عصر جدید

از اواخر قرون وسطى جوش و خروش مادى و معنوى در نتيجهٔ جنگل‌هاى صليبى از مشرق زمين به مغرب زمين منتقل گشت و مللى که قرن‌ها در خواب رکود و سکون فرو رفته بودند چشم به دنياى جديد باز کردند. به همين جهت آنها اين دوران را 'رنسانس' ، يعنى تجديد حيات علمي، ادبى و سياسى نام نهادند. همهٔ آثار قرون وسطائى به‌شدت تحت تأثير قرار گرفت و درهم فرو ريخت. اين جنبش، سبب تجديد بناء تمدن مغرب زمين گرديد و به‌تدريج دگرگونى‌هائى در کليهٔ شئون زندگى آن مردم به‌وجود آورد که از آن جمله هستند:

۱. دلبستگى به زندگانى و خوشى در اين جهان و شناختن قدر زيبائى و کمال در مقابل توجه به آخرت که باعث شد مردم در امور دنيوى و کار و فعاليت که قهراً آنان را به‌سوى کسب دانش و ترقى علم و فرهنگ سوق مى‌داد، بيش از پيش شرکت کنند. بدين ترتيب رياضت جسمانى که در قرون وسطى موردنظر بود اهميت خود را از دست داد و دانشمندان 'رنسانس' يا اطمينان کامل به اين اصل، معتقد شدند که بايد از زندگانى اين جهان کاملاً برخوردار شد.

۲. توجه به طبيعت و تمايل به مشاهدهٔ آثار آن که در قرون وسطى فراموش شده بود و گفتگو دربارهٔ آن گناهى بزرگ محسوب مى‌شد، اهميت تازه‌اى پيدا کرد. اين توجه باعث شد که دانشمندان به تجربه و آزمايش در آثار طبيعت بپردازند و همين تجارب به کشفيات بزرگى منجر شد. 'اومانيسم' به‌وجود آمد و آرمان‌ها و عقايد تازه‌‌اى پديدار شد.

۳. در عصر رنسانس وبعد از آن، برخى از دانشمندان اروپا به تقليد از حکماى يونان و سنت افلاطوني، به مدينه‌سازى يا ساختن شهرهاى خياللى يا 'اوتوپيا' (Utopia) پرداختند. از جملهٔ اينها حکيم انگليسى 'توماس مور 'Thomas More)، 1535-1478)، در کتاب خود به‌نام 'اوتوپيا' که به سال ۱۵۱۶ ميلادى منتشر کرده است، شکل و شرايط يک جامعهٔ کامل را به‌دست مى‌دهد. 'اوتوپيا' ى (شهر خيالى يا ايده‌آل) 'توماس مور' ، جزيره‌اى است در ميان اقيانوس بيکران، با سازمان اجتماعى خاص که هدف آن، رفاه و خوشبختى کامل ساکنان جزيره است.

'توماسو کامپانلا' (Thomaso Campanela)، (1639-1568) حکيم ايتاليائى در کتاب خود به‌نام 'شهر خوردشيد' يا 'خورشهر' جامعهٔ مطلوب و ايده‌آل خود را توصيف مى‌کند که تأثير انديشهٔ افلاطول در آن ديده مى‌شود.

در قرون اخير مورخين و دانشمندان و علماى فلسفهٔ تاريخ نيز با ارائه نظرياتى دربارهٔ جوامع بشري، در پيدايش جامعه‌شناسى جديد يا جامعه‌شناسى علمى تأثير داشته‌اند.