|
| بقعه امام‌زاده صالح، دره‌شهر
|
|
| بقعهٔ امام‌زاده صالح در گورستان ماژين از توابع دره‌شهر واقع شده است. اين بقعه، بنايى چهارگوش است که در دو طبقه با گنبد هرمى شکل ساخته شده است. مرقد اصلى در طبقهٔ زيرين بنا قرار دارد. اين طبقه تماماً با آجر ساخته شده و با طاق جناغى پوشش يافته است. در طبقهٔ دوم بنا صورت قبرى با سنگ، گچ و پوشش سفالى ساخته شده است.
|
|
| اين بنا که به قرن هشتم هجرى قمرى تعلق دارد، به مرمت و بازسازى کامل احتياج دارد. گچبرىهاى داخل مقبره از جمله آثار ارزنده و بى‌نظير دورهٔ مربوطه مى‌باشد.
|
|
| بقعه امام‌زاده قاسم، روستاى گوش، بويراحمد (ياسوج)
|
|
| در شمال غرب ياسوج در روستاى گوشه، بقعهٔ ساده‌اى وجود دارد که به اعتقاد مردم مدفن امام‌زاده قاسم است که در ۱۵ کيلومترى ياسوج به بابا ميدان و در کنار رودخانه در زير درخت بلوطى از نظر ناپديد شده است.
|
|
| نقطه‌اى را که امام‌زاده قاسم در آن ناپديد شده «بلى هوشا» مى‌نامند. «بلي» به معناى بلوط و «هوشا» به معنى حصار بلوط است. مردم بومى سنگى را که گويا امام‌زاده قاسم بر روى آن خوابيده، مقدس مى‌شمارند و بدان نيايش مى‌کنند.
|
|
|
|
| اين بقعه در منتهى‌اليه کوچهٔ تکيهٔ باغ پنبه در شمال شرقى شهر قم و نزديک دروازهٔ رى کهن واقع شده است. قاعدهٔ بنا از خارج هشت ضلعى توأم با نمابندى آجرى و از داخل به صورت مربع متساوى‌الاضلاعى است که در هر ضلع، شاه‌نشينى ساخته شده است. در چهار گوشهٔ بقعه، نيم طاقى بالا آورده‌اند که صورت مربع را به هشت ضلعى و سپس فلکه‌اى تبديل کرده است و پاطاق پوششى عرقچينى بر آن احداث کرده‌اند. هرچند که جدار بقعه سفيدکارى شده و تهى از تزئينات هنرى است، ولى اصل ساختمان، از ابنيهٔ تاريخى و احتمالاً از آثار دورهٔ صفوى است.
|
|
| بقعه باحزقيل / ابودانيال، دزفول
|
|
| اين بقعه در نزديکى مسجد جامع دزفول واقع شده و بنايى ساده و کوچک است که در ضلع شمالى آن، راهرويى با سردر بلند قرار گرفته که از نظر تزئينات آجرى و تناسب قابسازى ورودى، از نمونه‌هاى جالب کارهاى آجرى به شمار مى‌آيد. دربارهٔ اين بقعه در تذکره‌الاوليا آمده است: «ديگر از بقاع‌الخيرى که در محوطهٔ ولايت واقع شده، بقعهٔ شريفهٔ متبرکهٔ حزقيل پوردانيال پيغمبر است.
|
|
| بقعه براء بن مالك، شوشتر
|
|
| بقعه براء بن مالک در شمال شوشتر و در مقابل قلعهٔ سلاسل واقع شده است. اين بقعه از کهن‌ترين مقبره‌هاى دوران اسلامى در ايران است. اين بقعه، مدفن براء بن مالک انصارى - صحابى پيغمبر (ص) است که هنگام فتح شوشتر در سال ۱۷ يا ۱۸ هـ.ق به دست هرمزان حاکم خوزستان شهيد شد. درون بقعه و گنبد داخلى، به سبک گنبدسازى دوران صفوى است. درِ بقعه به يک ايوان که به وسيلهٔ سه درِ کوتاه به ايوان خارجى بقعه متصل است، باز مى‌شود. سردر ايوان خارجى، داراى گچبرى و نقاشى نفيس است. ديگر قسمت‌هاى بنا نيز تزئينات گچى، کاشيکارى و طاق‌هاى هلالى رومى دارد.
|
|
| بقعه بى‌بى شرف خاتون، روستاى قردين، ساوه (صفويان)
|
|
| اين بقعه در روستاى قردين، در ۹ کيلومترى ساوه واقع شده است. در مدخل بقعه، رواقى صليبى شکل دو جانب آن را فرا گرفته است. بنا فاقد تزئينات هنرى است و به نظر مى‌رسد که از ساخته‌هاى قبل از صفويه باشد. اين بقعه على‌رغم آنکه نسب و شجرهٔ مدفون در آن دقيقاً روشن نيست همواره مورد توجه اهالى بومى و ساير زائران قرار مى‌‌گيرد.
|
|
| بقعه پير پيغمبر، روستاى آوه، ساوه (سلجوقيان)
|
|
| در ميان روستاى آوه، گورستان وسيعى است که در جانب شمالى آن، بقعه‌اى قديمى، ولى فاقد تزئين و جنبه‌هاى تاريخى قرار دارد و سطح گورستان تا محاذات پوشش آن بالا آمده است. در خصوص صاحب مدفن و تاريخ ساخت بنا اطلاع دقيقى در دست نيست، اما به نظر مى‌رسد که بناى اصلى، از ساخته‌هاى دوره ديلمى و قرن چهارم باشد.
|
|
| بقعه پير مراد، روستاى مرادآباد، اراك (تيموريان)
|
|
| اين بنا در روستاى مرادآباد در ۱۴ کيلومترى جنوب شرقى اراک قرار دارد. طرح بيرونى بنا به شکل کثيرالاضلاع منتظم است که بر هر ضلع آن طاقنمايى و بر فراز آن‌ها گنبدى از نوع دوپوش وجود دارد. زمينه طاقنماها با خط بنايى به شيوه گره‌چينى با آجر تزئين شده است. ساختمان اصلى بقعه به قرن هفتم و هشتم هجرى مربوط است.
|
|
|
|
| بقعه پير روبن در محلهٔ روبن در شمال غربى دزفول و در کنار قبرستان عمومى واقع شده است. مدخل بقعه رو به شرق است. اطراف در ورودى با کاشى‌هاى جديد منقوش شده است. بعد از ورودى کفش کنى با گنبدى مدور و چهار لچکى گچبرى در چهار گوشهٔ آن قرار دارد. در سمت راست و چپ اين ايوان، دو طاق رومى بلند ديده مى‌شود.
|
|
| بناى اصلى بقعه، اتاقى چهار ضلعى است که سقف آن با تقليد از معمارى سلجوقى به صورت هشت ضلعى درآمده و داراى هشت لچکى گوشه و هشت پنجرهٔ نورگير در قاعدهٔ گنبد و گچبرى ساده با خطوط هندسى نامنظم و نقش لوزى است. بر سردر بقعه، کتيبهٔ صفوى و بر در ديوار خارجى شرقى بنا نيز کتيبه‌اى از عهد قاجار نصب شده است.
|
|
|
|
| درهٔ خِرجابر، بين کوه‌هاى مله‌ريته و چالمى قرار دارد. در انتهاى دره و در دامنهٔ کوه چالمى، مقبره‌اى همانند مقبره دانيال شوش احداث شده است. در ورودى آن رو به شمال است و به کفش‌کن باز مى‌شود. مقبره ۱۵ متر طول و ۹ متر عرض دارد. اين بنا ۸ ستون دارد و ۹ طاق شمالى - جنوبى و ۹ طاق شرقى - غربى به ارتفاع دو متر روى آن‌ها زده شدهاند. کف مقبره، دو پله پايين‌تر از کف کفش‌کن است. در ديوار جنوبى، محرابى به بلندى ۱۸۰ و عرض ۷۰ سانتىمتر قرار دارد.
|
|
| در قسمت پايين آن کتيبه‌اى گچبرى شده وجود دارد که در اطراف آن کلمات مقدس و بر سطح ميانى آن چند گل نقش شدهاند. در گوشهٔ بالاى کتيبه، کلمات محمد (ص) و لا‌اله‌الا‌اللّه بطور برجسته نوشته شدهاند. اين بقعه از بقعه‌هاى زيارتگاهى مهم دره شهر مى‌باشد.
|
|
| بقعه حضرت على بن جعفر (ع)، سمنان (انقلاب اسلامي)
|
|
| اين بقعه در مرکز شهر سمنان و در خيابان شهيد رجايى واقع شده است. مساحت فعلى مجموعه و اعيانى امام‌زاده در حدود ۳۵۰۰ مترمربع و محل دفن امام‌زاده جعفر فرزند امام صادق (ع) است.
|
|
| در سال‌هاى قبل از انقلاب شکوهمند اسلامى ايران که شجرهٔ اين امام‌زاده به خوبى روشن نبود، مردم سمنان اين بقعه را امام‌زاده آل‌کى مى‌ناميدند. ساختمان اين بقعهٔ متبرکه شامل گنبد، ايوان، حرم و دو سالن بزرگ در طرفين بقعه است. اخيراً نسبت به بازسازى و کاشى‌کارى گنبد و دو سالن طرفين بقعه و تعمير مهتابى و راهروها اقدام شده است. بناى اصلى بقعه رو به مشرق است و روى صفه‌اى بزرگ قرار دارد.
|
|
| در قسمت جلوى ايوان و پيش فضاى آن، يک مهتابى بزرگ به طول ۲۲ متر و عرض ۱۵ متر واقع شده که با ۱۲ پله به حياط کوچک کنار بقعه راه مى‌يابد. صحن‌ها، صفه، سالن، راهرو و مهتابى، محل دفن اموات بوده و به صورت گورستان عمومى درآمده است. در سالن دست راست حرم، قبر بزرگ و سنگى قرار دارد که مردم سمنان آن را متعلق به اباصلت، شاگرد على بن جعفر (ع) مى‌دانند.
|
|
| هر هفته در حدود يک هزار نفر براى زيارت به اين مکان مقدس مى‌شتابند. اين بقعه توسط هيأت امناء که از طرف سازمان اوقاف و خيريه منصوب شدهاند، اداره مى‌شود.
|
|
|
|
| اين بقعه بر سر راه قم به سراچه، در يک کيلومترى شرق امام‌زاده طيب و طاهر واقع شده است. بنايى هشت ضلعى از داخل و خارج است که در هر ضلعى، صفه‌اى محرابى به دهانهٔ يک و ارتفاع سه متر ساخته شده است. تمام جدار بقعه سفيدکارى و تهى از تزئينات هنرى کاشى و گچبرى است.
|
|
| در اين بقعه، از آثار قديم سه قطعه لوح کاشى روى مرقد باقى مانده است که قطعهٔ ميانى آن اکنون نيست و به نظر مى‌رسد به قرن هفتم و هشتم هجرى قمرى تعلق داشته باشد. خود بنا چندان قديمى به نظر نمى‌رسد. گفته مى‌شود که در اين بقعه، دو مرد و پنج زن - از احفاد امام کاظم (ع) - مدفونند.
|
|
| بقعه خضر، كهكيلويه(دهدشت)
|
|
| در بخش غربى شهر دهدشت بقعه‌اى معروف به «خضر» وجود دارد. اين زيارتگاه جايگاه حاجت خواهان و معتقدان محلى است. ساختمان آن چهارگوش و کوچک است که چندين بار بازسازى شده است.
|
|
|
|
| اين بقعه در ابتداى شوشتر به اهواز واقع شده است. مجموعه‌اى مرکب از دو حياط، سه بقعه و ايوان‌هاى وابسته به آن‌هاست. سردر ورودى به حياط داراى طاق رومى مثلثى از سنگ سرخ رنگ با قطعات مربع و مستطيل است. بر پيشانى در، يک نقش اسليمى بر سه قطعه سنگ حک شده و در طرفين آن، عبارات قرآنى منقور است. بقعه چهار ضلعى است که در بالا به هشت ضلعى تبديل شده است. از اين بقعه به ايوانى مى‌توان راه يافت که پوشش آجرى دارد. در کف ايوان، الواح سنگى مقابرى با نقوش بديع، گل و بوته ديده مى‌شود. در حياط ديگر، بقعه‌اى با درى کوچک و گنبدى هشت ضلعى و گچبرىهاى زيبا وجود دارد که به دوران سلجوقى مربوط است.
|
|
|
|
| بقعهٔ دانيال پيغمبر در ساحل شرقى رودخانهٔ شائور و در روبروى تپهٔ ارگ شوش واقع شده است. اين بقعه مدفن يکى از پيامبران بنى‌اسرائيل است و دو حياط دارد که در دور تا دور آن‌ها، حجره‌ها و ايوان‌هايى ساخته شده است. بقعه در انتهاى حياط دوم قرار گرفته است. حياط بقعه از سه طرف اتاق‌هايى جهت اقامت زوار دارد. مساحت مقبره اندک است و دور آن را دالانى فرا گرفته است. در اين بقعه، ضريحى و در زير آن، مرقدى با سنگ‌هاى زرد قديمى بدون نوشته و لوح قرار دارد. در زير بقعه، زيرزمينى وجود دارد. سقف محوطهٔ بقعه که ضريح در آن قرار دارد، آيينه‌کارى شده است و دريچه‌هاى نورگيرى بر روى هشت گوش زير گنبد تعبيه شده است. بدنهٔ گوشواره‌ها و بدنه‌هاى ديوارهٔ اتاق ضريح، گچبرى قديمى دارد. پى‌هاى بقعه قديمى و قطور هستند. پيشانى ضلع شرقى بناى بقعه کاشيکارى شده و عبارات «فوض امرى الى اللّه و من يتوکل على اللّه» بر آن نوشته شده است. گنبد بارگاه دانيال پيامبر به صورت کثيرالاضلاعى شش ضلعى و در ۲۵ طبقهٔ مغرس است که بر قاعدهٔ مدور استوار شده و در سال ۱۳۳۰ هـ.ق دو گلدسته به آن افزوده شده است. گنبد بنا در سال ۱۲۸۷ هـ.ق به دست «حاج غلامحسين معمار» پدر معمار سازندهٔ گلدسته‌ها - ساخته شده است. در خصوص تاريخ ساخت بناى اصلى اطلاع دقيقى در دست نيست.
|
|
| بقعه سادات قل هواللّه، يزد
|
|
| اين بنا روبروى در غربى مسجد جامع يزد واقع است و در آن چند سنگ قبر به تاريخ‌هاى قرن دهم هجرى قمرى ديده مى‌شود. بر سنگ قبر مرمرين به ابعاد ۲۸×۴۸×۱۸۲ سانتىمتر اشعار زير نگاشته شده است:
|
|
| شمس فلک وفا به فيض ازلـــى
|
|
| رو سوى بهشـت کــرد بــا مهرعلــي
|
| چون معتقد شاه ولى بود بجوى
|
|
| تاريخ وى از معتقد شاه ولى (۹۶۵)
|
|
|
| برخى از مورخين و انديشمندان، اين سنگ را مربوط به قبر شاه ولى و گويندهٔ اشعار را شاه عبدالعلى غياثى دانسته و گفته‌اند که قبر شاه ولى در وسط همين بقعه است. بر سنگ قبر سياهرنگ دومى به ابعاد ۲۸×۴۸×۱۵۲ سانتىمتر سه بيت زير به خط نستعليق نوشته شده است:
|
|
| برفت از جهان قاسم بهله دوز
|
|
| کـه دست اجــل خــاک او داده بـــاد
|
| سر خود فداى شه اوليـا کــرد
|
|
| روان جــان شيريــن بـه راه علـى داد
|
| قضا گفت تاريخ فوتش بگويند
|
|
| ولى اللهش هادى و مقتدا بـاد (۹۸۵)
|
|
|
| اثر ديگرى که در اين بقعه ديده مى‌شود کتيبه‌اى از آجر و به خط کوفى است که بر بالاى سر درگاه ورودى ساخته شده است و از آثار جديد مى‌باشد.
|
