| در ميان کليهٔ بنگاه‌هاى مسافرتى و جهانگردي، شرکت‌هاى هوائى شايد منفعت آشکارترى در عمليات چند مليتى يا تا اندازه‌اي، در سرمايه‌گذارى چند مليتى داشته باشند. از زمان آغاز کار اولين سرويس هوائى مسافرى بين‌المللى بين لندن و پاريس که پس از پايان جنگ جهانى اول صورت گرفت شرکت‌هاى هوائى در برابر اين انتخاب اجتناب‌ناپذير قرار داشته‌اند که آيا در فرودگاه‌هاى خارجى يا در شهرهاى بزرگ شعب خود را داير کنند. راه ديگر اين است که نماينده محلى داشته باشند.
|
|
| يک شرکت هوائى بين‌المللى براى فعاليت در فرودگاه‌هاى خارجى و رقابت مؤثر با شرکت‌هاى هوائى محلى ممکن است ايجاد شعبه در آنها را ارزشمند تصور کند و گاهى قوانين و مقررات محلى وى را به ايجاد يک شعبه ملزم مى‌نمايد. راه ديگر، انعقاد قرارداد دو جانبه با شرکت‌هاى هوائى محلى است که امکان بازاريابى مشترک و انعقاد موافقت‌نامه با شرکت‌هاى هوائى و مزيت‌هاى انحصارى بنگاه چند مليتى را فراهم مى‌کند. کار منطقى در فعاليت هوائى محض، تشکيل بنگاه چند مليتى 'واقعي' است اما در مورد نظام مرکزى ذخيرهٔ بليط مانند آپولو، سابريا آمادوس / آباکاوس، بيمه و پشتيبانى اضطراري، علاقهٔ دولت‌ها به داشتن شرکت‌هاى هوائى 'ملي' که مبتنى بر مقاصد سياسي، ديپلماتيک است عمليات چند مليتى را محدود مى‌کند. بعضى از شرکت‌هاى هوائى چند مليتى مانند ساس (نظام خطوط هوائى اسکانديناوي) که در آن نروژ، سوئد و دانمارک مشارکت دارند موفق عمل کرده‌اند و برخى ديگر در طول دههٔ ۱۹۹۰ که بازار سفرهاى هوائى آزادتر شده در حال شکل‌گيرى هستند.
|
|
|
|
| شرکت‌هاى هوائى که هتلدارى و ساير فعاليت‌هاى جهانگردى را انجام مى‌دهند
|
|
| شرکت هوائى کشور (آ) که مسافر به کشور (ب) مى‌برد تلاش مى‌کند تا از طريق فروش بليط به شهروندان کشورهائى که در آن مى‌تواند بالاترين قيمت را وضع کند بازده يا درآمد خود را به حداکثر برساند. اين شرکت هدف مذکور را با شناخت اين واقعيت تعديل مى‌کند که به دلايل سياسى و توسعهٔ فعاليت خود، نياز به فعاليت تخصصى در بازار کشور خود دارد. بسيارى از مسافران کشور (آ) در کشور (ب) به اقامتگاه و شايد به فعاليت‌هاى تفريحى نياز داشته باشند.
|
|
| به اين ترتيب، از سال‌ها پيش شرکت‌هاى هوائى توجه دقيق به کافى بودن امکانات سکونتى جهانگردان در مقصدهاى پروازى خود داشته‌اند. پس آنها ممکن است مايل به گسترش ظرفيت داخلى يا کنترل عرضهٔ اين خدمات باشند تا بتوانند از حمل مسافر به مقصد مزيت تجارى به‌دست آورند. نخستين نمونهٔ عمدهٔ شرکت هوائى که به عرضهٔ اقامتگاه مبادرت کرد شرکت پان‌آم است که هتل‌هاى اينتر کنيتنانتال را در ۱۹۴۶ تشکيل داد. بعداً تى‌دبليوآ، يونايند و چند شرکت هوائى اروپائى ديگر اقدام به سرمايه‌گذارى مشترک در هتل‌ها کردند. چون مزيت‌هاى تجارى مقصدها و شرکت‌هاى هوائى با يکديگر تفاوت دارد. تشکيل شرکت‌هاى مرکب از شرکت هوائى و هتل امرى عادى شده است. در اين شرکت‌ها دو يا چند شرکت هوائى مشترکاً يک هتل زنجيره‌اى را اداره مى‌کنند (مانند پنتا) يا اين شرکت‌ها با بيش از چند هتل زنجيره‌اى ارتباط برقرار مى‌کنند.
|
|
| شرکت‌هاى چند مليتى در آژانس‌هاى مسافرتى و خدمات ذيربط
|
|
| بنگاهى را مى‌توان يافت که به عمليات چند مليتى در بخش پخش سفر انتقال داشته باشد. براى اين امر دلايل زير را مى‌توان برشمرد:
|
|
| - تا همين اواخر به‌ندرت صرفه‌هاى فنى (توليدي) حاصل از مقياس وجود داشته تا نيروى محرکهٔ ايجاد فعاليت‌هاى زنجيره‌اى باشد.
|
|
| - فعاليت‌هاى زنجيره‌اى صرفه‌هاى حاصل از افزايش مقياس در بازاريابى و مديريت را در پى دارد اما اين صرفه‌ها عمدتاً به بازار کشورهاى جهانگردفرست معين مربوط مى‌شود بنابراين، بنگاه‌هاى خدمات مسافرتى بايد در تأمين نيازهاى يک کشور جهانگردفرست خاص تخصص پيدا کنند اما اين 'مزيت در توليد' به آسانى به فراسوى مرزهاى اين کشور بسط نمى‌يابد.
|
|
| - ضوابط اعطاء مجوّز و تشخيص صلاحيت ارائهٔ خدمات مسافرتى از کشورى به کشور ديگر فرق مى‌کند و اين اغلب مانع انتقال مهارت‌ها و دانش فنى مى‌شود. اين امر به رغم همسانى روش‌هاى انجام فعاليتى چون صدور بليط است.
|
|
| - بعضى از بنگاه‌هاى خدمات مسافرتى به‌عنوان شعبه‌ٔ بنگاه‌هاى داخلى در فعاليت‌هاى غير خدمات مسافرتى کار مى‌کنند که تمايل به عمليات چند مليتى ندارند يا با سرمايهٔ محدود کار مى‌کنند و بنابراين در صدد سرمايه‌گذارى بيشتر نيستند.
|
|
| با وجود اين، در خدمات مسافرتى چند نمونه از عمليات چند مليتى را مى‌توان يافت که شايد معروف‌ترين آنها آمريکن اکسپرس، توماس کوک و واگن - ليتزتوريزم باشند. اين شرکت‌ها بنگاه‌هاى با سابقه‌اى هستند که در هر دو زمينهٔ آژانس‌هاى مسافرتى و ساير خدمات مسافرتى که مکمل بودن آنها با يکديگر، عمليات چند مليتى را مطلوب مى‌نمايد فعاليت دارند. براى مثال، توماس کوک از پايگاه خود در انگليس، ۳۵۰ واحد مشترک در ۲۵ کشور داير کرده است، به‌ويژه در کشورهاى انگليسى زبان. واگن - ليتز - توريزم ۴۱۵ واحد در ۳۳ کشور که عمدتاً در اروپا، مکزيک و آمريکاى جنوبى فعاليت مى‌کنند داير کرده است. اين دو شرکت که طى سال‌هاى متمادى ارتباط محکمى باهم داشتند در ساير کشورها نيز شعباتى دارند.
|
|
| اين‌گونه عمليت چند ملييت اساساً به خاطر خرده‌فروشى سفر انجام نمى‌گيرد بلکه هدف آن عرضهٔ خدماتى است که خود جنبهٔ بين‌المللى دارند يا به قصد عرضهٔ خدماتى در مقصد است که با خدمات پيش از سفر ارتباط دارند. براى مثال، اکثر ۱۰۰۰ واحد مسافرتى آمريکن اکسپرس خدمات مسافرتى را به مشتريان محلى و مسافران داخلى مى‌فروشند، در امر چک‌هاى مسافرتى و کارت‌هاى مالى فعاليت دارند و در مقصد خدمات جهانگردى عمومى عرضه مى‌کنند. همين موقعيت درمورد آژانس مسافرتى خرده‌فروشى مصداق پيدا مى‌کند که تنها بخشى از فعاليت ديگرى نظير خدمات دفتر جهانگردى ملى است. بنابراين، بنگاه‌هائى چون بالکانتوريست، کونارد و سى تى سى صاحب آن چيزى هستند که در واقع، همان بنگاه چند مليتى در خدمات مسافرتى است.
|
|
| بنگاه‌هاى فعال در عرضهٔ بسيارى از خدمات مسافرتى همچون شرکت‌هاى هوائي، نياز به عمليات چند مليتى دارند. اين بنگاه‌ها شامل کمپانى‌هاى کرايهٔ اتومبيل، نمايندگى‌هاى ذخيرهٔ جا در هتل، مراقبت درمانى و بيمهٔ سفر هستند. اين امر گاهى به تشکيل بنگاه‌هاى چند مليتى مانند آويس، هرتز، آتل يا دينرزکلوب مى‌انجامد و گاهى به ترتيبات مديريت بدون سرمايه‌گذاري. درهر دو حالت، علت آن است که بخشى از خدمات به مصرف‌کنندگان يک کشور عرضه مى‌شود و بخشى ديگر در کشورى ديگر.
|
|
| شرکت‌هاى هوائى که آژانس مسافرتى دارند
|
|
| بعضى از شرکت‌هاى هوائى که در پى بهره‌بردارى از مزيت‌هاى انحصارى هستند از طريق ايجاد آژانس‌هاى مسافرتى تلاش مى‌کنند تا پخش محصول خود را تحت کنترل داشته باشند. اما ايجاد اين آژانس‌ها به‌ندرت در قالب عمليات چند مليتى انجام مى‌شود زيرا شرکت‌هاى هوائى طبيعتاً تمايل دارند تا فعاليت در زمينهٔ کنترل پخش محصول را بر بازارهاى داخلى که در آن سهم عمده‌اى دارند متمرکز کنند نه بازارهاى خارجى که در آن سهم اندکى ممکن است داشته باشند. بنابراين، ايجاد اين‌گونه شبکه‌هاى زنجيره‌اى از شرکت‌هاى هوائى و آژانس‌هاى مسافرتى معمولاً به ايجاد بنگاه‌هاى چند مليتى نمى‌انجامد.
|
