زیان‌های شخم

روش‌هاى معمول شخم باعث پودرى شدن خاک شده و در نتيجه خطر فرسايش بادى را در خاک‌هاى سبک (شني) و پيت و ماک و فرسايش آبى را در زمين‌هاى شيب‌دار فراهم مى‌آورند. در خاک‌هاى فرسوده و يا مناطقى که امکان خطر سيلاب رودخانه‌هاى رود بايستى در عمليات شخم تجديدنظر کرد. استفاده از روش‌هاى حداقل شخم يا سيستم‌هاى بدون شخم نيازمند به در دسترس بودن وسايل ديگر کنترل همچون علف‌کش‌ها يا ابزار شخم مخصوص است.

جابه‌جائى بذرها از عمق به سطح خاک يا برعکس، بسته به شرايط، امکان دارد سودمند باشد يا زيان‌هائى دربرداشته باشد. دفن بذر علف‌هاى هرز گاهى اوقات باعث پايدارى آنها مى‌شود. اگر علف هرز جديدى در مزرعه پديدار گردد بايستى در جهت جلوگيرى از دفن بذر آن تلاش شود. البته زمانى‌که يک علف هرز کاملاً مستقر و تثبيت شده باشد، انجام اين کار اهميت کمى دارد ولى ادامهٔ دفن بذرها باعث افزايش پتانسيل فشار جمعيت مى‌شود. اغلب هنگامى که نخستين روش‌هاى کنترل اکثر يا تمامى علف‌هاى هرزى را که به‌علت نزديکى به سطح خاک جوانه زده‌اند مى‌کشد، مشکل بيشتر مى‌شود. زيرا يک شخم عميق بذرهاى علف‌هاى هرز را به سطح خاک آورده و زمين نسبتاً پاک مجدداً آلوده مى‌شود. شخم کم‌عمق باعث کاهش اين مشکل مى‌شود. ابزار شخم مى‌توانند باعث انتشار بذر علف‌هاى هرز و اندام‌هاى توليدمثل رويشى علف‌هاى هرز چندساله به مناطق غيرآلوده شوند.

بارش بى‌موقع از انجام شخم جلوگيرى مى‌کند (مخصوصاً هنگامى که از تکنيک‌هاى مخصوص کنترل علف‌هاى هرز همچون استفاده از علف‌هرز‌کن دوار و کوليتواتور رديفى بخواهيم استفاده کنيم). در اين مواقع که رطوبت خاک‌ها مانع از اعمال اين روش‌ها مى‌شود، بايد از روش‌هاى ديگر کنترل استفاده کنيم. اکثراً در اين شرايط از علف‌کش‌هاى انتخابى استفاده مى‌شود.

شخم زدن ممکن است باعث خسارت رساندن به ريشه‌هاى گياه زراعى شود اما اين خسارت را در صورت عدم انجام شخم‌هاى آخر فصل و يا عميق مى‌توان به حداقل رساند. اگرچه اغلب هرس ريشه به کولتيوايت کردن گياهان يک‌ساله رديفى داده مى‌شود ولى اين نوع خسارت همچنين به‌علت شخم بين رديف‌هاى گياهان بوته‌اي، درختان و تاکستان‌ها نيز اتفاق افتاده است.

اغلب در مورد انرژى موردنياز براى عمليات شخم بحث شده است اما با توجه به نرخ فعلى نسبتاً ارزان سوخت هنوز کنترل علف‌هاى هرز با شخم از نظر اقتصادى باصرفه است. در صورت مناسب بودن عمليات شخم و با توجه به هزينه‌هاى آن، استفاده از شخم معقول است.

يکى از اثرات سوء شخم که جديداً مورد تأکيد قرار گرفته، پودر کردن خاک است. شکستن ذرات به هم چسبيدهٔ خاک و سخت کردن لايه‌هاى زيرزمين خاک مشکل ناشى از شخم هستند. ما فکر مى‌کنيم منشاء بسيارى از اين مشکلات استفاده از ابزار شخم در خاک‌هاى مرطوب است. حتى اگر بخشى از اين ادّعا صحيح باشد، قبل از حذف عمليات شخم در سيستم مديريت اهميت آن در کنترل علف‌هاى هرز بايستى به دقت در نظر گرفته شود. کار کردن در خاک در زمانى‌که ميزان رطوبت آن در حدّ مناسبى است، نه تنها شانس موفقيت کنترل علف‌هاى هرز را افزايش مى‌دهد بلکه اثرات جانبى شخم را به حداقل مى‌رساند.