|
روا باشد که از پسِ شير و اژدها فرا شويد و از پسِ زنان مشويد (قابوس‌نامه)
|
|
روا نبوَد نمازى در دو محراب (نظامى)
|
|
|
نظير: دو صاحب را پرستش کرد نتوان (نظامى)
|
|
روباه به دو دست به تله مى‌افتد
|
|
|
رک: زرنگى زياد مايهٔ جوانمرگى است
|
|
روباه به سوراخ نمى‌رفت جارو به دُمش مى‌بست
|
|
|
رک: موش به سوراخ نمى‌رفت جارو به دُمش بست
|
|
روباه تا تهِ چاه است کرباس خير مى‌کند!
|
|
|
نظير:
|
|
|
گهى کاندر بلا مانى خدا خواني
|
چو بازت عافيت بخشد سر از طاعت بگردانى (سعدى)
|
|
|
ـ حاکمان در زمان معزولى
|
همه شبلى و بايزيد شوند (سعدى)
|
|
|
ـ و آنگه که شدى ضعيف بنشستى
|
با زهد چو بايزيد بسطامى (ناصرخسرو)
|
|
روباه زنده از شير مرده باج مى‌گيرد
|
|
|
رک: روباه شير بسته را بتواند زدن
|
|
روباه سياه از کمر به تله مى‌افتد!
|
|
|
رک: زرنگى زياد مايهٔ جوانمرگى است
|
|
روباه شير بسته را بتواند زدن (سَمَک عيّار)
|
|
|
نظير:
|
|
|
شير فته را روباه عاجز تواند کرد
|
|
|
ـ شيرى را که در بند افتد روباه عاجز تواند کرد (سَمَک عيّار))
|
|
|
ـ روباه زنده از شير مرده باج مى‌گيرد
|
|
روبه‌رو بودن بِهْ از پهلو بوَد
|
|
|
خلاف:
|
|
|
روبه‌رو بودن ندارد لذّتى
|
لذّتش آن است که در پهلو بوَد
|
|
|
ـ روبه‌رو بودن نشان دشمنى است
|
يار آن باشد که در پهلو بوَد
|
|
روبه‌رو جانم جانت، پشت سر کارم استخوانت! (عا).
|
|
|
رک: پيش رو خاله، پشت سر چاله!
|
|
روبه‌رو خاله، پشت سر چاله! (عا).
|
|
|
رک: پيش رو خاله، پشت سر چاله!
|
|
رو تا قيامت زارى کن
|
کى مرده را به زارى باز آرى٭
|
|
|
نظير: نتوان پسِ مرده رفت در گور
|
|
|
|
٭ تحريف غلطى است از اين بيت رودکى:
|
|
|
|
شو تا قيامت ايدر زارى کن
|
کى مرده را به زارى باز آرى؟
|
|
روح را صحبت ناجنس عذابى است اليم٭ |
|
|
نظير:
|
|
|
اى فغان از يار ناجنس اى فغان (مولوى)
|
|
|
ـ ديدار يار نامتناسب جهنم است (حافظ)
|
|
|
ـ دوزخ به جهان صحبت نااهل بوَد (خيّام)
|
|
|
صحبت ناجنس گور است و لحد (مولوى)
|
|
|
ـ از مرگ بتر صحبت نااهل بوَد (خواجه عبدالله انصارى)
|
|
|
ـ نخست موعظهٔ پير مى‌فروش اين است
|
که از مصاحب ناجنس احتراز کنيد (حافظ)
|
|
|
ـ قياس کن که چه حالم بوَد در آن ساعت
|
که در طويلهٔ نامردمم ببايد ساخت (سعدى)
|
|
|
ـ گلشن با بى‌خردان گلخن است (ناصرخسرو)
|
|
|
ـ ريگ در کفش و کيک در شلوار
|
بهتر است از رفيق ناهنجار (سنائى)
|
|
|
|
٭چاک خواهم زدن اين دلق ريائى چه کنم
|
............................. (حافظ)
|
|
رود کاسه جائى که باز آيد قدح
|
|
|
نظير: کاسه جائى رود که قدح باز آيد
|
|
روَد کشتى آنجا که خواهد خدا
|
وگر جامه بر تن دَرَد ناخدا (سعدى)
|
|
|
رک: هر چه دلم خواست نه آن مى‌شود
|
هر چه خدا خواست همان مى‌شود
|
|
رودهٔ تنگ به يک نان تهى پر گردد (سعدى)
|
|
|
آدم قانع با اندک رزقى خرسند مى‌شود
|
|
رو رو زنانه دوز که مردانِ ما خرند
|
|
|
رک: مردانه دوختيم و کس از ما نمى‌خرد
|
|
روز از نو، روزى از نو٭
|
|
|
نظير:
|
|
|
بيا از نو فريدونى بسازيم
|
|
|
ـ يوم جديد، رزق جديد
|
|
|
|
٭ تمثّل:
|
|
|
|
هر آنچه از عمر پيشين رفت گو رو
|
کنون روز نو است و روزى از نو (نظامى)
|
|
روز اميد دراز است
|
|
روز اوّل ناز و نياز، روز دوم نان و پياز، روز سوم چوب دراز!
|
|
|
رک: مهمان تا سه روز عزيز است
|
|
روز بهار، هفت بار ناهار! (عا).
|
|
|
در ايّام بهار اشتهاى انسان فزونى مى‌يابد
|
|
روز بى‌آبى از شاش موش هم آسيا مى‌گردد
|
|
|
نظير: احتياج مادر اختراع است
|
|
روز پيرى پادشاهى هم ندارد لذّتي٭
|
|
|
رک: تا نشوى پير ندانى که چيست
|
|
|
|
٭.............................
|
لذت اندر خاکبازى‌هاى طفلان است و بس (وحيد قزوينى)
|
|
روز روشن پس شب تار است٭
|
|
|
رک: از پى هر گريه آخر خنده‌اى است
|
|
|
|
٭ بعد حرمان اميد ديدار است
|
.................................... (نثارى)
|
|
روز سرد و برف، و آنگه جامه‌تر؟ (مولوى)
|
|
|
رک: تن لخت و آتش‌بازى؟
|
|
روز قيامت اوّل از همسايه مى‌پرسند
|
|
|
نظير: شب اول قبر از همسايه مى‌پرسند
|
|
روز کوتاه از براى روزه‌داران بهتر است (صائب)
|
|
روزگار آئينه را محتاج خاکستر کند٭
|
|
|
|
٭رو به هند آوردن ايرانيان بى‌وجه نيست
|
............................. (صائب)
|
|
روزگار است اينکه گَهْ عزّت دهد گَه خوار مى‌دارد
|
چرخ بازيگر از اين بازيچه‌ها بسيار دارد (قائم‌مقام فراهانى)
|
|
روزگار بهترين آموزگار است
|
|
|
نظير:
|
|
|
زمانه را چه نکو بنگرى همه پند است (رودکى)
|
|
|
ـ جهان سر به سر حکمت و عبرت است (فردوسى)
|
|
|
ـ هر که نامُخت از گذشت روزگار
|
نيز ناموزد ز هيچ آموزگار (رودکى)
|
|
روزگار جامه‌نگر است نه مردشناس
|
|
|
رک: آستين نو، پلو بخور!
|
|
روز محشر امان به ايمان است
|
|
|
نظير:
|
|
|
آنکه ايمان يافت رفت اندر امان (مولوى)
|
|
|
ـ روز محشر که جانگداز بوَد
|
اولين پرستش از نماز بوَد (سعدى)
|
|
روز محشر که جا نگذارد بوَد
|
اولين پرسش از نماز بوَد (سعدى)
|
|
|
رک: روز محشر امان به ايمان است
|
|
روز نمى‌بيند شب بخيه مى‌کند!
|
|
|
نظير: تو که چراغ نبينى با چراغ چه بينى؟
|
|
روز و شب عربده با خلق خدا نتوان کرد٭
|
|
|
|
٭غيرتم کشت که محبوب جهانى ليکن
|
........................... (حافظ)
|
|
روز و فانوس کشى!
|
|
روزهاى سپيد است در شبان سياه٭
|
|
|
رک: از پى هر گريه آخر خنده‌ايست
|
|
|
|
٭شب فراق نمى‌بايد از فلک ناليد
|
............................... (سعدى)
|
|
روزهٔ بى‌نماز، عروس بى‌جهاز، قورمهٔ بى‌پياز! (عا).
|
|
|
چيزى ناقص و ناتمام
|
|
روزه خوردنش را ديده‌ايم نماز خواندنش را نيده‌ايم! (عا).
|
|
|
(به مزاح) در اداى فرايض دينى بى‌مبالاتى مى‌کند
|
|
|
نظير: نه نماز مى‌خواند، نه روزه مى‌گيرد، نه براى سيدالشهداء گريه مى‌کند
|
|
روزه‌دارى صرفهٔ نان است (يا: روزهٔ تطوّع صرفهٔ نان است)
|
|
روزه هم دارم، خادم مسجد هم هستم!
|
|
|
رک: پس نمى‌دانيد روزه هم دارم...
|
|
روزى افتاده دست قوزى!
|
|
|
نظير: آب دست يزيد افتاده است
|
|
روزى برسد که حق به حق‌دار رسد (اهلى شيرازى)
|
|
روزى به پاى خودش نمى‌آيد به تو بگويد سلام!
|
|
|
رک: 'خدا روزى را با زنبيل از آسمان براى کسى نمى‌فرستد' و نظاير آن
|
