در مدح سلطان مسعود غزنوی

آمد نوروز ماه با گل سوری به هم		باده‌ی سوری بگیر، بر گل سوری بچم
زلف بنفشه ببوی، لعل خجسته ببوس		دست چغانه بگیر، پیش چمانه به خم
از پسر نردباز داو گران بر به نرد		وز دو کف سادگان ساتگنی کش به دم
ای صنم ماهروی! خیز به باغ اندر آی		زانکه شد از رنگ و بوی باغ بسان صنم
شاخ برانگیخت در، خاک برانگیخت نقش		باد فرو بیخت مشک، ابر فرو ریخت نم
مقرعه زن گشت رعد مقرعه‌ی او درخش		غاشیه کش گشت باد، غاشیه‌ی او دیم
قمری در شد به حال، طوطی در شد به نطق		بلبل در شد به لحن، فاخته در شد به دم
در جلوات آمده‌ست بر سر گل عندلیب		در حرکات آمده‌ست شاخک شاهسپرم
باد علمدار شد، ابر علم شد سیاه		برق چنانچون ز زر یک دو طراز علم
راغ به باغ اندرون، چون علم اندر علم		باغ به راغ اندرون، چون ارم اندر ارم
بر دم طاووس ماه، بر سر هدهد کلاه		بر رخ دراج گل، بر لب طوطی بقم
گردن هر قمریی معدن جیمی ز مشک		دیده‌ی هر کبککی مسکن میمی ز دم
رنگ رخ لاله را ازند و عودست خال		شمع گل زرد را از می و مشکست شم
ماهی در آبگیر دارد جزعین زره		آهو در مرغزار دارد سیمین شکم
باد زره گر شده‌ست، آب مسلسل زره		ابر شده خیمه دوز ماغ مسلسل خیم
صلصل خواند همی شعر لبید و زهیر		نارو راند همی مدح جریر و قثم
بر دم هر طاووسی صد قمر و سی قمر		بر پر هر کککی نه رقم و ده رقم
مرغان بر گل کنند جمله به نیکی دعا		بر تن و بر جان میر بارخدای عجم
بار خدایی که او جز به رضای خدا		بر همه روی زمین می‌ننهد یک قدم
شاه جهان بوسعید ابن یمین دول		حافظ خلق خدا ناصر دین امم
از بر اهل زمین، وز بر تخت پدر		هست چو شمس الضحی هست چو بدر الظلم
روی ندارد گران از سپه و جز سپه		مال ندارد دریغ از حشم و جز حشم
دولت او غالبست، بر عدو و جز عدو		طاعت او واجبست بر خدم و جز خدم
عاقبت کار او در دو جهان خیر کرد		عاقبت کار او خیر بود لاجرم
نیست به بد رهنمون، نیست به بد مضطرب		نیست به بد بردبار، نیست به بد متهم
شرم خدا آفرین بر دل او غالبست		شرم نکو خصلتیست در ملک محتشم
بد نسگالد به خلق، بد نبود هرگزش		وانکه بدی کرد هست عاقبتش بر ندم
دیوست آنکس که هست عاصی در امر او		دیو در امر خدای عاصی باشد، نعم
ایزد هفت آسمان کرده‌ست اندر قران		لعنت اینند جای بر تن دیو دژم
خسرو ما پیش دیو جم سلیمان شده‌ست		وان سر شمشیر او مهر سلیمان جم
بالله نزدیک من حاجت سوگند نیست		کز همه دیوان ملک، دود برآرد به هم
یا بکشدشان به پیل یا بکشدشان به تیر		یا بگذارد به تیغ، یا بگدازد به غم
تیغ دو دستی زند بر عدوان خدای		همچو پیمبر زده‌ست بر در بیت‌الحرم
نز پی ملکت زند شاه جهان تیغ کین		نز پی تخت و حشم، نز پی گنج و درم
بلکه ز بهر خدای وز پی خلق خدای		وز پی ربح سپاه، وز پی سود خدم
دانی کاین فتنه بود هم به گه بیور اسب		هم به گه بخت‌نصر هم به گه بوالحکم
هم گه بهرام گور هم گه نوشیروان		هم به گه اردشیر هم به گه رستهم
آخر چیره نبود جز که خداوند حق		آخر بیگانه را دست نبد بر عجم
آخر دیری نماند استم استمگران		زانکه جهان‌آفرین دوست ندارد ستم
ایزد ما این جهان نز پی جور آفرید		نز پی ظلم و فساد، نز پی کین و نقم
داد ببین تا کجاست، فضل ببین تا کراست		کیست عظیم الفعال، کیست کریم الشیم
اوست خداوند ملک، اوست خداوند خلق		اوست محلی به حمد اوست مصفا ز ذم
داد بر خسروست، فضل بر شهریار		جود بر شاه شرق، بخشش مال و نعم
تا نکند کس شمار جنبش چرخ فلک		تا نکند کس پدید منبع جذر اصم
شاد روان باد شاه شاد دل و شادکام		گنجش هر روز بیش، رنجش هر روز کم
بر سر او تاج او نور فزوده به ملک		در کف او تیغ او خصم کشیده به دم
دست سوی جام می، پای سوی تخت زر		چشم سوی روی خوب، گوش سوی زیر وبم