اختلالات ناشی از کمبود یُد

معرفى بيمارى

- بيمارى و اهميت بهداشتى:

هورمون‌هاى تيروئيد در تنظيم سوخت‌وساز و متابوليسم بيشتر ياخته‌هاى بدن و نيز پديدهٔ رشدونمو، به ويژه در دوران نوزادي، کودکى و نوجوانى نقش چشم‌گيرى دارند. غده تيروئيد براى اينکه بتواند هورمون‌هاى تيروئيد را به مقدار کافى سنتز و ترشح نمايد بايد اولاً: داراى ياخته‌هاى طبيعى باشد، ثانياً: مقادير طبيعى هورمون تيروتروپين (TSH) از هيپوفيز ترشح شود و ثالثاً: مقدار کافى يد دراختيار داشته باشد. کمبود يُد سبب اختلال در کار تيروئيد شده و بسته به شدت کمبود يُِد و اينکه کمبود در چه زمانى اثر گذاشته باشد، باعث مى‌شود که عوارض و تغييرهائى در بدن بروز نمايد که به‌مجموعهٔ آنها اختلال‌هاى ناشى از کمبود يُد (Iodine Deficiency Disorders-IDD) گفته مى‌شود.

- عامل يا عوامل سبب‌شناختى:

به ‌علت بارندگى‌ها، جارى‌شدن سيل و يخبندان‌ها طى سال‌هاى متمادي، در اکثر نقاط دنيا يُد موجود در خاک شسته شده است و در نهايت مواد گياهى و حيوانى فاقد يُد کافى مى‌شوند و انسان‌هائى که از اين منابع استفاده مى‌کنند، يُد کمترى دريافت مى‌دارند. ميزان مورد نياز يُد، دست‌کم ۱۰۰ ميکروگرم در روز است که با استفاده از منابع گياهى و حيوانى تأمين مى‌شود. بيشترين اختلال‌ها مربوط به زمانى است که ميزان يد دريافتى زنان باردار به‌شدت کاهش يابد و چون يُد کافى به جنين نمى‌رسد، توليد هورمون‌هاى تيروئيد کاستى مى‌يابد. ياخته‌هاى عصبى مغز، بخصوص در ماه‌هاى سوم تا پنجم زندگى درون رحمي، براى رشد و نمو صحيح نياز فراوان به هورمون تيروکسين دارند. عدم وجود مقدار کافى تيروکسين سبب اختلال در رشد سلول‌هاى مغز و در نتيجه عوارض شديد عصبى - ذهنى مى‌شود که پس از تولد بروز مى‌نمايد و متأسفانه پس از تولد با تجويز هورمون‌هاى تيروئيد برطرف نمى‌گردد.