|
| درّه‌ها، استان آذربايجان شرقى
|
|
| آذربايجان شرقى به علت ويژگى‌هاى جغرافيايى و توپوگرافيکى، داراى پستى و بلندى‌هاى طبيعى فراوان و چشمگير است که وجود دره‌هاى سرسبز و فرحبخش از مشخصات بارز آن است. در فصل‌هاى بهار و مخصوصاً تابستان، اکثر دره‌هاى استان به ويژه درهٔ ليقوان، سعيدآباد و پيکان مورد استفاده فراوان سياحتى قرار مى‌گيرد.
|
|
| اين دره‌ها با پوشش گياهى دلانگيز، کشتزارهاى سرسبز، باغ‌هاى گل و ميوه، رودخانه‌هاى روان، چشمه‌هاى جوشان و به ويژه چشماندازهاى زيبا از منابع طبيعى جهانگردى است.
|
|
|
|
| از ديگر ديدنى‌هاى طبيعى استان خراسان مىتوان از دو درهٔ بزرگ اترک و کشف‌رود که رشته‌کوه‌هاى شمالى (کپه‌داغ و هزارمسجد) را از رشته‌کوه‌هايى که در جنوب قرار گرفته‌اند (آلاداغ و بينالود) جدا مى‌کند، نام برد. اين دره‌ها شگفت‌‌انگيزترين جلوه‌هاى طبيعى و تفرجگاهى را در گسترهٔ وسيعى در اختيار مى‌گذارند.
|
|
| دره‌ها، استان آذربايجان غربى
|
|
| استان آذربايجان غربى به علت ويژگى‌هاى جغرافيايى و توپوگرافى داراى پستى و بلندى‌هاى طبيعى فراوان و چشمگيرى است که دره‌هاى سرسبز و فرحبخش از مشخصات بارز آنها مى‌باشد.
|
|
| اکثر دره‌هاى استان در فصل بهار و تابستان و عمدتاً در تعطيلات آخر هفته مورد استفادهٔ وسيع قرار مى‌گيرد و تعدادى از آنها نيز مانند دره‌هاى ماربيشوبايى، شهيدان (قاسملو)، رشکنه، جويز و دم‌دم در هر چهار فصل سال مورد استفاده است. اين دره‌ها به علل پوشش گياهى دلانگيز، جنگل‌هاى پراکنده، کشتزارهاى سرسبز، باغات پر از انواع ميوه و رودخانه‌هاى روان و چشمه‌هاى جوشان، تابلوهاى بديعى از شگفتى‌هاى زيباى طبيعت به نمايش مى‌گذارند که خود يکى از عوامل مهم جذب جهانگرد به اين منطقه است.
|
|
| اين دره‌ها به علت داشتن دسترسى‌هاى مناسب و همجوارى با شهرها که استفادهٔ از آن را براى گذران اوقات فراغت آسان مى‌کند، از اهميت درخور توجهى برخوردار هستند.
|
|
|
|
| يکى از جلوه‌هاى جذاب طبيعت مازندران، ساختارهاى توپوگرافيک آن است. دره‌ها و چشماندازهاى پيرامون آن، از جلوه‌هاى شگفت‌انگيز طبيعت‌اند و از استقرارهاى فراوان و جذاب تفرجگاهى برخوردارند. دره‌هاى مازندران به دو نوع مشخص و متفاوت تقسيم مى‌شوند:
|
|
|
|
| دره‌ها از عناصر شگفت‌انگير طبيعت‌اند که غالباً در اثر ساختارهاى توپوگرافيک شکل مى‌گيرند. دره‌ها و چشماندازهاى پيرامون آنها از عناصر مهم و جاذب گردشگران محسوب مى‌شوند.
|
|
| استان همدان داراى دره‌هايى با چشماندازهاى زيباست. اکثر دره‌هاى استان پوشيده از باغ‌ها و درخت‌هاى گوناگون از قبيل گردو، بادام، سيب و توت است که همراه با چشمه‌سارهاى جوشان، رودخانه‌هاى متعدد و چشماندازهاى شگفت، مناظر بديعى از زيبايى‌هاى طبيعت را به نمايش مى‌گذارند. دره‌هاى استان در کنار قلل و ارتفاعات همجوار، مستعد انواع ورزش‌هاى کوهستانى نظير اسکى و کوهنوردى و نظاير آن است.
|
|
| در ادامهٔ مطلب به خصوصيات تعدادى از دره‌هاى مهم استان که داراى جاذبه‌هاى ويژهٔ سياحتى هستند اشاره مى‌شود.
|
|
| دره‌ها و تنگ‌ها، استان كهكلويه‌وبويراحمد
|
|
| در اصطلاح محلى «دلي» به محلى گفته مى‌شود که در دو سوى آن، ديوارى از کوه و تپه کشيده شده باشد و مردم بومى منطقه، اين واژه را به جاى دره به کار مى‌برند. دره‌هاى استان کهگيلويه و بويراحمد که اغلب چراگاه و ييلاق مى‌باشند، عبارتند از:
|
|
| - مهرجان (مهرگان) در حد مرزى بهمئى و طيبى گرمسيري.
|
| - خيار کار در بهمئى علاء‌الدين.
|
| - برم شير در طيبى گرمسيرى حوزهٔ دهدشت.
|
| - گل اسفيد در بوير احمد.
|
| - دالان در دشمن زيارى کهگيلويه.
|
| - جوکار در دشمن زيارى کهگيلويه.
|
| - بزه سبز در طيبى سردسير کهگيلويه.
|
| - مهتاب در طيبى سردسير کهگيلويه.
|
| - چيربيان واقع در طيبى سردسير کهگيلويه.
|
| - بهرام بيگى، سپيدار و بابکان، ديلگان، سادات، لوا (لوداب) سقاوه و مارگون، جوبريز و شهنيز واقع در بويراحمد.
|
| - دم عباس يا رودشور در دهدشت.
|
| - سرکوه سياه در سر فارياب دهدشت.
|
| - دشت روم در حومهٔ شهرستان بويراحمد.
|
| - جم در بخش طيبى سردسير.
|
|
| دره‌ها و مناطق ييلاقى، استان يزد
|
|
| عمده‌ترين و شايد تنها کانون‌هاى طبيعى و ديدنى در اين استان، دامنه‌هاى شيرکوه است. اين ارتفاعات که به موازات شهرهاى عمدهٔ استان يعنى اردکان، ميبد، يزد و مهريز ( غير از بافق) در فاصلهٔ کمى از آنها امتداد دارند، جاذبه‌هاى طبيعى متنوعى پديد آورده‌اند که در درجهٔ اول براى مردم استان و بعد از آن براى مسافران ايرانى و خارجى جذاب و ديدنى است. دامنه‌هاى شيرکوه اعم از پيشکوه، ميانکوه و پشتکوه که به علت بهره‌‌گيرى از آب فراوان ناشى از ذوب برف در ارتفاعات، از پوشش گياهى خوبى برخوردار است، به کوشش کشاورزان سخت‌کوش يزدى به باغستان‌هايى سرسبز و زيبا تبديل شده است.
|
|
| دره‌هاى سرسبز و زيباى منشاد، بنادک سادات (بنافت)، طرزجان و ده‌بالا در ميانکوه و دره‌هاى سانيج و بردستان در پشتکوه که پوشيده از پوشش گياهى طبيعى و باغستان است، به دليل برخوردارى از آب و هواى خنک در تابستان گرم منطقه يزد، ييلاق سنتى اهالى بومى محسوب مى‌شود و هر ساله در فصل تابستان پذيراى هزاران خانواده يزدى است. تراکم روستاها در اطراف حوزهٔ شيرکوه بسيار زياد است و اين منطقه همراه با شهرهاى اصلى استان که قبلاً ذکر شد فضاى حياتى يزد را تشکيل مى‌دهد. «ده بالا» که معروف‌ترين و خوش آب و هواترين ييلاق يزد است، با باغ‌ها و مزارع خرم و پر طراوت و درختان ميوه و چشمه‌سارهاى متعدد خود، نخستين ييلاق خوش آب و هوا در مسير تفت به ميانکوه به شمار مى‌رود و در کتب تاريخى هم از آن به نام «هِدِش» ياد شده است. باقى‌آباد، طرزجان، بنادک سادات، منشاد، فخرآباد، ثانى‌آباد و ... ييلاق‌هاى ديگر ميانکوه هستند.
|
|
| در ادامه مسير ميانکوه، از جاده‌اى آسفالته که از ميان کوه‌ها مى‌گذرد مىتوان به «نير» و «گاريزات» رسيد و از پشتکوه ديدار کرد. پشتکوه در جنوب و پشت سلسله جبال شيرکوه واقع شده است و از همين روى به اين نام خوانده مى‌شود. «نير» در دره‌اى سنگلاخ نسبتاً باريک واقع شده و از سه سو در محاصرهٔ کوه‌هاست اين منطقه در ميان دره‌اى سنگلاخى واقع شده و بخش ديگر آن جلگه‌اى وسيع است که در آن مىتوان از جايگاهى بلند و زيبا به نام «سنگ عروس»، زيبايى‌هاى «نير» را به خوبى نظاره کرد. بنادک، ديزره، سخويد، شواز و بيداخويد و ... ييلاق‌هاى ديگر منطقه يزد هستند که بخش بزرگى از آبادى‌هاى رشته جبال پيشکوه را در بر گرفته و ميان ندوشن، دهشير و تفت قرار دارند. از جمله ييلاق‌هاى آن : نصرآباد، مزرعهٔ آخوند، على‌آباد، شاه‌آباد، شريف‌آباد، صادق‌آباد و سانيچ هستند. از پيشکوه مىتوان با طى بيست و دو کيلومتر راه دوباره به تفت رسيد.
|
|
| دره‌هاى جنگلى، استان مازندران
|
|
| اين دره‌ها عمدتاً در امتداد رودخانه‌ها کشيده شده و پيرامون آنها را انبوهى از جنگل‌هاى بلند با پوشش گياهى متنوع فرا گرفته است. برخى از اين دره‌ها پهناى وسيع دارند و بر روى آنها، مزارع سرسبزى به شکل ويژه‌اى تراس‌بندى شده و مناظر بديعى را پديد آورده‌اند. از جملهٔ اين دره‌ها مىتوان به دره‌هاى چالوس، تجن، تلار، نکا، جنت رودبار و دو هزار و سه هزار اشاره کرد. از ميان اين دره‌ها درهٔ چالوس با تونلى طولانى به درهٔ رودخانهٔ کرج متصل مى‌شود و گردنه و آبشار هزارچم را همراه با چشماندازهاى بلند کوهستانى و جلوه‌هاى روستايى سحرانگيز در بر مى‌گيرد و يکى از بى‌نظيرترين دره‌هاى جنگلى - کوهستانى جهان است. همچنين درهٔ هراز که بيشتر به دره چالوس شباهت دارد، داراى پيچ و خم‌هاى اعجاب‌آورى است که هر بيننده‌اى را به تعجب و حيرت وا مى‌دارد. مسافرت از طريق اين دره‌هاى طولانى براى هر جهانگردى، تجربه‌اى جذاب و به ياد ماندنى است.
|
|
| دره‌هاى كوهستان سهند، كوهستان سهند، تبريز
|
|
| در دامنه‌هاى کوهستان سهند، زيباترين دره‌هاى آبرفتى همراه با روستاها، باغ‌ها و کشتزارها، جلوه‌هايى شگفت پديد آورده است. از مهم‌ترين دره‌هاى سهند مىتوان به درهٔ بايندر، شاه يوردى، قيرخ بولاغ و ممد دره‌سى اشاره کرد که به ترتيب در دامنه‌هاى غربى، شرقى، جنوبى و شمالى سهند واقع شده است تمامى اين دره‌ها مرتعى‌اند و محل سکونت هفت طايفه بزرگ از عشاير سهند هستند و مردم اغلب از زيبايى‌هاى خاص و بى‌بديل اين دره‌ها و گردشگاه‌هاى تابستانه بهره‌مند مى‌شوند.
|
|
| دره‌هاى كوهستانى، استان مازندران
|
|
| اين دره‌ها عمدتاً در ميان قلل مرتفع قرار گرفته‌اند و جولان‌گاه رودخانه‌هاى دائمى پرآب و خروشانى هستند که حواشى آنها را باغ و مزرعه فرا گرفته است. خروش آب رودخانه‌ها، سرسبزى دامنه‌ها، صلابت ديواره‌ها، صعوبت صخره‌ها، شکوه قله‌ها، عطر وحشى گلها و گياهان کوهستانى و رنگ لاجورد آسمان همراه با مزارع و فضاهاى روستايى چشماندازهاى بى‌نظيرى را پديد آورده‌اند. از جملهٔ اين دره‌ها مىتوان به دره‌هاى اشکور، بلده، يوش، لار، تلما، اميرى و درهٔ ثبات کوه اشاره کرد. از ميان اين دره‌هاى کوهستانى، درهٔ يوش - بلده و درهٔ اشکور با چشماندازهاى بى‌نظير طبيعى، باشکوه‌ترين صحنه‌هاى طبيعت مازندران را به نمايش گذاشته‌اند.
|
|
|
|
| از دره‌هاى صخره‌اى و ريزشى است و به امام‌زاده کوه منتهى مى‌شود.
|
|
| آبشار اين دره که حدود ۱۵ متر ارتفاع دارد معروف است. اين دره که عناصر زيباى طبيعى و چشماندازهاى بديع دارد، علاقه‌مندان زيادى را، به ويژه در فصل تابستان، به سوى خود جلب مى‌کند. وجود بيشه‌زار و رودخانه در عمق دره‌هاى سلسله جبال الوند زيبايى‌هاى گردشگاهى آن را دو چندان کرده است.
|
|
|
|
| درة مشهور «باباعباس» در فاصلة هشت كيلومتري جنوب غربي شهر خرم‌آباد به سوي كوهدشت و در ميان دو كوه، واقع شده است. كوه شمالي اين دره، سفيدكوه نام دارد. در ابتداي دره و در سينه‌كش «سفيدكوه» دخمه‌اي در كوه كنده‌‌اند و در اطراف آن، چند ستون و يك چهار ديواري به وجود آورده‌اند. گفته مي‌شود اين بنا، پرستشگاه آيين «مهري» يا ميترائيسم بوده است. راهي كه از گذرگاه كوهستاني به دره و دخمه مي‌رسد، «دخترراه» نام دارد. همچنين، راهي ديگر نيز به آن منتهي مي‌شود كه «داباره» ناميده مي‌شود.
|
|
| دره تخت‌شاه (كهمان)، دهستان قلعه‌مظفرى، سلسله
|
|
| درة «كهمان» در شش كيلومتري شمال دهستان قلعة مظفري شهرستان سلسله در دامنة قلة «چهل نابالغان» واقع شده و دره‌اي بسيار زيبا و باطراوت است. چشمه‌اي پرآب و بزرگ نيز مشابه چشمة سراب «گاماسياب» نهاوند در جوار آن از زمين مي‌جوشد. سراسر كنارة رودخانه را درختان كهنسال گردو و برخي درختان جنگلي ديگر پوشانده و منظرة طبيعي و چشمگيري به وجود آورده‌اند.
آب چشمه سرد است و دماي آن در حدود سه تا چهار درجه بالاي صفر است. در ميان چشمه، زير درختان گردو، آثار و بقاياي تخت‌گاهي وجود دارد كه گويا يكي از حكام قاجار آن را ساخته است. شايد وجه تسمية آن يعني «تخت‌شاه» به اين دليل باشد.
|
|
|
|
| در نزديكي‌هاي شرق شهر خرم‌آباد، دره‌اي بن‌بست‌گونه وجود دارد كه به «حوض موسي» معروف است. اين نام، از حوض و سنگ‌نوشته‌اي به همين نام گرفته شده است. روي سطح صخره‌اي دره، حوضي كنده شده است كه در زمستان پرآب مي‌شود. در قسمت شمالي آن به فاصلة سه متر، كتيبه‌اي ديگر كنده شده كه طول و عرض آن 32×42 سانتي‌متر و نوشته‌هاي آن در پنج سطر است و اين كتيبه، به عهد سلطنت ناصرالدين‌شاه قاجار مربوط است. اين محل در گذشته يكي از گردشگاه‌هاي مردم خرم‌آباد بود. در جنوب اين دره، گورستان «جي» يا «كليميان» خرم‌آباد واقع شده است.
|
|
|
|
| در ميان كوه‌هاي آهكي موازي و در ارتفاع 1170 متري، درة خرم‌آباد به طول 15 كيلومتر و عرض 12 كيلومتر گسترده شده است. اين دره با چشمه‌ها، رودها، جنگل‌ها و چشم‌اندازهاي كوهستاني و غارها و آثار زندگي جماعات سده‌هاي پيش از ميلاد، يكي از زيباترين جلوه‌هاي طبيعت استان لرستان را به نمايش گذاشته است.
|
|
| درهٔ شهنشاه (گوشه)، خرم‌آباد
|
|
| در جنوب خرم‌آباد ، يک درهٔ مصفا وجود دارد که از باغ‌هاى انار و انگور پوشيده شده و به درهٔ گوشه يا شهنشاه معروف است. بقعهٔ شجا‌ع‌الدين خورشيد ، نخستين اتابک «لر کوچک» نيز در اين محل قرار دارد و به همين علت نيز «شهنشاه» ناميده مى‌شود.
اين گردشگاه در حدود ۲۰ کيلومترى خرم‌آباد قرار دارد و بر سينهٔ کوه «هشتاد پهلو» قرار گرفته است و چشماندازهاى وسيع دشت «کره‌گاه» و «دره خرم‌آباد» و پيچ و خم‌هاى رودخانه و دامنه‌هاى «سفيدکوه» و «کوه‌يافته» جلوه‌هاى زيباى شگفت‌آورى به آن بخشيده‌اند.
|
|
|
|
| درهٔ زيباى شوى در حاشيه شرقى رودخانه سزار در غرب کوه سالن قرار گرفته و يکى از مناطق تاريخى استان بشمار مى‌رود. آبشار شوى که زيباترين آبشار ايران محسوب مى‌شود در اين دره جارى است. اين دره غار تاريخى ، زيارتگاه محلى ، قلعه و ديگر آثار تاريخى را همراه با روستاى تاريخى شوى در خود جاى داده است.
|
|
|
|
| در شمال خرم‌آباد ، درهٔ زيباى «محمل‌کوه» مشهور به تنگهٔ شبيخون قرار دارد که گردشگاهى دلنشين است. از طريق اين تنگه ، شاه‌راهى دشت سرسبز و زيباى «الشتر» و «دلفان» را به مرکز استان متصل مى‌کند.
|
|
|
|
| در امتداد درياچه گهر ، رودخانه‌اى به نام سفيد‌آب جريان دارد که پس از طى چند کيلومتر وارد يک درهٔ نيمه صخره‌اى با عرض تقربى ۵۰۰ متر مى‌شود. اين تنگه باريک که رود سفيد آب در قعر آن جارى است داراى ديواره‌هاى صخره‌اى بلندى است که فقط پياده مىتوان در آن راهپيمايى کرد. در امتداد رودخانه انواع درختان ميوه‌اى خودرو همچون گردو ، انجير ، سيب ، بادام ، توت و ... روئيده‌اند. اين درهٔ صخره‌اى به درهٔ نگاه معروف است و همراه با منطقه عمومى اشتران‌کوه و درياچه گهر از سوى سازمان حفاظت محيط‌زيست به عنوان منطقه حفاظت شده حيات‌وحش اعلام شده است.
|
|
| دره و غار ويزنهار، کوهدشت
|
|
| کوه «ويزنهار» رومشکان از توابع کوهدشت سه درهٔ عميق دارد که چين‌‌خوردگى‌هاى گوناگون دارد. درهٔ غربى ، از دو درهٔ ديگر اهميت بيش‌‌ترى دارد؛ زيرا در انتهاى اين دره و در قسمت بن‌بست آن ، غارى است که در سينهٔ کوه کنده شده که چشم‌انداز و ديدگاه آن سراسر دره را در بر گرفته است. از ميان دره ، راهى براى رسيدن به غار وجود ندارد و ارتفاع دهانهٔ غار تا سطح دره نزديک به ۲۰ متر است.
در انتهاى بن‌بست دره ، دريچه‌اى است که پله‌هاى سنگى آن به طرف غار منتهى مى‌شوند و تا محوطهٔ غار امتداد مى‌يابند. اين پله‌ها با چند پيچ حساب شده ، دره را به غار متصل مى‌‌کنند. در گذشته ، کسى از وجود اين پله‌ها آگاهى نداشت ، ولى به طور تصادفى اين دريچه پيدا شد. سطح داخلى غار ، چندان وسيع نيست ، ولى قسمت‌‌هايى از ديوارهٔ آن را تراشيده و صاف کرده‌اند؛ به طورى که مىتوان به آسانى در داخل آن گردش کرد و اثرى بسيار جالب توجه و عجيب از دورهٔ باستان را نظاره‌گر شد که از ارزش جهانگردى وافرى برخوردار است.
|
|
| دره‌هاى تاريخى، استان لرستان
|
|
| موقعيت طبيعى و به ويژه توپوگرافيک لرستان ، زمينه‌ساز پيدايش دره‌هاى پرشمارى است که هر يک از آنها ، در پيوند با غارهاى باستانى کوه‌هاى اطراف ، زيبايى‌هاى طبيعى و تاريخى ويژه‌اى دارند.
|
|
| دره‌هاى چکان و دهقادى، دورود
|
|
| دو منطقه ييلاقى در حوالى شول‌آباد در جنوب شهرستان دورود به نام‌هاى چکان و دهقادى قرار دارد که يکى از زيباترين نواحى استان محسوب مى‌شود. در اين دره‌ها آثار سکونت‌گاه‌هاى قديمى و قلعه‌هاى بسيار بزرگى مشهود است که نشان از قدمت تاريخى منطقه دارد. همچنين در روستاى چکان و دهقادى که در گذشته «ده قاضي» نام داشت ساختمان آتشکدهٔ بسيار بزرگى از عهد زرتشتيان و آثار آب‌رسانى به روش قديمى به طول چند کيلومتر تا داخل قلعه مشهود است.
|
|
| درهٔ پيرجيد، روستاى رباط نمکى، خرم‌آباد
|
|
| اين دره در شمال غربى خرم‌آباد در مجاورت روستاى رباط نمکى واقع شده است. در ميان دره ، حصارى از سنگ‌چين وجود دارد که در ميان آن مقبره‌اى معروف به قبر پيرجيد قرار گرفته که مورد احترام مردم روستاهاى اطراف است. روى قبر ، کاشى‌هايى قديمى که شايد به قرن هشتم هجرى مربوط باشند ، يافت شده است.
|
|
| درهٔ سرطرهان، کونانى، کوهدشت
|
|
| دره‌اى طولانى و وسيعى است که در غرب بخش کونانى کوهدشت واقع شده است. اين دره ، از جنوب به کوه «گور» که مانند ديوارى آن را احاطه کرده است ، محدود مى‌شود. در اين دره ، دو طايفه به نام‌هاى «کوشکي» و «کراوند» زندگى مى‌‌کنند. قسمت غربى سرطرهان به رودخانهٔ سيمره منتهى مى‌شود. منطقهٔ غربى سرطرهان کوهستانى و راه‌هاى آن مال‌رو است. در درهٔ سرطرهان ، انبوهى تپهٔ باستانى ديده مى‌شود که همگى به صورت غيرمجاز حفارى شده و يافته‌هاى آن غارت شده‌اند. از جمله اشياء به دست آمده از سرطرهان ، يک بت سنگى است که شايد به دورهٔ ايلامى‌‌ها مربوط باشد.
|
