پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

نقطه (.)


با توجه به اين نکته که کاربرد علامت‌ها و نشانه‌هاى دستورى چندان سابقه‌اى در زبان فارسى ندارد، به همين دليل هنوز جايگاه و مسئوليت اين نشانه‌ها در اذهان جا نيفتاده است، اما به اين دليل که نقطه‌گذاى کمک بسيارى به درک مطالب مى‌کند و فهم آن، ساده‌تر مى‌شود و ابهامات را مى‌زدايد کاربرد آنها در زبان مورد استفاده روزنامه، اهميت ويژه‌اى مى‌يابد.
نشانه‌گذارى‌ها با اندک تفاوتى در تيترها نيز مورد استفاده قرار مى‌گيرد و با بهره‌گيرى از آنها مى‌توان تيترها را کوتاه‌تر و از جهت درک مفهوم نيز آسانتر کرد.
  نقطه (.)
نقطه در پايان جمله‌هاى کامل قرار مى‌گيرد و مکث طولانى را سبب مى‌شود، اما در تيتر نقطه (.) صرفاً براى مخفف‌ها به‌کار مى‌رود.
مثال:
حمله تبليغاتى راديو بي.بي.سي. به رهبران سياه‌پوست
آفريقا شدت گرفت
  ويرگول (،)
ويرگول علامت مکث کوتاه است، توقفى که در تيتر معمولاً بيشتر از يک‌بار به‌کار نمى‌رود و گاه در تيتر جانشين 'و' مى‌شود.
مثال:
۱. ارمنستان، ترکيه را متهم به دخالت قره‌باغ کرد
۲. هدف نظم نوين، برهم زدن مرزها است
۳. ۲۰۰ کشته، ۱۵۰۰ مجروح و ۳۰۰ ميليون ريال خسارت
نتيجه سيل در شمال کشور بود
  نقطه-ويرگول (؛)
نقطه-ويرگول علامت مکث يا وقف است که اين مکث البته بيشتر از ويرگول و کمتر از نقطه است. در تيتر براى جدا کردن دو عبارت ظاهراً مستقل، اما در ارتباط با هم به‌کار مى‌رود. در عبارت توضيحى نيز به‌ويژه در تيتر مى‌توان از آن بهره گرفت.
مثال:
۱. انتشار يک اعلاميه غيرمتعارف در 'الجمورية' ؛
حکومت عراق مورد انتقاد قرار گرفت
ابرار- ۱۸/۶/۱۳۷۱-ص ۹
۲. اجلاس سران جنبش عدم تعهد در جارکاتا؛
احياء نقش حياتى در جهان
  دونقطه (:)
علامت دونقطه قبل از ناقل عبارت مى‌نشيند و به‌جاى فعل به‌کار مى‌رود. همچنين از علامت دونقطه در تفصيل حکم يا برشمردن و بيان اجزاء مطلبى استفاده مى‌شود.
۱. ديکته نيويورک تايمز به کاخ سفيد:
دشمنى بيشتر با ايران
۲. اتحاد اروپا: آرى ، نه
فرانسويها امروز راى مى‌دهند
۳. ۶ شيخ عرب ، يک بيانيه:
مداخله در امور داخلى
  علامت نقل قول ( '.....' )
علامت نقل قول يا گيومه ( '.....' ) در ابتدا و انتهاى نقل قول مستقيم به‌کار مى‌رود، اما در تيتر چون گيومه براى عبارت طولانى به‌کار نمى‌رود، بيشتر براى مشخص کردن واژه يا اصطلاح ويژه‌اى کاربرد دارد.
مثال:
۱. نفوذ 'مافيا' در سياستمداران و پليس آلمان
۲. تلاش براى دستيابى به راه حل سياسى در مورد 'ابوموسي'
  علامت خط فاصله (-)
علامت خط فاصله براى جدا کردن جمله يا عبارت معترضه و بيشتر در تيتر براى پيوند دادن اجزاء يک کلمه دو جزئى مرکب به کار مى‌رود. همچنين اين علامت در انتهاى تيتر جاى علامت (:) نيز مى‌نشيند و به اين ترتيب نام ناقل يا گوينده جمله در انتهاى تيتر قرار مى‌گيرد.
مثال:
۱. طرح آمريکائى خلع سلاح براى خاورميانه- به استثناء اسرائيل
۲. فردوسى شاعر ايراني-اسلامى است
۳. تغيير در مرزهاى منطقه را نمى‌پذيريم- رئيس‌جمهورى
  علامت‌هاى استفهام (؟) و خطاب (!)
چون تيتر بايد روشن، رسا و مفهوم باشد، لذا کمتر زمانى پيش مى‌آيد که از علامت استفهام يا سئوال (؟) و علامت خطاب يا توجه که معمولاً در جملاتى که مبين احساسات درونى است استفاده مى‌شود.
در يکى از موارد استثنائي، يکى از روزنامه‌هاى تهران درباره وقايع الجزاير چنين تيترى در صفحه اول خود نوشت:
الجزاير، آمادگى مسلمانان براى تشکيل حکومت
ارتش کودتا مى‌کند؟
ابرار-۸/۱۰/۱۳۷۰ - ص ۱
علامت خطاب:
مثال:
آقاى وزير! گرانى بى‌داد مى‌کند
  علامت‌هاى رياضى در تيتر
دانش‌ روزنامه‌‌نگارى اين ويژگى را دارد که چون همواره با ذهن و انديشه ارتباط دارد، خلاقيت در آن به‌صورت يک اصل ترديدناپذير جلوه‌گر شود. نوآورى و خلاقيت با روزنامه‌نگارى عجين شده و به همين دليل تحولات در اين دانش روزمره است. اين خلاقيت در خدمت مخاطبان در مى‌آيد تا علاوه بر زيبائى در فرم، نحوه ارتباط با مخاطبان را نيز بهبود بخشيد و آن را سرعت دهد.
استفاده از علامات رياضى در تيتر روزنامه نيز در دايره اين خلاقيت قرار مى‌گيرد، هر چند بهره‌گيرى صحيح از اين علامت‌ها و احتياط در به‌جا بودن آن شرط ضرورى است. به نمونه‌هائى از اين تيترها که براى نخستين بار در ايران در يکى از روزنامه‌هاى کشور مورد تجربه قرار گرفته و از آن استقبال شده است توجه کنيد:
روتيتر: در اجتماع مردم سودان عنوان شد
تيتر اصلى: ۵۰ کشور + ۵۰ درصد منابع + مناطق سوق‌الجيشى
امت اسلام بايد نظم نوين جهان را شکل دهند- رئيس‌جمهور
ابرار- ۲۴/۹/۱۳۷۰ - ص ۱
مثال:
۱. '۲ + ۶' ترکيب تازه براى امنيت خليج فارس
۲. تجزيه X تجزيه
آينده جمهورى‌هاى مشترک‌المنافع


همچنین مشاهده کنید