جنگل‌ها و بیشه‌ها

بيشه‌ها و جنگل‌ها، استان آذربايجان غربى

در جوار پوشش گياهى متنوعى که در فضاهاى جلگه‌اى، دره‌اى و کوهستانى استان قرار دارند، ‌ جنگل‌هاى پراکنده‌اى نيز در نوار جنوب غربى آن وجود دارد که مساحت آنها بين ۶۰ تا ۸۰ هزار هکتار تخمين زده مى‌شود. اين جنگل‌ها عمدتاً در پيرامون درهٔ زاب کوچک و ارتفاعات حواشى پيرانشهر و سردشت جاى گرفته‌اند. جنگل‌هاى فوق يادگار جنگل‌هاى وسيع و متراکم دوران گذشتهٔ زاگرس مى‌باشند که به جنگل‌هاى خاورميانه و مديترانه اتصال داشتند.

گونه‌هاى گياهى اين مناطق مشتمل بر درختانى از ميوه‌هاى وحشى گوناگون از قبيل انگور، پستهٔ وحشى، بادام کوهى، زال‌زالک، گلابى، سيب وحشى، سرخ دليک و سياه ‌دليک هستند که در کنار آنها درختان غيرميوه‌اى سر به فلک کشيده‌اى همچون بلوط، افرا و امثالهم نيز قرار دارند. علاوه بر جنگل‌هاى طبيعى فوق، سازمان جنگلدارى، اراضى قابل توجهى را از سال ۱۳۴۸ به بعد زير پوشش جنگل‌‌هاى مصنوعى برده است که در حال حاضر وسعت آنها بيش از ۷۵ هکتار است که به صورت قطعات کوچک و بزرگ در حواشى شهرهاى مهاباد، ماکو، ‌خوى و غيره قرار گرفته‌اند. گونه‌هاى گياهى اين جنگل‌ها را درختانى از قبيل سرو، کاج، نارون، اقاقيا و ... تشکيل مى‌دهند. بيشه‌زارهاى متعددى نيز در نقاط مختلف استان از جمله پيرامون درياچهٔ اروميه و جزاير آن موجود است.

پارك جنگلى چيتگر، تهران

اين پارک با ۱۴۵۰ هکتار زمين پر درخت، و وجود يک پيست ويژهٔ دوچرخه‌سوارى، از شمال به زمين‌هاى چيتگر، از جنوب به اتوبان کرج، از غرب به پيکان‌شهر و از شرق به منطقهٔ خرگوش درّه محدود مى‌شود. پارک چيتگر از بزرگ‌‌ترين پارک‌هاى جنگلى استان است که در بيش‌ترِ فصل‌هاى سال از آن استفاده مى‌شود. اين بوستان فضايى بسيار مطلوب براى گذران اوقات فراغت و استراحت آخر هفتهٔ‌ مردم دارد.

پارك جنگلى لويزان، تهران

اين پارک با وسعتى معادل ۱۱۰۰ هکتار که بيش‌تر کاربرد تفريحى دارد، از شمال به قوچک، از جنوب به شمس‌آباد، از غرب به ده لويزان و از شرق به پادگان خاتم‌الانبياء محدود مى‌شود. پارک لويزان نيز از گردش‌گاه‌هاى بزرگ استان، به ويژه شهر تهران است.

پارك جنگلى وردآورد، كرج

پارک جنگلى وردآورد با ۱۰۲۰ هکتار وسعت، ‌ دومين پارک جنگلى بزرگ استان است که در محدودهٔ کوه‌هاى ورد‌آورد در حد فاصل اتوبان کرج و پادگان سپاه قرار دارد.

در سطح استان چند پارک جنگلى ديگر نيز وجود دارد که بيش‌تر آن‌ها کاربرد گردشى دارند. از جملهٔ اين پارک‌ها، پارک سوهانک با ۲۰۰ هکتار مساحت، ‌ غزال با ۹۷۵ هکتار در شمال شرقى، سرخه حصار با ۸۵۰ هکتار در شرق، توسکا با ۳۰۰ هکتار در جنوب شرقى و خجير با ۱۲۰ هکتار در شمال شرق تهران هستند.

بخشى از جنگل‌هاى طبيعى استان تهران در نقاط مختلف پراکنده‌اند. از جمله، جنگل‌هاى دامنهٔ‌ جنوبى البرز مناطقى مانند کوه‌هاى تهران و کرج (ورد‌آورد - دره وازگن) را در بر مى‌گيرد.

گونه‌‌هاى مختلف درختى و گياهى مانند پسته، بادام‌کوهى، داغ‌داغان، سنجد، تنگرس، گز، ارزن، سماق سياه دليک و ... مهم‌ترين درختان اين جنگل‌ها هستند. دامنه‌هاى جنوبى رشته‌کوه البرز نيز در فصل‌هاى مساعد سال، ‌ از گونه‌هاى متفاوت گل نسترن و شقايق وحشى پوشيده مى‌شود و چشم‌اندازى بسيار بديع و زيبا مى‌آفريند.

پوشش گياهى، استان كهكلويه‌وبويراحمد

پوشش گياهى استان به دليل وجود دو نوع آب و هواى گرمسيرى و سردسيرى، متنوع است. در ناحيهٔ سردسيرى، به علت آب فراوان، پوشش گياهى نسبتاً انبوه، متراکم و جنگلى است. در قلمرو گرمسيرى، پوشش گياهى اغلب تنک و نيمه انبوه است.

جنگل‌هاى استان کهگيلويه و بويراحمد حدود ۶۵۰ هزار هکتار تخمين زده مى‌شود و اکثر اين جنگل‌ها در اثر بهره‌بردارى بى‌رويه تخريب يافته و از شکل جنگل خارج شده است.

تنوع گياهان جنگلى به گونه‌اى است که ۸۰ درصد آن زير پوشش گونهٔ‌ بلوط و ۲۰ درصد باقى مانده مشتمل بر درختچه‌هاى بنه، کيکمه، ارس، زالزالک، زبان گنجشک و بادام وحشى است.

ميوهٔ بلوط عمدتاً به مصرف تغذيه احشام و دام‌ها و اهالى مى‌رسد به ويژه در مناطقى که در اثر عوارض نامساعد طبيعى توليد گندم ناچيز است، بلوط کمک زيادى به تغذيه مردم مى‌کند.

بررسى‌ها نشان مى‌دهد که مراتع استان در سال‌هاى گذشته از نظر درصد پوشش و نوع گياهان مرغوب، ‌ کاملاً با وضعيت فعلى چه در ييلاق و چه در قشلاق متفاوت بوده است که به علت چراى مفرط و عدم رعايت اصول فنى، علمى و فشار روزافزون دام‌ها، تخريب شده‌اند. در شرايط فعلى مراتع منطقه به جز بعضى از گياهان غالب، غيرقابل بهره‌‌بردارى بوده و احتياج مبرم به عمليات اصلاحى، احيايى و قرق دارند. در استان کهگيلويه و بويراحمد گياهان دارويى و صنعتى به وفور يافت مى‌شوند. بسيارى از اين گروه گياهان با پختن يا به شکل ديگر در درمان بسيارى از بيمارى‌ها مثمرثمر واقع مى‌شوند.

پوشش گياهى و جنگل‌ها، استان اصفهان

استان اصفهان، از نظر پوشش گياهى و جنگل، جزو مناطق فقير ايران است. پوشش گياهى آن محدود به کناره‌هاى رودخانهٔ زاينده‌رود به ويژه در ناحيه اصفهان است که نقش مؤثرى در ارتقاءِ کيفيت اطراف رودخانه جهت استفاده‌هاى تفرجى دارد. علاوه بر آن، در شهرستان‌هاى فريدون‌شهر و سميرم جنگل‌هاى طبيعى به شکل پراکنده وجود دارد. مساحت جنگل‌هاى سميرم حدود ۳ هزار هکتار و فريدون‌شهر نزديک به ۱۰ هزار هکتار برآورد شده است. جنگل‌هاى سميرم داراى تراکم کم و جنگل‌هاى فريدون‌شهر از تراکم متوسطى برخوردارند. براى مبارزه با کوير و بيابان‌زدايى، در شهرستان‌هاى اردستان، نطنز، نائين و کاشان جنگل‌هاى دست‌کاشت ايجاد شده که در تلطيف هوا و استفاده‌هاى محدودِ گذراندن اوقات فراغت مؤثر است.