دهستان کوه پنج شهرستان سيرجان در ۸۰ کيلومترى شمال شرقى اين شهر واقع شده است.
|
|
|
|
| کوه کلک در ۴۳ کيلومترى شمال شرقى مهران واقع شده و ارتفاع آن از سطح دريا ۱۸۲۰ متر است. رودخانه‌هاى پير محمد و کل‌کلا از اين کوه سرچشمه مى‌گيرند.
|
|
| ساير کوه‌هاى استان ايلام عبارتند از:
|
|
| - کوه‌هاى اللّه‌خدا، بايه، تالوار، جمالگير، چپق باباخان، چکبوره، سفيد، سم‌خر، کته پيفک، ملدشاده، گنو، و ... در ايلام.
|
|
| - کوه‌هاى بنهر، دروند، راوندى، سرگچ، سرگچ کوه، مرزو، هفت کلک و ... در شهرستان دره شهر.
|
|
| - کوه‌هاى باريک آب، برک کروى، بته‌انش، پشته گلاب، تپه على کشت، خرگهى، دالپرى، تنيلا، کلاوندى، کلويز، کولرنرمه، گوتبه، ممله و ... در شهرستان دهلران.
|
|
| - کوه‌هاى بلواند، بليجان، چقال زرد سياه کوه، زالو‌آب، چنچر، سرخ، سه‌کورند، سياه، سياه اردلان، يک شبه و ... در مهران.
|
|
|
|
| کوه کله در دهستان هپرو و در ۵۹ کيلومترى جنوب شرقى ايذه واقع شده است. ارتفاع اين کوه حدود ۳۰۱۰ متر است. اين کوه از شمال به کوه دوتو متصل است. رودخانهٔ صيدون از غرب، رودخانهٔ اعلاء از جنوب و رودخانه‌هاى ليراب و سمه از شرق آن عبور مى‌کنند. در دامنهٔ غربى اين کوه چشمه‌اى است که آب آن در يک درياچه کوچک جمع مىگردد. اين درياچه که «دوتو» نام دارد در ارتفاع ۱۶۸۰ مترى قرار دارد. کوه کله جزء کوهستان مونگشت از کوهستان بزرگ زاگرس بشمار مى‌رود و دامنههاى آن از جنگل پوشيده شده است.
|
|
|
|
| کوهستان کمتال از مهم‌ترين و جالب‌‌ترين کوه‌هاى ارسباران است. اين کوه ۳۱۰۰ متر ارتفاع دارد و از نوع کوه‌هاى سنگى است. تندى دامنه‌ها و صعب‌العبور بودن آن، کوهستان را از هر نوع هجوم مصون نگاه داشته و از مظاهر تمدن جديد نيز محروم کرده است.
|
|
| كوه اشكر، روستاى سرآستانه، كهكيلويه (دهدشت)
|
|
| کوه اشکر در فاصلهٔ ۵۵ کيلومترى جنوب شرقى دهدشت و غرب روستاى سرآستانه قرار گرفته است. ارتفاع اين کوه حدود ۲۹۲۰ متر است. اين کوه جنگلى سرچشمهٔ رودخانه طسوج است. اين کوه از شمال غربى به کوه ساورز متصل مى‌شود و رودخانهٔ پيچاب، دامنه شرقى و جنوبى آن را دور مى‌زند.
|
|
| كوه آب نهر، روستاى چشمه‌چنار، بويراحمد (ياسوج)
|
|
| اين کوه در فاصلهٔ ۹ کيلومترى شمال شرقى ياسوج و در جنوب روستاى چشمه چنار با ارتفاع ۳۲۲۰ متر قرار گرفته است. اين کوه نيمه جنگلى از جنوب شرقى به کوه کاچيان متصل است. راه اتومبيل‌روى اردکان به ياسوج از دامنهٔ شمالى اين کوه مى‌‌گذرد.
|
|
| كوه البرز، روستاى سرآستانه، كهكيلويه (دهدشت)
|
|
| کوه البرز در فاصلهٔ ۵۴ کيلومترى جنوب شرقى دهدشت و جنوب شرقى روستاى سرآستانه قرار گرفته است و ۲۹۷۷ متر ارتفاع دارد. اين کوه جنگلى سرچشمهٔ رودخانهٔ شيو و رودخانهٔ پيچاب است و از شمال شرقى به کوه مادون کره متصل مى‌شود و رودخانهٔ پيچاب از دامنهٔ غربى آن مى‌‌گذرد.
|
|
|
|
| اين کوه در ۳۰ کيلومترى شمال شرق کرمان واقع شده و ۳۷۷۵ متر ارتفاع دارد. اين کوه سرچشمهٔ رودهايى همچون چترود است و جزو ارتفاعات پلوار محسوب مى‌شود.
|
|
| كوه بزمان، جازموريان، ايرانشهر
|
|
| اين کوه در شمال چاله جازموريان قرار گرفته است و ۳۴۹۷ متر از سطح دريا ارتفاع دارد. امتداد آن از جانب غرب، به رشته جبال بارز در استان کرمان متصل مىگردد. اين کوه‌ها چاله‌لوت را از جازموريان جدا مى‌کنند. قلمرو کوه بزمان حدود ۹۰۰ کيلومترمربع وسعت دارد و بدنه آن از گدازه‌هاى آتشفشانى پوشيده شده است و شهر بزمان در دامنه جنوب شرقى آن قرار دارد.
|
|
|
|
| رشته کوه بشاگرد در شهرستان جاسک، به شکل عدد هشت قرار گرفته و دو رشته کوه نسبتاً متمايز را به نام‌هاى رشته‌کوه بشاگرد شرقى و رشته‌کوه بشاگرد غربى پديد آورده است. بلندترين قلهٔ آن به نام «کوه‌مهر» در دهستان بشاگرد غربى شهرستان جاسک، با ارتفاع ۲۰۴۶ متر قرار گرفته است.
|
|
| از جمله کوه‌هاى استان هرمزگان، مى‌توان به اين کوه‌ها نيز اشاره کرد : «پشت‌کوه» به ارتفاع ۲۶۴۵ متر در شمال شرق بندرعباس، «سياه» با ارتفاع ۲۲۱۶ متر در شمال غربى شهرستان لنگه، «بناب»، «مهرگان»، «بندهوشدان»، «سرملا»، «سيبا» و غيره.
|
|
| كوه بند گرد، بويراحمد(ياسوج)
|
|
| کوه نيمه جنگلى بند گرد در فاصلهٔ ۸۰ کيلومترى شمال غربى ياسوج قرار گرفته است. اين کوه با ارتفاع ۲۸۰۰ متر سرچشمهٔ رودخانهٔ مور زرد و رودخانهٔ شهنيز مى‌باشد. اين کوه از شرق به کوه مارى و از غرب به کوه دالون متصل است.
|
|
| كوه بى‌سوخته، روستاى آبدار، شهربابك
|
|
| اين کوه در ۴۵ کيلومترى شمال غربى شهر بابک در قسمت شمال روستاى آبدار واقع شده و ۲۷۵۰ متر ارتفاع دارد.
|
|
|
|
| اين کوه با ارتفاع ۲۹۷۳ متر در ۵۸ کيلومترى شرق سيرجان واقع شده است و سرچشمهٔ رودخانه حسين‌آباد سوج مى‌باشد. دهستان بلورد از شهرستان سيرجان در دامنهٔ غربى و دهستان گوغر از شهرستان بافت در دامنهٔ شرقى اين کوه قرار دارند.
|
|
|
|
| ارتفاع اين کوه ۳۲۳۰ متر است و در ۴۱ کيلومترى جنوب غرب شهداد واقع شده است. کوه بيدويه سرچشمهٔ رودهاى بن در جوشان و هشتادم است و دهستان جوشان در دامنهٔ شرقى آن قرار دارد.
|
|
|
|
| کوهستان پلوار که همانند ديوارى ناحيهٔ جنوبى کوير لوت را از بخش‌هاى درونى کشور جدا مى‌سازد، به صورت رشته‌اى به طول ۱۴۷ کيلومتر از سوى شمال غربى به طرف جنوب شرقى کشيده شده و پهنه‌اى به وسعت ۱۴۵۰ کيلومتر را زيرپوشش قرار داده است. اين کوهستان از کوه‌ها و قله‌هاى بسيارى از ارتفاع غالب آنها از ۲۵۰۰ متر بيشتر است، تشکيل يافته و روستاهاى فراوانى را در دامنههاى خود جاى داده است. بلندترين قلهٔ اين کوهستان کوه پلوار نام دارد که در ۴۴ کيلومترى جنوب شرقى کرمان و ۱۸ کيلومترى شرق ماهان قرار گرفته و ارتفاع آن به ۴۲۳۳ متر مى‌رسد، مهم‌ترين کوه‌هاى اين کوهستان از سوى شمال به جنوب به ترتيب عبارتند از : تيغه سياه، تل زرد، تل شورد، دينر، ميانکوه، سياه کوه گورک، ده مانى روز، خرخسرو، گودرچاه و ...
|
|
| از اين کوهستان رودهاى متعددى سرچشمه مى‌گيرند که تعدادى از آنها پس از سيراب کردن روستاها به سوى کوير لوت سرازير گرديده و در شن‌زارهاى آن فرو مى‌روند و تعدادى ديگر نيز به سوى غرب روان شده و به رودخانهٔ شور مى‌پيوندند. مهم‌ترين اين رودها که در دامنههاى شرقى جريان داشته و به کوير لوت مى‌ريزند، از شمال به جنوب عبارتند از: شيرين‌رود، رود حرجند، رود دهن غار، رود خرشگى، رود شهداد، رود درسخت، جفتان، خفتان و ... و از جمله رودهايى که به سوى غرب جريان مى‌يابند از شمال به جنوب عبارتند از: رودخانهٔ چترود، آب حسين‌آباد و رود سفيد.
|
