مؤلفات شیخ‌بهائی (۲)

۳۶. حواشى قواعد شهيديه يا حاشيهٔ قواعد شهيديه.

۳۷. حواشى بر تفسير کشاف.

۳۸. حواشى مختلف‌الشيعه.

۳۹. خلاصة فى‌الحساب معروف به خلاصةالحساب و الهندسه که از مؤلفات بسيار مشهور او است و مدت‌هاى مديد کتاب درسى معمول در ايران بوده. مؤلف قصص‌العلما گويد بر آن شرح فارسى و حواشى نوشته‌ام و نيز شرحى حاج آقا محمدبن حاج محمد ابراهيم کلباسى بر آن نوشته است و جواد بن سعد بن جواد هم آن را شرح کرده و آن شرح در تهران به سال ۱۲۷۳ چاپ شده و نيز حاج ميرزا عبدالغفار نجم‌الدوله دانشمند رياضيدان معروف قرن حاضر، کتابى به‌عنوان حل مالاينحل در جواب مسائل لاينحل آخر خلاصةالحساب تأليف کرده که در تهران به سال ۱۲۷۶ چاپ شده و نيز شرح ديگرى از آن در کتابخانهٔ آستان رضوى هست که مؤلف فهرست آن مى‌نويسد به عربى است و قاضى ميرحسين ميبدى در زمان شيخ به خواهش طلاب نوشته است و اين نکته باورکردنى نيست، زيرا که قاضى حسين بن معين‌الدين ميبدى دانشمند معروف در حدود ۹۰۴ نزديک پنجاه و يک سال پيش از ولادت او در گذشته است و شرح ديگرى در همان کتابخانه هست به‌نام توضيح‌الخلاصه تأليف محمد امين نجفى حجازى قمى از شاگردان شيخ که به فارسى ترجمه و شرح کرده است و هم ترجمه و شرح ديگرى از اين کتاب به فارسى شده است که نام شارح و مترجم در ديباچهٔ آن نيست و ظاهراً در سال ۱۲۷۰ به پايان رسيده و آن را ترجمهٔ رسالهٔ بهيهٔ بهائيه نام گذاشته. اين کتاب در ايران چندين بار جزء مجموعه‌هاى کتب رياضى يا جداگانه چاپ شده و در خارج از ايران نيز کراراً به طبع رسيده، از آن جمله در کلکته در ۱۸۱۲ و ۱۸۲۹ ميلادى و در کشمير در ۱۲۸۵ و در استانبول در ۱۲۶۸ و در مصر با حاشيهٔ محمدحسين عدوى در ۱۳۱۱ و در برلن با ترجمهٔ آلمانى ژ.هـ.ف. نسلمان G. H. F . Nesselmann در ۱۸۴۳ ميلادى و چاپ‌هاى معروف آنکه در ايران انتشار يافته بدين قرار است: در تهران بى‌تاريخ و در ۱۲۸۶ و ۱۲۹۱ و ۱۳۱۱ و ۱۳۱۶ و ۱۳۲۷ و در تبريز در ۱۲۷۰ و ۱۲۹۳ و ۱۳۰۱ و چاپ‌هاى اين کتاب اغلب با رسالهٔ هئيت معروف به فارسى هئيت و سى فصل اسطرلاب خواجه نصيرالدين طوسى توأم است.

مؤلف فهرست کتابخانهٔ عمومى معارف بيست شرح و حاشيه بر خلاصه‌الحساب نام برده است بدين قرار: شرح شيخ‌عبدالعلى آل عبدالجبار قطيفى معاصر سيدکاظم رشتي، شرح سيدعلى فودجانى خوانسارى معاصر سيدمحمد مجاهد، شرح ملامحسن بن محمدطاهر قزوينى معروف به نحوى شارح کتاب‌العوامل و آن شرحى است که براى نظم خلاصةالحساب است و نام آن شيخ‌الحساب فى نظم خلاصةالحساب، شرح فارسى محمدمهدى بن سيدجعفر معروف به حيکم‌زاده متوفى در ۱۳۳۱، شرح فارسى ميرابوطالب فندرسکي، شرح ملاحسين نيشابوري، شرح فاضل خلخالي، شرح محمد اشرف حسينى طباطبائي، شرح ملامحمدجعفر استرآبادي، شرح فاضل جواد شاگرد بهائي، شرح ملامحمدحسين يزدي، شرح ميرزا زين‌العابدين بن ابى‌القاسم خوانساري، شرح ميرزا محمدبن سليمان تنکابني، شرح ملا فرج‌الله بن محمد بن درويش حويزى معاصر حر عاملي، شرح فرهاد ميرزا بن عباس ميرزا بن فتحعلى شاه قاجار (معتمدالدوله)، شرح ملاوحيدالدين، شرح فارسى تأليف برخى از علما در سال ۱۱۰۶، حاشيه سيدعبدالله بن نورالدين جزايري، حاشيهٔ مصنف شيخ‌بهائي، حاشيهٔ ميرزا محمدرضا.

۴۰. رسالهٔ اثنى‌عشريه که در هيچيک از تراجم و فهرست‌ها به‌نام او نيست، ولى در تهران در ۱۳۰۷-۱۳۰۹ در ذيل تبصرةالمتعلمين فى احکام‌الدين تأليف علامهٔ حلى چاپ شده است.

۴۱. رسالهٔ اعمال اسطرلاب.

۴۲. رسالهٔ تضاريس‌الارض که در ذيل شرح چغمينى در تهران در ۱۳۱۱ چاپ شده.

۴۳. رسالهٔ حساب به فارسى.

۴۴. رسالهٔ حل لعبارة معضلة فى قواعدالاحکام که نسخهٔ اصل آن در مجموعهٔ رسائل او نزد آقاى سيد محمد مشکوة بيرجندى در تهران هست.

۴۵. رسالة فى احکام السجودالتلاوة.

۴۶. رسالة فى استجباب السورة و وجوب‌ها که در رد يکى از هم‌عصران خود نوشته است.

۴۷. رسالة فى تحقيق جهةالقبله که به‌نام رساله فى‌القبله و رساله در تحقيق نيز معروف است و مؤلف قصص‌العلما به‌جز رسالهٔ قبله رسالهٔ ديگرى به‌عنوان رساله در معرفت قبله ذکر کرده و مؤلف لولوتى البحرين نيز رساله فى‌القبله آورده است و نسخهٔ اصل آن در مجموعه‌اى نزد آقاى سيدمحمد مشکوه بيرجندى است.

۴۸. رساله فى‌الفقه‌الصلوه که نسخهٔ اصل آن در مجموعه‌اى نزد آقاى سيدمحمد مشکوه بيرجندى است.

۴۹. رساله فى‌المواريث.

۵۰. رساله فى ان انوار سائرالکواکب مستفاده من‌الشمس.

۵۱. رساله فى حل اشکالى عطارد و القمر.

۵۲. رساله فى دعاء‌الصلوه على‌النبى صلى‌الله عليه و سلم.

۵۳. رساله فى ذبايح اهل‌الکتاب که نسخه‌اى از آن نزد من هست.

۵۴. رساله فى طبقات‌الرجال.

۵۵. رساله فى‌القصر و التخيير فى‌السفر که به‌نام رساله فى‌ قصرالصلوه نيز معروف است.

۵۶. رساله فى مباحث‌الکر که به‌نام رساله الکر يا رساله در معيار کر هم معروف است.

۵۷. رساله فى معرفع‌القبله، مؤلف قصص‌العلما به‌جزء رسالهٔ قبله رسالهٔ ديگرى به‌عنوان رساله در معرفت قبله ثبت کرده است.

۵۸. رساله فى نسبه اعظم‌الجبال الى قطر‌الارض، اين رساله نيز در پايان شرح چغمينى چاپ تهران به طبع رسيده است.

۵۹. زبده فى‌الاصول الفقه که به اسم زبده فى‌الاصول نيز معروف است و جواد کاظمينى از شاگردان او آن را شرح کرده و ملامحمدصالح مازندرانى و ميزرا محمدهاشم چهارسوقى نيز آن را شرح کرده‌اند و هم ملامحمدتقى طبسى شرحى بر آن نوشته است که به شرح طبسى معروف است و نيز محمد زمان بن مولانا کلبعلى تبريزى از شاگردان ملامحمدباقر مجلسى و آقا حسين خوانسارى که ساکن اصفهان بوده شرحى بر آن نوشته و مؤلف خود بر آن حواشى نوشته و اين رساله در تهران در ۱۲۶۷ و بار ديگر با حاشيهٔ محمدحسين در ۱۳۰۲ چاپ شده است.

۶۰. سوانح سفرالحجاز مثنوى فارسى معروف به نان و حلوا که از آثار بسيار معروف بهائى است و کراراً در ايران و خارج از ايران چاپ کرده‌اند.

۶۱. شرح اثنى‌عشريه که بر تأليف سابق‌الذکر خود نوشته است.

۶۲. شرح اربعين حديثاً که نيز شرحى است بر تأليف سابق‌الذکر وى و آن را شمس‌الدين محمد بن على بن خاتون عاملى معروف به ابن خاتون که در رمضان ۱۰۲۹ از او اجازه روايت اين کتاب را گرفته است، به فارسى ترجمه و شرح کرده است و به‌نام ترجمهٔ قطب شاهى انتشار داده و به شرح اربعين معروف است و در تهران در ۱۳۱۰ و در بمبئى در ۱۳۰۹ چاپ شده و چنانکه گذشت برادرش عبدالصمد حواشى بر اين کتاب نوشته است.

۶۳. شرح‌ الشرح چغمينى که تنها مؤلف روضةالصفاى ناصرى نام برده است.

۶۴. شرح تفسير قاضى بيضاوى که مؤلف قصص‌العلما به‌جزء حاشيه بر آن تفسير که پيش از اين ثبت شد جداگانه آورده است.

۶۵. شرح حق‌المبين در هئيت که تنها مؤلف تاريخ عالم‌آراء عباسى ذکر کرده است.

۶۶. شرح دعاى صباح.

۶۷. شرح رسالة فى‌الصوم قسمت پنجم از اثنى‌عشريات خمس تأليف وى.

۶۸. شرح شرح‌الرومى على الملخص.

۶۹. شرح الفرائض النصيريهٔ خواجه نصيرالدين طورسى که ناتمام مانده است.

۷۰. شرح من لايحضره الفقيه.

۷۱. شير و شکر منظومهٔ ديگر به فارسى که آن نيز معروف است و خود آن را در کشکول جاى داده است.

۷۲. صحيفه در اسطرلاب معروف به اسطرلاب عربى که در تاريخ عالم‌آراء و لولوتى البحرين به خطا صحيفه ثبت شده و آن به معرفت اسطرلاب نيز معروف است.

۷۳. صراط‌المستقيم که تنها در مطلع‌الشمس و مستدرک‌الوسايل آمده و ميرمحمدباقر داماد نيز کتاب بسيار معروفى به همين نام دارد و نيز زين‌الدين على بن يونس عاملى بياضى کتابى به همين نام نوشته است.

۷۴. طوطى‌نامه منظومهٔ فارسى که پس از اين جزء اشعار فارسى او ذکرى از آن خواهد آمد.

۷۵. عروةالوثقى در تفسير که تنها سورهٔ فاتحه يا به قول مؤلف منتخب‌التواريخ سورهٔ حمد را تفسير کرده است.

۷۶. عين‌الحيوة در تفسير.