پیشگیری

اگر مصدوم قادر به سرفه، تکلم و يا تنفس است، در تلاش او براى خلاصى از چيزى که باعث انسداد راه تنفس او شده است مداخله نکنيد.

بيهوشى مصدوم

اگر مصدوم بيهوش است از يک نفر بخواهيد که آمبولانس خبر کند. مصدوم را به پشت بخوابانيد و سر را به يک طرف بچرخانيد، دهان را باز کنيد و آن را جستجو نمائيد و هر جسم مسدود‌کننده را خارج کنيد.

الف ـ اگر قربانى در حال خفگى در وضعيت ايستاده يا نشسته است او را از پشت مطابق شکل بگيريد. يک مشت خود را بالاى شکم بگذاريد به‌طورى که تست دست مشت‌شده درست زير استخوان جناغ قرار گيرد. مشت خود را با دست ديگر محکم بگيريد، و سپس آن را به سرعت به طرف بالا در داخل فشار دهيد. اين حرکت را تا خروج ماده غذائى يا جسم خارجى و برقرارى تنفس ادامه دهيد.

ب ـ اگر تنها هستيد و خود در حال خفگى و مرگ مى‌باشيد، مى‌توانيد روش‌ هايم ليچ را در مورد خود اجراء کنيد. کافى است که پشت يک صندلى يا هر جسم سختى که تکان نخورد بايستيد. لبهٔ بالائى پشت صندلى را زير استخوان جناغ خود قرار دهيد (جائى‌که بايد دست مشت‌شده قرار مى‌گرفت) و خود را به سرعت روى صندلى بيندازيد تا حالت خفگى برطرف شود. هر فردى بايد روش سادهٔ هايم‌ليچ را فرا گيرد زيرا ممکن است روزى جان خود يا کسى را که مى‌شناسد يا دوست دارد، نجات دهد.

احياء تنفسى دهان به دهان را اجراء کنيد (به مبحث مشکلات تنفسى مراجعه کنيد). در صورت موفقيت، هر ۵ ثانيه يک بار نفس بدهيد تا آنکه مصدوم شروع به تنفس کند.

اگر قادر به دميدن در دهان مصدوم نيستيد، ابتداى کف دست خود را روى قسمت بالائى شکم قرار دهيد و يک فشار قوى وارد کنيد. اين عمل جسم خارجى را به سمت دهان مى‌راند و مى‌توان آن را با دست خارج کرد.

هوشيارى مصدوم

اگر مصدوم هوشيار است ولى قادر به سرفه، تکلم و يا تنفس نيست، روش فشار روى شکم را (روش‌هايم ليچ Heimlich) به‌شرح زير به‌کار بريد.

ـ پشت مصدوم بايستيد و دست‌هاى خود را دور شکم بيمار حلقه کنيد. يک مشت خود را درست زير دنده‌ها قرار دهيد و دست ديگر را روى مشت خود بگذاريد.

ـ شش تا ده فشار به‌ طرف بالا و داخل وارد کنيد.

ـ روش فشار روى شکم را در خانم‌هاى حامله، اطفال زير يک سال و کودکان خردسال به‌کار نبريد (مطالب زير را ببينيد).

ـ از انگشت براى خارج کردن جسم خارجى استفاده نکنيد زيرا افراد هوشيار داراى واکنس اُق زدن (gag reflex) هستند و ممکن است استفراغ کنند و مواد بالاآمده داخل ريه آنها شود.

اطفال زير يک سال

براى اطفال زير يک سال صورت کودک را به طرف پائين بگيريد و او را با دست نگه داريد. ساعد خود را روى ران خود تکيه دهيد و چهار ضربهٔ سريع بين دو شانهٔ کودک بزنيد اگر تنفس برقرار نشد، کودک را به پشت بگردانيد و با دو انگشت چهار فشار سريع در قفسهٔ سينه روى استخوان جناغ و بين دو نوک پستان قرار کنيد.

اگر باز هم تنفس برقرار نشد، زبان و فک پائين مصدوم را بين شست و انگشتان خود بگيريد و آن را به طرف بالا بکشيد و دهان را باز کنيد. اين عمل زبان را از پشت حلق دور مى‌کندو ممکن است انسداد را برطرف نمايد. اگر جسم خارجى ديده شد ممکن است آن را با انگشت سبّابه خارج کرد. جستجوى کورکورانه ممکن است انسداد را بيشتر کند و بايد از آن خوددارى کرد. اگر باز هم تنفس برقرار نشد بايد دو تنفس دهان به دهان بدهيد. در حالى‌که شخص ديگرى به دنبال کمک‌هاى فوريتى پزشکى رفته است، در صورت لزوم مى‌توانيد کليهٔ مراحل فوق را تکرار کنيد.

کودکان

کودکان بالاى يک سال را که در حال خفگى بوده و قادر به تنفس نيستند به پشت بخوابانيد. ابتداى کف دست خود را در خط وسط شکم کودک بين ناف و قفسه سينه قرار دهيد. ۶ تا ۱۰ ضربهٔ فشارى با حرکت به سمت بالا وارد کنيد تا جسم خارجى بيرون آيد. اگر تنفس برقرار نشد دهان را باز کنيد و روش بالا بردن فک پائين را که قبلاً تشريح شد به‌کار بريد. اگر جسم مسدودکننده قابل رؤيت است آن را با انگشت سبّابه خارج کنيد. در صورت لزوم تنفس دهان به دهان بدهيد و مراحل فوق را تکرار کنيد.

- توجه:

فشار روى شکم مى‌تواند باعث آسيب داخلى شود. اين عمل بايد در دورهٔ مخصوص احياء قلبى ريوى تمرين شود. در صورت به‌کارگيرى اين روش و بعد از برقرارى تنفس، مصدوم بايد از نظر آسيب احتمالى تحت مراقبت پزشکى قرار گيرد.

پيشگيرى

خفگى به‌علت قطر کم مجارى هوائى و عادات خوب شکل‌نگرفتهٔ جويدن به‌خصوص در کودکان شايع است. شما از طريق رعايت نکات احتياطى زير مى‌توانيد به ميزان زيادى از خفگى کودکان خردسال پيشگيرى کنيد.

ـ از دادن ميوه‌هاى مغزدار مثل گردو، فندق، انگور، آب‌نبات‌هاى سفت و سوسيس به کودکان خردسال خوددارى کنيد. تقريباً نيمى از خفگى‌ها مربوط به اين مواد غذائى مى‌شود.

ـ همواره هنگام غذا خوردن کودکان حضور داشته باشيد. آنها را به جويدن خوب غذا تشويق کنيد.

ـ هيچ‌گاه به کودکان اجازه ندهيد که در حال درازکش بخورند يا بياشامند.

ـ غذا را به تکه‌هاى کوچک بِبُريد و هر بار مقدار کمى از آن را بدهيد.

ـ اجازه ندهيد کودکان غذا را به دهان خود يا ديگران پرتاب کنند. اين‌کار نه تنها رفتارى زننده است بلکه خطرناک نيز هست.