هدف‌های راهنمایی و مشاوره

هدف به معنى نشانهٔ تير، آنچه که آدمى براى نيل بدان مى‌کوشد، و نقطهٔ مورد نظر است. اهداف به مقدار زيادى نوع و ميزان تلاش و کوشش‌هاى انسان را تعيين مى‌کنند و او را در مسير خاصى سوق مى‌دهند. اهداف راهنمايى را مى‌توان از ديدگاه‌هاى متعددى مورد بررسى قرار داد، از جمله آنها را مى‌توان از تعريف راهنمايى استنتاج کرد. گفتيم راهنمايى فعاليتى‌ است همه‌ جانبه و جمعى که فرد را در شناسائى توانائى‌ها و علايق و محدوديت‌ها، شناخت دنياى پيرامون، و تعيين ارتباطى منطقى و معقول بين خصوصيات فردى و اهداف زندگي، که نهايتاً به خود - رهبرى فرد مى‌انجامد، کمک مى‌کند. به‌بيان ديگر، هدف راهنمايى آن است که فرد بدان وسيله از وضع فعلى و امکاناتش آگاه گردد و بر آن اساس اهداف آينده‌ خود را تعيين کند، و با انجام اعمال مناسب ابعاد وجودى خود را رشد دهد.

هدف راهنمايى تأمين رشد متعادل و هماهنگ تمام ابعاد وجودى انسان است. ارضاى نيازهاى جسمى - که از نيازهاى اساسى محسوب مى‌شوند - براى تداوم زندگى ضرورت تام دارد. راهنمايان و مشاوران بايد به تأثير سلامت جسم در يادگيرى و ساير فعاليت‌هاى دانش‌آموزان واقف باشند و در تأمين آن بکوشند و در صورت مشاهدهٔ دانش‌آموزانى که ناراحتى‌ها و ناهنجارى‌هاى جسمى دارند، در جهت درمان و رفع نارسائى‌هاى آنان اقدام کنند. از اين‌رو، مى‌توان ادعا کرد که دانش‌آموزان استثنائى به خدمات راهنمايى نياز بيشترى دارند.

هدف ديگر راهنمايى آن است که دانش‌آموزان بدان‌وسيله بر اساس ويژگى‌ها - توانائى‌ها و محدوديت‌ها - به انتخاب رشته‌هاى تحصيلى و شغلى و مطالعهٔ دروسى تشويق شوند که يادگيرى آنان سهل و ممکن گردد و موفقيت و سازگارى آنان افزايش يابد. در اين صورت از مسائل و مشکلات دانش‌‌آموزان و نيز خانواده‌ها به مقدار زيادى کاسته خواهد شد و محيطى مملو از صفا و صميميت که براى زندگى سالم و يادگيرى مطلوب ضرورت دارد، به وجود خواهد آمد.

اهداف راهنمايى از نظر زمان به دو قسمت اهداف آنى يا نزديک و اهداف غائى يا نهائى تقسيم مى‌شود. اهداف آنى يا نزديک راهنمايي، بيشتر جنبهٔ پيشگيرى دارند و از طريق ارائهٔ اطلاعات مناسب و موثق فرد را با فرصت‌ها و موقعيت‌هايى که باعث پيشرفت و موفقيت تحصيلى شغلي، و شخصى مى‌گردند آشنا مى‌سازند و از اتلاف نيروهاى مادى و معنوى جلوگيرى به‌عمل مى‌آورند. اهداف غائى يا نهائى راهنمايي، فرد را به سوى خود - رهبرى سوق مى‌دهند و او را براى حل مشکلات و تصميم‌گيرى مناسب آماده مى‌کنند. اهداف آنى و نهائى راهنمائى از يکديگر جدا نيستند، بلکه لازم و مکمل يکديگرند.

دربارهٔ اهداف مشاوره بين متخصصان اين رشته، اتفاق‌نظر وجود ندارد و هر متخصص با توجه به اعتقادات و ارزش‌ها و آموزش‌هاى قبلى خويش، و نگرش نسبت به ماهيت انسان اهداف معينى را پيشنهاد مى‌کند. در عين حال تقريباً تمام مشاوران معتقد هستند که مشاوره بايد به تغيير مناسب در رفتار مراجع به منظور ايجاد زندگى مفيدتر و رضايت‌بخش‌تر بيانجامد. افزايش خودشناسى و رشد همه‌ جانبه، آموزش شيوه‌هاى صحيح تصميم‌گيري، ارضاء نيازها، و حل مسأله از اهداف مشاوره در آموزش و پرورش محسوب مى‌شوند. راجرز (Rogers,1951) خودشناسى و درک عميق خويشتن و سازگارى واقع‌بينانه با زندگى را از اهداف مهم مشاوره تلقى مى‌کند.