| نمونه‌گيرى‌هاى ديگرى نيز وجود دارد که به روش احتمالى برگزيده مى‌شود يا نوع خاصى از روش‌هايى است که قبلاً بيان شده، يا ترکيبى از روش‌هاى مختلف به‌حساب مى‌آيد؛ از اين‌رو براى آنها جايگاه خاصى در طبقه‌بندى روش‌هاى نمونه‌گيرى نمى‌توان در نظر گرفت. در اينجا به ساير نمونه‌گيرى‌ها اشاره مى‌شود که عبارتند از:
|
|
|
|
| نمونه‌گيرى مادر يا پايه (master samples)
|
|
| اينگونه نمونه‌گيرى‌ها براى جوامع بزرگ که در بُعد زمانى داراى تحقيقات و بررسى‌هاى تکرارى هستند، مناسب است. براى سهولت کار در مرحلهٔ اول اقدام به انتخاب يک نمونهٔ مادر و پايه مى‌شود. سپس در تحقيقات بعدى و برحسب نياز از درون نمونه مادر نمونه‌هاى فرعى انتخاب مى‌شوند. در واقع نمونهٔ مادر بجاى جامعه و بصورت يک چارچوب آمارى به نمايندگى از جامعهٔ اصلى ايفاى نقش مى‌کند؛ مثلاً يکى از محققان، ايالات امريکا را به تعدادى منطقهٔ کوچک تقسيم نمود و از بين آنها يک نمونهٔ مادر هفتاد هزار نفرى را انتخاب کرد بنحوى که در تمام ايالت‌ها معنى‌دار باشد، سپس از اين نمونهٔ انتخابى نمونه‌هاى فرعى را برگزيد و مورد مطالعه قرار داد. (موزر، س. گ. و ج. گالتون؛ روش تحقيق؛ ترجمهٔ کاظم ايزدي؛ ص ۱۲۸)
|
|
| انتخاب نمونه از نمونه مادر براى آسان کردن و سرعت دادن به جريان گزينش نمونه‌ها مناسب است. اين روش براى آمارگيرى‌هاى نمونه‌اى يا برآورد هزينه و درآمد خانوارها و همچنين تغييرات قيمت‌ها و نظاير آن که همه ساله تکرار مى‌شود، مورد استفاده قرار مى‌گيرد؛ ولى اولاً بايد از معنادار بودن و اعتبار آن بعنوان نمايندهٔ يک جامعه بزرگتر اطمينان حاصل کرد؛ ثانياً بايد نمونهٔ مادر دائماً زير نظر و کنترل بوده؛ بهنگام شود؛ مثلاً اگر مشکلى براى يکى از افراد نمونه پيش آيد، نسبت به اصلاح يا جايگزينى آن اقدام شود.
|
|
|
|
| از اين روش زمانى استفاده مى‌شود که اطلاعات مورد نياز را بطور کامل از نمونه اصلى برگزيده شده نمى‌توان کسب نمود و محقق ناچار است از درون نمونهٔ مزبور، نمونهٔ فرعى و کوچکترى را برگزيند و اطلاعات بيشتر و دقيق‌ترى را از آن بدست آورد؛ مثلاً اگر محقق بخواهد دو متغير x و y را در يک جامعه مورد مطالعه قرار دهد، و متغير x سريع‌تر از متغير y قابل مطالعه باشد، براى رعايت صرفه و نيز سهولت کار مى‌تواند متغير x را در نمونهٔ n نفرى و متغير y را در نمونهٔ فرعى`n که از نمونه n (نمونهٔ اول) استخراج شده مطالعه کند. يا اگر محقق بخواهد يک نمونهٔ طبقه‌بندى شده را از افراد براساس سطح تحصيلات بدست آورد، بايد در درجهٔ اول نمونهٔ (n) را انتخاب کند تا از طريق آن سطح تحصيلات افراد برايش مشخص شود. آنگاه آنها را طبقه‌بندى نموده، در درجهٔ دوم از بين طبقات نمونه (`n) را برگزيند.
|
|
|
|
| نمونه‌اى است که در مراحل مختلف تشکيل آن روش‌هاى متفاوت بکار مى‌رود؛ مثلاً در نمونه‌بردارى‌هاى طبقاتى مى‌توان در يک طبقه از روش احتمالى ساده و در طبقهٔ ديگر از روش منظم استفاده نمود، يا در نمونه‌گيرى‌هاى خوشه‌اى و چند مرحله‌اي، در هر يک از مراحل روش خاصى را بکار گرفت.
|
