نیش هایمنوپترا و مورچه آتشی

نيش مورچه آتشى

نيش مورچه آتشى مورچه‌هاى آتشى گزنده يک مشکل پزشکى مهم در جنوب آمريکا مى‌باشند. ايجاد کوچک‌ترين اختلال مى‌تواند موجب ريزش عظيم مورچه‌ها از کوه‌هاى بلند آنها بشود و منجر به حدود ۱۰۰۰ گزش گردد. ويل، سوزش، و خارش اوليه در مدت تقريباً ۳۰ دقيقه بهبود مى‌يابد. در عرض يک روز يک پوستول استريل ايجاد مى‌شود که در عرض دو روز بعدى اولسره مى‌شود و در مدت ۱۰-۷ روز بهبود مى‌يابد. محل گزش به‌وسيله کيسه يخ، استروئيد موضعي، و آنتى‌هيستامين‌هاى خوراکى درمان مى‌شود، در ۲-۱% موارد آنافيلاکسى ايجاد مى‌شود که به‌وسيله اپينفرين و اقدامات حمايتى درمان مى‌شود. ايمونوتراپى ميزان واکنش‌هاى آنافيلاکتيک را کاهش مى‌دهد.

نيش هايمنوپترا

نيش هايمنوپترا حشرات گزنده از رده هايمنوپترا شامل Apidها (زنبورهاى عسل و زنبورهاى درشت)، Vespidها (زنبورها، زنبور سرخ، و ژاکت زردها)، و مورچگان مى‌باشند. حدود ۵۰ مورد مرگ در سال در اثر نيش هايمنوپترا در آمريکا اتفاق مى‌افتد. تقريباً همهٔ اين مرگ‌ها در اثر واکنش‌هاى آلرژيک تا سموم است.

زنبورهاى عسل تنها يک‌بار نيش مى‌زنند. Vespidها قادر هستند به دفعات زياد و متوالى نيش بزنند. زنبورهاى عسل مشهور (آپيس ملى‌فرا) و زنبورهاى درشت (مامبوس و نسل‌هاى ديگر) تنها وقتى کلنى آنها بر هم زده شود نيش مى‌زنند. زنبورهاى عسل آفريقائى ( 'زنبورهاى قاتل' ) که در سراسر آمريکاى جنوبى و مرکزى و جنوب شرقى و غربى آمريکا پراکنده هستند، بسيار مهاجم بوده و به کوچک‌ترين تعدى به تعداد بسيار زيادى پاسخ مى‌گويند. نيش‌هاى غير عارضه‌دار موجب درد فوري، واکنش Wheal-and-Flare، و ادم موضعى مى‌شوند که در عرض چند ساعت تخفيف مى‌يابد. نيش‌هاى متعدد منجر به استفراغ، اسهال، ادم ژنراليزه، ديسپنه، هيپوتانسيون، رابدوميوليز، و نارسائى کليه مى‌شوند. قربانيان پس از ۵۰۰-۳۰۰ نيش‌خوردگى پى‌درپى توسط زنبورهاى عسل مرده‌اند.

واکنش‌هاى موضعى بزرگ (بيش از ۱۰ سانتى‌متر) که در مدت ۲-۱ روز گسترش مى‌يابند و شبيه سلوليت هستند شايع نبوده و به‌وسيله افزايش حساسيت ايجاد مى‌شوند. آنها به‌ندرت همراه با آنافيلاکسى مى‌باشند. در حدود ۴-۴/۰% جمعيت آمريکا واکنش افزايش حساسيت نوع فورى به نيش حشرات نشان مى‌دهند. واکنش‌هاى خفيف به‌صورت تهوع، کرامپ‌هاى شکمي، کهير، فلاشينگ، و آنژيوادم بروز مى‌کنند. واکنش‌هاى خطرناک شامل ادم مجراى هوائى فوقاني، بروکواسپاسم، هيپوتانسيون، و شوک مى‌باشند و مى‌توانند به سرعت کشنده باشند. شروع آنها مى‌تواند در عرض ۱۰ دقيقه از نيش‌خوردگى باشد.

درمان

حشراتى که نيش‌زده و بر پوست باقى مانده‌اند بايد به‌وسيله ايجاد خراش يا برس خارج شوند ولى نبايد از فورسپس استفاده کرد زيرا ممکن است باعث خروج سموم بيشترى شود. محل گزيدگى بايد تميز شود و کيسه يخ بر روى آن گذاشته شود تا جذب سم کند شود. بلند کردن محل گزيدگى و تجويز داروهاى مسکن، آنتى‌هيستامين‌هاى خوراکي، و لوسيون کالامين موضعى مى‌تواند سمپتوم‌ها را کاهش دهد. استروئيدهاى خوراکى براى واکنش‌هاى موضعى بزرگ انديکاسيون دارند. بيمارانى که دچار گزش‌هاى متعدد شده‌اند بايد به مدت ۲۴ ساعت مانيتور شوند. آنافيلاکسى به‌وسيله اپى‌نفرين هيدروکلرايد (mL ۰/۳-۰/۵ از يک محلول ۱:۱۰۰۰ زيرجلدى هر ۳۰-۲۰ دقيقه در صورت نياز) درمان مى‌شود. براى شوک عميق، اپى‌نفرين (mL ۲-۵ از يک محلول ۱:۱۰۰۰ با تزريق وريدى آهسته) انديکاسيون خواهد داشت. آنتى‌هيستامنى‌هاى تزريقي، احياء به‌وسيله مايعات، برونکوديلاتورها، اکسيژن، انتوباسيون اندوتراکئال، و وازوپرسورها مورد نياز خواهد بود. بيماران بايد به مدت ۲۴ ساعت تحت نظر باشند تا خطر عود برطرف شود. بيماران داراى تاريخچه آلرژى به نيش حشرات بايد يک کيت گزيدگى به همراه خود داشته باشند و بلافاصله پس از استفاده از کيت به دنبال مراقبت‌هاى پزشکى باشند. افرادى که داراى تاريخچه آنافيلاکسى هستند بايد مورد حساسيت‌زدائى قرار گيرند.