واکنش فیزیولوژیک نسبت به فعالیت و ورزش کوتاه‌مدت

فعاليت جسمى شديد مى‌تواند به‌صورت حرکت تند و ناگهانى به‌طور فشرده يا يک تمرين طولانى بيشينه يا زيربيشينه يا اينکه ترکيبى از اين نوع فعاليت‌هاى ورزشى باشد. بدن ما مى‌تواند نيازهاى فعاليت‌ شديد کوتاه‌مدت و فعاليت متوسط بلند مدت را با واکنش‌هاى فيزيولوژيک متفاوتى برآورده کند. در طى يک زمان کوتاه مثلاً ده ثانيه فعاليت شديد، بدن با تخليهٔ ذخاير اکسيژنى و ترکيبات فسفاتدار و شکسته شدن مولکول‌هاى گليکوژن (ذخاير انرژي) و تبديل آن به اسيد لاکتيک، سبب نوعى کمبود اکسيژن مى‌شود که لازم است نهايتاً اين ذخاير دوباره فراهم و پر شود اين سيستم بى‌هوازى است. ميزان و توانايى بدن انسان براى مواجه شدن با اين‌گونه نيازهاى کوتاه‌مدت فعاليت‌هاى بدنى را توان بى‌هوازي گويند، و آن اندازه از کمبود اکسيژن را که يک فرد مى‌تواند تحمل کند ظرفيت بى‌هوازي گويند.

با افزايش مدت تمرين و ورزش، سيستم بى‌هوازى کمتر مى‌تواند نسبت به تمرين از خود واکنش نشان دهد. دستگاه‌هاى تنفس و گردش خون فعاليت‌هاى خود را افزايش مى‌دهند تا بتوانند اکسيژن لازم را به عضلات برسانند. در حدود ۹۰ ثانيه که از ادامهٔ فعاليت ورزشى نسبتاً شديد گذشت، هر دو سيستم هوازى و بى‌هوازى به‌طور مساوى ورزشکار را يارى مى‌کنند. بعد از ۳ دقيقه فرآيندهاى هوازى پاسخگوى نيازهاى بدن هنگام تمرين و ورزش هستند.

سنجش عملکرد غيرهوازى

مى‌توانيد عملکرد غيرهوازى را با فعاليت‌هاى کوتاه مدت و شديد اندازه‌گيرى کنيد. آزمون ده ثانيه کبک (The Quebec 10-sec. test) و سى ثانيه وينگيت (Wingate 30-sec. all-uut rides) بر دوچرخهٔ کارسنج و آزمون بالا رفتن از پلهٔ مارگاريا (Margaria step-runnig test) چند نمونهٔ متداول از آزمون‌هاى آزمايشگاهى است که نتايج به‌دست آمده از آنها نشان‌دهندهٔ کل بازده کار، ميانگين توان يا اوج توان است. کل بازده کار، نشان‌دهندهٔ آن است که فرد ظرف ۱۰ يا ۳۰ ثانيه چقدر کار مى‌تواند انجام دهد. در مقابل، توان، ناشى از ميزان توليد انرژى توسط افراد است؛ يعنى اينکه مقدار کارى را که در واحد زمان انجام مى‌شود اندازه‌گيرى مى‌کند ميانگين توان، حد متوسط توانِ فرد در انجام کار در طى ۱۰ يا ۳۰ ثانيه است، در حالى که اوج توان فرد شامل بالاترين حد از توان و ميزان انجام کار مى‌شود. آزمون دو سرعت ۵۰ يارد و بالا رفتن سريع از پله‌ها در ميادين ورزشى بسيار متداول است. شرکت‌کنندگان بايد بخواهند و بتوانند که با حداکثر نيرو کار را انجام دهند. اجراء بى‌هوازى در هر سن و سالى به‌ عوامل ذيل مربوط مى‌شود:

- اندازهٔ جثه، به‌ويژه تودهٔ عضلانى بدون چربى و اندازهٔ ماهيچه‌ها

- توانايى مقاومت در برابر محيط اسيدى ناشى از تراکم اسيد لاکتيک در ماهيچه‌ها

- ميزان ترکيب دوباره و بازسازى ترکيبات فسفات‌دار

- انتقال سريع و حمل اکسيژن توسط سيستم‌هاى مسؤول

بعضى از اين عوامل با پيشرفت فرآيند رشد و نمو فرد تغيير مى‌يابند.