|
|
|
آکنهٔ معمولى که باعث آزار بسيارى از نوجوانان شده است يک بيمارى غدد سباسه (غدد کوچک اطراف ريشه‌هاى مو که جربى پوست را توليد مى‌کنند) است. آکنه در سنين بلوغ که افزايش ترشح آندروژن‌ها (هورمون‌هاى مردانه) فعاليت غدد سباسه را تحريک مى‌کند، ظاهر مىشود. تغييراتى که در سلول‌هاى پوشانندهٔ ريشهٔ مو ايجاد مىشود، ممکن است مجراى خروجى غدد سباسه را مسدود کند. اين پديده در صورتى‌که انسداد زير سطح پوست باشد باعث بروز جوش‌هاى سرسفيد و اگر انسداد در سطح پوست باشد باعث بروز جوش‌هاى سرسياه مىشود. جوش‌هاى سرسفيد و سرسياه را تحت عنوان کومدو مى‌شناسند که متشکل از سبوم (ترشحات چرب غدد سباسه)، کراتين٭ (از سلول‌هاى ريشهٔ مو)، و باکترى‌ها به‌ويژه پروپيونى باکتريوم آکنه است. آنزيم‌هاى (ليپاز، آنزيمى که چربى‌ها را تجزيه مى‌کند - م) اين باکترى ترى‌گليسيريدهاى (نوعى چربي) سبوم را تجزيه مى‌کنند و اسيدهاى چرب آزاد را به‌وجود مى‌آورند. اين اسيدهاى چرب لايهٔ داخلى غدهٔ سباسه را تحريک مى‌کنند و باعث تورم غده مى‌شوند. اين غده در نهايت پاره مىشود و باعث ايجاد ضايعهٔ التهابى‌اى مى‌گردد که به 'جوش' معروف است.
|
|
|
|
|
|
٭ يک مادهٔ تزئينى است که مادهٔ اصلى تشکيل‌دهندهٔ روپوست، مو، ناخن‌ها، و بافت‌هاى شاخى است - م.
|
|
|
آکنه سير متغيرى دارد. اين عارضه در تابستان احتمالاً به‌علت سودمند بودن آفتاب رو به بهبودى مى‌رود. على‌رغم اينکه بسيارى از مبتلايان به آکنه معتقد هستند که مواد غذائى‌اى مثل شکلات، ميو‌ه‌هاى مغزدارى مثل گردو، و نوشابه‌هاى کولادار آکنه را بدتر مى‌کنند، شواهد خاصى در اين مورد وجود ندارد. آن‌طور که برخى افراد مى‌گويند استمناء و يبوست باعث آکنه نمى‌شود. اگرچه آکنه معمولى عمدتاً بيمارى نوجوانان است ولى ۶ تا ۸ درصد بزرگسالان نيز به آن مبتلا مى‌شوند. اين عارضه معمولاً خودبه‌خود برطرف مىشود و هيچ‌کس نمى‌تواند زمان بهبودى را پيش‌بينى کند.
|
|
|
آکنه به دو نوع 'سطحي' و 'عمقي' تقسيم مىشود. آکنهٔ سطحى شامل جوش‌هاى سرسياه و سرسفيد و جوش‌هاى ديگر است که عمدتاً محدود به‌صورت مى‌باشند. گاهى کيست‌هاى پر از چرک به‌ويژه به دنبال آسيب ناشى از فشار دادن جوش‌ها، ايجاد مى‌شوند.
|
|
|
آکنهٔ عمقى شديدتر و گسترده‌تر است و اغلب گردن، پشت و شانه‌ها را مبتلا مى‌کند. بروز کيست‌هاى پر از چرک شايع است و اغلب عبد از بهبودى جاى ضايعا باقى مى‌ماند. هرچه روش‌هاى ملايم‌ترى در مراقبت از پوست اعمال شود، بهتر است. آکنه به مرور زمان برطرف مىشود. سعى کنيد تا آنجا که ممکن است اثر کمترى باقى بماند.
|
|
|
|
|
چند اصل عمومى براى درمان آکنه در هر دو نوع آکنهٔ سطحى و عمقى به‌کار مى‌روند:
|
|
|
- ناحيهٔ مبتلا را هر روز با صابون معمولى و آب بشوئيد. صابون‌هاى ضد باکترى و طبى گران‌قيمت ارزش ثابت شده‌اى ندارند. ناحيه را به‌شدت مالش ندهيد. يک ليف حمام ساده کافى است. از صابون‌هاى زبر و فرآورده‌هاى زبر ويژهٔ صورت استفاده نکنيد. هدف از شستشو برداشتن چربى اضافى و نرم کردن و برداشتن مواد سباسه‌اى است که باعث ايجاد جوش و کيست مى‌شوند.
|
|
|
- از لوسيون‌هاى خشک‌کننده به‌ويژه آنها که حاوى بنزوئيل پراکسيد هستند، باکترى‌ها را مى‌کشند، و پوسته‌اندازى در طول ريشهٔ موها را تحريک و به اين ترتيب غدد سباسه را باز مى‌کند، استفاده کنيد. فرآورده‌هائى که حاوى اسيد ساليسيک و الکل (استري-دکس، کليراسيل آسترينجنت، نوکسزماکلير-آپس، و غيره) هستند نيز مواد خشک‌کنندهٔ مفيدى مى‌باشند. اين فرآورده‌هاى اغلب مى‌توانند از پاره شدن غدد سباسه و ايجاد جوش جلوگيرى کنند.
|
|
|
- قدرى خود را در معرض آفتاب قرار دهيد. آفتاب باعث خشکى ملايم مىشود و ممکن است مفيد باشد. با اين وجود بايد از مواجهه زياد با آفتاب و لامپ‌هاى خورشيدى که باعث آسيب درازمدت پوست مى‌شوند، بپرهيزيد.
|
|
|
- از کرم‌ها و لوسيون‌هاى مرطوب‌کننده بپرهزيد. آنها اغلب حاوى مواردى هستند که ايجاد جوش‌هاى سرسياه را تسريع مى‌کنند. علت اين عارضه در زنانى که بعد از دورهٔ نوجوانى دچار آکنه مى‌شوند، اغلب مصرف اين فرآورده‌ها است. از فرآورده‌هاى چرب تقويت مو بپرهيزيد و موى خود را از صورت خود دور نگه داريد.
|
|
|
- از مصرف مواد آرايشى خوددارى کنيد. در صورتى‌که بايد از آنها استفاده کنيد، لوازم آرايشى‌اى را که مادهٔ زمينه‌اى آن آب است، به‌کار بريد.
|
|
|
- از خاراندن، ترکاندن، فشار دادن، يا کندن ضايعات روى صورت خود بپرهيزيد. برداشتن رويهٔ طبيعى‌اى که روى جوش‌ها تشکيل مىشود، اغلب منجربه عفونت ثانويه و باقى ماندن جاى ضايعه مىشود. شما مى‌توانيد در مورد به‌کار بردن وسيلهٔ خارج کردن جوش‌هاى سرسياه که در اکثر داروخانه‌ها در دسترس است، از پزشک خود نظرخواهى کنيد. اکثر متخصصان بيمارى‌هاى پوست در ارزشمند بودن اين روش شک دارند. وسيلهٔ خارج کردن جوش‌هاى سرسياه تنها بايد ۵ تا ۱۰ دقيقه بعد از کمپرس آب‌گرم که مواد سباسه‌اى را نرم مى‌کند، به‌کار روند. سعى کنيد اين وسيله را با دقت زياد تميز نگه داريد.
|
|
|
|
|
در آکنه عمقى يا کيستى بايد روش‌هاى جدى‌تر براى جلوگيرى از باقى ماندن اثر ضايعات اتخاذ شود. داروهاى موضعى معمولاً مؤثر نيستند. روش‌هائى که متخصصان بيمارى‌هاى پوست به‌کار مى‌برند عبارتند از:
|
|
|
- استعمال فرآورده‌هاى خشک‌کنندهٔ گوگرددار (مثل وله ماسک) اغلب در درمان جوش‌هاى چرکي، آبسه‌ها و کيست‌هاى ناشى از آکنه‌هاى با شدت التهابى بيشتر، مؤثر هستند.
|
|
|
- آنتى‌بيوتيک‌هاى خوراکى و موضعى شامل تتراسيکلين، مينوسيکلين، يا اريترومايسين، تتراسکيلين مى‌تواند تأثير برخى از انواع قرص‌هاى پيشگيرى از حاملگى را کاهش دهد، و به‌علت تأثيرات احتمالى روى جنين نبايد هنگام حاملگى تجويز شود.
|
|
|
- ايزوتِرتينوين خوراکى (آکوتان) در بيمارانى که پاسخ خوبى به آنتى‌بيوتيک‌ها نمى‌دهند مؤثر است. اين دارو به‌علت عوارض جانبى زياد بايد تنها توسط پزشکانى که در استفاده از آن تجربه دارند به‌کار برده شود. اين عوارض عبارتند از:
|
|
|
۱. خشکى پوست و لايه‌هاى مخاطى در ۹۰ درصد بيماران. علائم آن عبارتند از: خشکى و تحريک در ناحيهٔ مقعدى تناسلي، خارش، پوسته پوسته شدن، حساسيت به آفتاب و بروز اشکال در به‌کار بردن عدسى‌هاى تماسي.
|
|
|
۲. درد مفصلى در ۱۵ درصد بيماران.
|
|
|
۳. بالا رفتن ميزان کلسترول و ترى گليسيريد خون.
|
|
|
۴. احتمال بسيار زياد بروز نقايص جنينى در صورت مصرف هنگام حاملگى تشخيص داده نشده. استفاده از آکوتان هنگام حاملگى يک علت احتمالى سقط است. قبل از شروع مصرف اين دارو در زنانى که در سنين بارورى هستند، بايد آزمايش حاملگى انجام شود.
|
|
|
- برش و تخليهٔ ضايعات عمقى منفرد اغلب از باقى ماندن اثر اين عارضه جلوگيرى مى‌کند.
|
|
|
در صورت باقى ماندن اثر ضايعه، گاهى سايش پوستى از طريق جراحى روش ترميمى مفيدى است.
|
|
|
- استروژن‌ها براى برخى از زنان که به ساير درمان‌ها جواب نمى‌دهند، تجويز مىشود. با وجود اين درمان با استروژن عوارض جانبى شديدى دارد و اکثر متخصصان پوست از مداخله در کل بدن به خاطر صورت اکراه دارند.
|
|
|
|
|
اين بيمارى که گاهى به آن 'آکنه بزرگسالان' يا به‌طور مختصر روزاسه مى‌گويند، معمولاً بعد از ۳۰ سالگى ايجاد مىشود. علت آکنهٔ روزاسه معلوم نيست ولى برخى اين نظريه را ارائه کرده‌اند که حيرهٔ پوستى در مودکس فوليکولوروم مسبب بروز آن است.
|
|
|
آکنهٔ روزاسه بسيارى از مشخصات آکنهٔ معمولى مثل جوش‌هاى معمولى و چرکى را دارد، ولى چون اين عارضه بيمارى غدد سباسه نيست، جوش‌هاى سرسياه و سرسفيد در آن يافت نمى‌شوند. اين عارضه همچنين برخلاف آکنه به مرور زمان بدتر مىشود و ممکن است از مواد غذائى‌اى مثل الکل، غذاهاى ادويه‌دار و کافئين متأثر شود. عدم درمان اين عارضه ممکن است منجربه رشد بى‌رويهٔ بافتى به‌ويژه در اطراف بينى شود و باعث ايجاد بينى شبيه و. ک. فيلدز (ويليام کلاود دوکن فيلد هنرپيشهٔ آمريکائى - م). گردد که به آن رينوفيما (Rhinophyma)، مى‌گويند.
|
|
|
|
|
|
|
|
درمان رايج آکنهٔ روزاسه آنتى‌بيوتيک‌هاى خوراکى و موضعى مثل تتراسيکلين و مترونيدازول است. درمان کوتاه‌مدت با کورتيزون موضعى ات مفيد باشد. در صورت بروز رينوفيما، جراحى پلاستيک (ترميمي) ظاهر اين عارضه را بهتر مى‌کند. هيچ گونه درمانى در حال حاضر در دسترس نيست ولى تحت‌نظر و مراقبت قرار دادن بيماران معمولاً مى‌تواند بيمارى را تحت کنترل درآورد.
|
