براى اندازهگيرى ميزان و وضعيت رشد فرد در جنبههاى جسماني، عصبى عضلاني، شناختى و احساسى ابزار ويژه، مواد، منابع و روشهاى مختلفى در دسترس است.
|
|
|
|
براى آگاهى از ميزان تکامل ارگانيکي، آزمايش پزشکى مناسبترين تکنيک است؛ چنين آزمايشاتى بايد ساليانه توسط يک پزشک صلاحيتدار انجام شود.
|
|
براى اندازهگيرى کارآيى و مقاومت قلب و عروق، وضعيت قامت، عوامل مکانيکى بدن، قدرت و استقامت عضلانى و انعطافپذيرى تستهاى متعددى وجود دارد. مثلاً تست تندرستى وابسته به آمادگى جسمانى ايفرد براى اندازهگيرى عناصر آمادگى جسمانيِ مرتبط با تندرستى (بهداشت)، عواملى از قبيل مقاومت عروقي، انعطافپذيري، ترکيببندي، قدرت و استقامت عضلانى را مورد بررسى قرار مىدهد.
|
|
|
مهارتهاى جسمى بخش عمدهاى از برنامههاى تربيت بدنى را تشکيل مىدهند. بنابراين بايد از آزمونهاى معتبر و مناسب براى ارزيابى مهارتها استفاده شود. قابليتهايى نظير تعليمپذيرى حرکتى (Motoreducability)، ظرفيت حرکتي، ظرفيت جسماني، قابليت حرکتى (Motorability)، و کارآيى حرکتى تعابيرى هستند که براى تکامل عصبى عضلانى مورد استفاده قرار مىگيرند.
|
|
در ورزشهاى مختلف مثل تيراندازى با کمان، بدمينتون، بسکتبال، بولينگ، فوتبال، هندبال، هاکى روى چمن، هاکى روى يخ آزمونهاى مهارتى توسعه يافتهاند. قابليت سازگارى و مناسبت تستها با شرايط خاص بايد بهدقت مورد بررسى قرار گيرند. تست تيراندازى هايد (Hyed)، تست واليبال ميلر (Miller)، آزمون سطح استعداد بسکتبال زنان، تست توانايى بسکتبال جانسون (johnson)، تست بسکتبال لهستن (Lehsten)، تست فوتبال بورلسک تاچ (Borleske touch)، تست ساکر مک دونالد (MCDonald)، تست تنيس داير (Dyer)، تست واليبال کوپر، فرنچ (French - cooper)، نمونههايى از آزمونهاى مهارتى هستند.
|
|
|
در قلمرو تربيت بدنى و ورزش براى آزمايشهاى طرح شده در رشتههاى ورزشى مختلف آزمونهاى استاندارد متعددى وجود دارد. بعضى از اين تستها را مىتوان در کتب قوانين و مرجع مشاهده کرد. آزمون فرنچ (French) بهعنوان يک تست علمى در دورههاى حرفهاى براى دانش و ورزش است، و تستهاى علمى تنيس هويل (Hewill)، تست عملى اسکات در بدمينتون، شنا و تنيس چند نمونه از اين تستها هستند.
|
|
مربيان بايد تستهاى موردنظر خود را متناسب با سن آزمودنىها و موضوع تدريس انتخاب کنند. و گسترش و توسعهٔ يک تست بايد موارد زير در نظر گرفته شود. موارد و عناصر انتخاب شده بايد جنبههاى اساسى موضوع را مورد تأکيد قرار دهند؛ مدت تست بايد در ارتباط با زمان موجود (در دسترس) مشخص شود؛ آزمون بايد متناسب با سن آزمودنىها تنظيم شود؛ سؤالات و موارد آزمون بايد بدون ابهام به روشنى تنظيم گردند؛ اظهارات بايد صريح، ساده و بدون کنايه باشند.
|
|
|
آزمونهاى عمومى سازگارى اجتماعى نظير پرسشنامهٔ سازگارى با توپ، پرسشنامهٔ اتحاديهٔ علوم تحقيقاتي، پرسشنامهٔ شخصيتى چند مرحلهاى مينه سوتا (Minnesota multiphasic inventory) و پرسشنامهٔ شخصيتى برنرچر (Bemteuter personality inventory) بهطور چشمگيرى گسترش يافتهاند. بخش راهنمايى و مشاورهٔ اغلب مدارس و دانشگاهها منابع اطلاعاتى خوبى در زمينهٔ تستهاى سازگارى اجتماعى هستند. رفتار و نظرات دانشآموزان به طرق گوناگون قابل ارزيابى و اندازهگيرى است؛ مانند ارزيابى (مشاهده و بررسى دانشآموزان بهوسيلهٔ يک اندازهگيرى توصيفى -Anecdotal- از طرف معلم)، رأىگيرى از عقايد (Opinion polls) و مقياسهاى رتبهبندي. البته در اين راستا مربى تربيت بدنى مىتواند از مساعدت ساير معلمان بهويژه پرسنل مشاوره و راهنمايى بهرهمند شود.
|
|
براى اندازهگيرى روابط و ارتباطات اجتماعى در حد بسيار گستردهاى از شيوههاى بومشناسى اجتماعى (Sociometrics) و نگارهٔ گروهى (Sociogram) استفاده مىشود. اين نگارهها رهبران طبيعى گروه و ساير افراد را که براى پذيرفته شدن در گروه تلاش مىکنند، نشان مىدهند. وقتى که از اين نگاره بيش از يکبار در يک گروه استفاده شود، با مقايسهٔ نتايج بهدست آمده، رشد و تغييرات اجتماعى آشکار مىگردند؛ مثلاً اگر از اعضاى يک تيم خواسته شود که نام دو نفر از گروه يا تيم را بهعنوان دوست ذکر کنند؛ اين عمل يک سنجش روابط اجتماعى است. البته نتايج چنين سنجشى باعلامت گذاشتن جلوى اسامى موردنظر در يک فهرست از اسامى قابل ثبت است.
|
|
از ديگر وسايل مربوط قلمرو احساسى (عاطفي)، فهرستى از رفتار کلاسى است، نظير آنچه که توسط دکستر، از بخش تربيتى ايالت ساکرامنتو کاليفرنيا ابداع شده و مقياس رفتار ورزشکارانهاى که توسط مارينو جانسون رواج يافته است. عليرغم تستهاى موجود در حوزهٔ احساسى عاطفي، اين هدف اغلب از طريق مشاهدهٔ رفتار دانشآموزان توسط معلم و نظريهپردازى مورد ارزيابى قرار مىگيرد.
|