انسداد ورید مرکزی شبکیه (CRAO) (Central Retinal Vein Occlusion)

انسداد شاخه‌اى شريان شبکيه (Branch retinal artery occlusion (BRAO)

علائم بيمارى انسداد شاخه‌اى شريان شبکيه از دست دادن ناگهانى ميدان بينائى و در صورت گرفتارى فووه‌آ به‌صورت کاهش حدت بينائى خواهد بود، در فوندوسکوپي، علائم ادم شبکيه همراه با نقاط cotton -Wool مشاهده مى‌شود. در مقايسه با انسداد شريان مرکزى شبکيه آمبولي، علت شايع‌ترى براى ايجاد اين بيمارى مى‌باشد. از علل ديگر مى‌توان ميگرن، مصرف قرص‌هاى کنتراسپتيو و واسکوليت را ذکر نمود.

انسداد وريد مرکزى شبکيه (CRAO) (Central Retinal Vein Occlusion)

بيمار با از دست‌دادن ناگهانى و بدون درد بينائى مراجعه مى‌کند. تابلوى بالينى از تعداد کمى خونريزى‌هاى کوچک و پراکنده در شبکيه و نقاط cotton -wool تا خونريزى‌هاى وسيع سطحى و عمقى شبکيه متفاوت است. اکثر بيماران سن بيش از ۵۰ سال دارند و بيش از ۵۰% آنها مبتلا به بيمارى‌هاى زمينه‌اى قلبى - عروقى هستند. در مبتلايان به CRVO لازم است به فکر گلوکوم مزمن زاويه باز باشيم.

دو عارضهٔ اصلى CRVO عبارتند از کاهش بينائى به‌علت ادم ماکولا و گلوکوم نئوواسکولار به‌دنبال نئوواسکولاريزاسيون عنبيه. تقريباً تمامى چشم‌هاى مبتلا به CRVO دچار اختلال عمل ماکولا خواهند شد. اگرچه گاه ممکن است بهبودى خودبه‌خودى مشاهده گردد؛ اما اکثر بيماران دچار کاهش دائمى ديد مرکزى به‌علت ادم مزمن ماکولا خواهند شد.

درمان

پيگيرى دقيق لازم است و در صورت وجود نئوواسکولاريزاسيون سگمان قدمي، انجام فورى فوتوکوآگولاسيون ليزرى تمام شبکيه توصيه مى‌شود. تاکنون هيچ درمانى براى ادم ماکولا مؤثر نبوده است.

انسداد شريان مرکزى شبکيه (Central retinal artery occlussion (CRAO)

معمولاً بيمار بيان مى‌نمايد که بينائى وى در عرض چند ثانيه و بدون درد از بين رفته است. در مواردى ممکن است سابقه از بين رفتن گذراى بينائى در گذشته وجود داشته باشد (آماروزيس فوگاکس). در زمان اولين معانيه در ۹۰% بيماران حدت بينائى در محدودهٔ شمردن انگشتان تا درک نور مى‌باشد. در عرض چند ثانيه پس از انسداد شريان، نقص در مسير آوران رفلکس مردمک روى مى‌دهد و يک ساعت بعد ناهنجارى‌هائى در فوندوس قابل مشاهده است. در معاينه با افتالموسکوپ قسمت سطحى شبکيه به‌غير از ناحيهٔ فووئولا (که نقطهٔ قرمز گيلاسى (Cherry - red spot) در آن مشهود است) کدر مى‌باشد. نقطهٔ قرمز گيلاسى منطقه‌اى مى‌باشد که رنگدانه‌هاى مشيميه و اپى‌تليوم پيگمانته شبکيه توسط شبکيه بسيار نازکى پوشيده شده است. ۲۵% از چشم‌هاى مبتلا هب CRAO داراى شرائين مژگانى - شبکيه‌اى (Cilioretinal artery) هستند که ناحيهٔ ماکولا را مشروب مى‌کند و تا حدودى حدت بينائى مرکزى را حفظ مى‌نمايند.

کدورت شبکيه در عرض ۶-۴ هفته برطرف مى‌شود؛ ولى رنگ پريدگى ديسک به‌عنوان يافتهٔ بالينى اصلى باقى مى‌ماند. در افراد مسن بايد آرتريت سلول ژانت را رد نمود. مسن بايد آرتريت سلول ژانت را رد نمود. از علل CRAO مى‌توان آرتريواسکلروز و آمبولى را ذکر نمود.

درمان

در پريمات‌ها، ۹۰ دقيقه پس از انسداد کامل شريان مرکزى شبکيه، آسيب غير قابل برگشت ايجاد خواهد شد؛ بنابراين زمان اندکى براى شروع درمان وجود دارد. روش‌هاى درمانى که توصيه مى‌شوند عبارتند از:

۱. پاراسنتز اتاق قدامى که مى‌تواند با کاهش فشار داخل کرهٔ چشم موجب پرفيوژن شبکيه شود. اين عمل به‌ويژه در موارد ناشى از آمبولى شريان فوق انديکاسيون دارد.

۲. تزريق داخل وريدى استازولاميد به‌منظور کاهش فشار داخل کرهٔ چشم؛

۳. استنشاق مخلوط گازى اکسيژن - دى‌اکسيدکربن به‌منظور اتساع عروق شبکيه و افزايش po2.

۴. انفوزيون مستقيم عوامل ترومبوليتيک به درون شريان افتالميک مى‌تواند سبب بهبودى ديد شود. اين کار بايد ظرف ۸ ساعت از شروع انسداد انجام شود و نياز به مهارت راديولوژيک دارد. خطر انفارکتوس مغزى وجود دارد.

ضد انعقادهاى سيستميک عموماً استفاده نمى‌شوند.