شنبه, ۲۶ خرداد, ۱۴۰۳ / 15 June, 2024
مجله ویستا
نثر پهلوی اشکانی(۲)
نثر پهلوى اشکانى را از اين عبارات کاملاً نمىتوان مقياس گرفت، چه به مناسبت نظم تقديم و تأخير زياد در عبارات به هم رسيده است، و حذف و اثبات بسيارى شده است ـ و متأسفانه نثر اشکانى را نتوانستم بهدست آورم و دو نسخهٔ قبالهٔ ملک هم بهدست نيامد. | ||||||
در اين کتاب لغاتى است که در پهلوى جنوبى نيست ـ از آن جمله لغت (اِسْت) علامت خبر که در جنوبى (استات) و مثل فعل معين استعمال مىشده است ولى در اين کتاب مثل زبان درى به تخفيف آمده چنانکه مىگويد 'درختى رستست.' | ||||||
ديگرکلمهٔ 'ويناي' از فعل 'وينستن' و از اسم مصدر 'وينشن' و از ريشهٔ 'وين' که به زبان ما 'بين' است ـ اين لفظ در جنوبى نيست ولى در زبان درى که قرابت تامى با پهلوى شرقى و شمالى دارد موجود است 'بيني' و 'بينيئي' در اين شعر ابوشُعَيْب هروى (رجوع کنيد لبابالالباب جلد اول ص: ۵ طبع ليدن و هوابوشعيب صالحبن محمدالهروي.) | ||||||
| ||||||
و اين شعر فرخى: | ||||||
| ||||||
و در فارسى قاعدهاى است که الفى به ريشهٔ فعلى مىافزايند و معناى آن فعل را دگرگون مىکنند ـ مثل: گوى و گويا ـ مان و مانا ـ اى و آيا ـ گوئى و گوئيا ـ بين و بينا (که در اشعار درى الف را مماله ساخته قلب به ياء کردهاند مانند 'گوئي' و 'گويه' که بهجاى 'گويا' آوردهاند و ياء مماله را به شکل 'ها' نوشتهاند و گوئيا ـ و بينى و بينيا و بينيئى در شعر ابوشعيب ـ بالجمله 'ويناي' لفظى است که مخاطب خاص ندارد و مثل 'بيني' و 'گويا' و 'مانا' و 'آيا' است که مخاطب ندارد ـ و در اينجا ويناى معنى خاصى داشته که امروز ما آن معنى را گم کردهايم چنانکه معنى 'بيني' هم فراموش شده است و از اينرو بعضى از فرهنگنويسان آن را به معنى 'آفرين' پنداشتهاند در صورتىکه نه به معنى 'نگاهمىکني' بوده و نه بهمعنى 'آفرين' بلکه 'ويناي' پهلوى شمالى و 'بيني' در اشعار درى به معناى خاصى بوده است که امروز ما آن را گم کردهايم و منحصر به شعر قبل از مغول است و در نثر شعرهاى بعد از مغول ديده نمىشود. | ||||||
ديگر فعل 'نپرديتن' که در زبان درى 'نبردکردن' آمده و معنى آن رقابت و مناظره و مخاصمه است. | ||||||
ديگر کلمهٔ 'از' عوض 'من' که در شمال خاصه آذربايجان و طالش هنوز هم نمُرده و متداول است. | ||||||
ديگر فعل 'ورازيدن' که درست معنى آن مفهوم نيست و در زبان درى هم از بين رفته است ـ و شبيه است به فعل 'بَرازيدن' که در شعر مانى صيغهٔ وصفى آن آمده است: | ||||||
| ||||||
اين فعل در پهلوى جنوبى نيز 'ورازيتن' است و در زبان ما هم 'برازيدن' به همان معنى موجود است اما 'وراژند' شمالى از اين ماده نيست و معنى ديگر داشته. | ||||||
ديگر کلمهٔ 'دمينک ' و 'وِزَناي' و 'نالين' که به معنى نعلين عربى است و 'ماچند' که فقط در 'پاىماچان' درى ماده آن ديده شد. و فعل 'وچتيتن' که شايد از مادهٔ 'آويزيدن' فارسى باشد و لغت 'تپنگوک' که در خراسان متداول است، و فعل 'وناسيدن' به معنى زیانکردن که در پهلوى جنوبى 'وناس' به معنى گناه صرف نمىشود و اينجا صرف شده و معنى ضرر و زيان و خسران مىدهد، و 'ويت' از 'ويتا' و 'دويتا' ى اشکانى است که اصل کلمه 'دو' است و اينجا معنى 'علاوه' مىدهد و 'ويت اَوْاين' يعني: علاوه بر اين. | ||||||
ديگر صرف فعل 'کرتن' در صيغههاى مضارع مطابق اصل ريشه به قاعدهٔ افعال قياسي، و حال آنکه در زبان درى و پهلوى جنوبى قسمت مصدر و ماضى اين فعل از ريشهٔ 'کر' و مضارع و امر از ريشهٔ 'کن' صرف مىشود و تا پايان رساله بسيار لغات ديگر به همين منوال موجود است که از خوف تطويل صرفنظر مىشود. |
همچنین مشاهده کنید
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
دورههای مدیریتی دانشگاه تهران
ویزای تضمینی ایتالیا کانادا
انتخابات ریاست جمهوری انتخابات مسعود پزشکیان انتخابات ریاست جمهوری 1403 سعید جلیلی ایران انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم محمدباقر قالیباف علیرضا زاکانی مصطفی پورمحمدی ریاست جمهوری انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳
سیل شهرداری تهران سیلاب جاده چالوس تهران هواشناسی چالوس طوفان قتل پلیس آتش سوزی قوه قضاییه
چین همستر کامبت قیمت دلار یارانه قیمت خودرو قیمت طلا خودرو مسکن تورم حقوق بازنشستگان بازار خودرو سایپا
تلویزیون عربستان روز عرفه رسانه ملی سینمای ایران سریال سینما دفاع مقدس فیلم
هوش مصنوعی فناوری دانشگاه تهران دانشگاه آزاد اسلامی دانش بنیان
رژیم صهیونیستی روسیه جنگ غزه آمریکا فلسطین اوکراین عراق علی باقری کنی لبنان حماس فرانسه یمن
فوتبال یورو 2024 تیم ملی آلمان پرسپولیس استقلال فدراسیون فوتبال باشگاه پرسپولیس لیگ برتر جواد نکونام تیم ملی فوتبال ایران اوسمار ویرا رئال مادرید
ایلان ماسک اپل سامسونگ گوگل آیفون مایکروسافت ناسا
سرطان سازمان غذا و دارو فشار خون پیری رژیم غذایی گرمازدگی افسردگی