|
|
|
|
|
| اسفناج يکى از سبزى‌هائى است که بومى ايران بوده به‌همين نام احتمالاً به‌وسيله اعراب به اسپانيا راه يافته و سپس در تمام دنيا انتشار يافته است.
|
|
|
|
| اسفناج گياهى است با نام علمى .Chenopodiacea Spinacia oleracea L و از اين نظر خويشاوندى نزديکى با چغندرقند دارد.
|
|
|
|
|
| اسفناج به‌عنوان يگ گياه روزبلند به‌شدت تحت‌تأثير طول روز بلند قرار مى‌گيرد، يعنى روزها بلند مى‌شوند. تمايل گياه به ساقه و گل رفتن افزايش مى‌يابد. هر چند عوامل آب و هوائى ديگر مانند گرما مى‌تواند به‌گل رفتن را تسريع نمايد ولى عامل اصلى نبوده و فقط طول مدت روشنائى است که نقش عمده را خواهد داشت، بنابراين اگر طول مدت روشنائى کمتر از ۱۲ ساعت باشد، اسفناج به‌گل نخواهد رفت.
|
|
| اسفناج از نظر تلقيح يک گياه آلوگام است و انتقال دانه‌هاى گرده آن به‌وسيله باد صورت مى‌گيرد.
|
|
|
|
| اسفناج نسبت به آب و هوا حساسيت چندانى ندارد و جزء محصولات فصل خنک است. رطوبت کافى هوا و خاک در رشد و نمو و کيفيت اسفناج اثر مثبت دارند. در مناطق خيلى سرد اسفناج زمستانه صدمه مى‌بيند.
|
|
|
|
|
| اسفناج از جمله گياهانى است که داراى ريشه بسيار عميق بوده و همان‌طورى که گفته شد در خاک‌هاى عميق لومى سيلتى تا ۴۰/۱ متر نفوذ مى‌کند. بنابراين زمين‌هاى کم عمق و يا زمين‌هاى غيرقابل نفوذ چندان مناسب کاشت اسفناج نمى‌باشند، در زمين‌هاى شنى و سبک اسفناج مى‌رويد ولى محصول کافى نخواهد داد. البته در زمين‌هاى رسى سنگين نيز کاشت اسفناج نتيجه خوبى نخواهد داد. مناسب‌ترين PH خاک را براى اسفناج ۵/۶ تا ۵/۷ ذکر کرده‌اند بعضى از محققين نتيجه گرفته‌اند که محصول اسفناج در PH برابر ۵ به نصف کاهش يافته و در PH ۴/۵ رشد و نمو گياه متوقف مى‌شود. مناسب‌ترين خاک‌ها براى اسفناج خاک‌هاى نم‌دار ليمونى عميق و هوموس‌دار مى‌باشند. البته براى محصول زودرس بايد از زمين‌هاى سبک و قوى استفاده کرد.
|
|
|
|
| زمين اسفناج بايد کاملاً نرم باشد و بذر کاشته شده به‌خوبى به ذرات خاک بچسبد. بنابراين قبل از کاشت بايد زمين را به‌وسيله ديسک و يا کولتيواتر خوب نرم کرد و بعد از کاشت غلطک زد.
|
|
|
|
|
| فواصل کاشت را بين ۲۵ تا ۳۵ سانتى‌متر در نظر مى‌گيرند مقدار بذر لازم متغير و تابع فواصل کاشت مى‌باشد.
|
|
|
|
|
|
|
| با توجه به اينکه اسفناج يک گياه روزبلند مى‌باشد کاشت آن بايد در بهار و يا پائيز يعنى در روزهاى کوتاه انجام گيرد. بنابراين بذر اسفناج را در مناطقى که داراى زمستان‌هاى ملايم مى‌باشند مانند نقاط جنوبى ايران به‌تدريج از اواسط پائيز تا اوايل اسفند مى‌کارند. اسفناج بهاره را مى‌توان در اواخر زمستان مثلاً در اسفندماه به مجرد مساعد شدن هوا کاشت. در مورد اسفناج پائيزه يعنى محصولى که بايد در پائيز برداشت شود، نبايد زودتر از اواسط مرداد و ديرتر از اواسط شهريور کاشت، زيرا در صورت اول امکان به‌گل رفتن در طول روز بلند زياد است و در صورت دوم ممکن است به‌موقع قابل برداشت نشود.
|
|
|
|
| اسفناج را مى‌توان به‌دو صورت دست‌پاش و رديفى با ماشين بذرپاش کشت کرد. در روش دست‌پاش زمين را قبلاً کرت بندى کرده و مقدار ۲۵ تا ۳۰ کيلوگرم بذر در هکتار به‌وسيله دست پاشيده مى‌شود.
|
|
|
|
|
|
|
| اسفناج قادر است مقادير زيادى مواد غذائى جذب نمايد. بنابراين در موقع تهيه زمين بايد به‌اندازه کافى از مواد غذائى مختلف با خاک مخلوط نمود. از بين مواد غذائى مختلف کود ازته باعث رشد سريع اسفناج مى‌شود. چون دوره رشد اسفناج کوتاه است بهتر است آن را به محصول قبلى داد، در غير اين‌صورت و در صورت امکان مى‌توان مقدار ۱۰ تا ۱۵ تن در هکتار کود حيوانى کاملاً پوسيده به‌کار برد.
|
|
|
|
|
|
|
| اسفناج جهت سبز شدن در مرحله جوانه زدن احتياج به رطوبت زيادى دارد.
|
|
|
|
| زمان برداشت اسفناج کوتاه است، زيرا از يک طرف رشد برگ‌هاى اسفناج بايد حتى‌الامکان کامل شده باشد و از طرف ديگر بايد برداشت اسفناج قبل از شروع به‌گل رفتن آن تمام شده باشد. اسفناج به‌گل رفته معمولاً تلخ مزه بوده و به‌عنوان سبزى کاملاً بى‌ارزش مى‌باشد.
|
|
|
|
|
|
|
| اسفناج يکى از سبزى‌هاى حساس به علف‌هرزه مى‌باشد. بنابراين زمين اسفناج بايد عارى از علف‌هاى ريشه‌اى مانند مرغ و غيره باشد. در کاشت رديفى فواصل رديف‌ها بايد طورى باشد که وجين ماشينى ممکن گردد. اولين وجين بايد بلافاصله پس از سبز شدن اسفناج انجام گيرد و به هيچ‌وجه نبايد غفلت شود، در اسفناج مانند بعضى ديگر از سبزى‌ها مانند گوجه‌فرنگى لازم است وجين ماشينى يا مکانيکى توأم با مبارزه شيميائى با علف‌کش‌ها انجام شود.
|
|
|
|
|
|
|
| سفيدک دروغي: مهم‌ترين و خطرناک‌ترين بيمارى اسفناج محسوب مى‌شود. در اين بيمارى روى برگ‌هاى اسفناج لکه‌هاى زرد نامنظم و در قسمت زيرين برگ‌ها به‌وسيله رشته‌هاى قارچ پوشيده مى‌شود و براى مبارزه علاوه‌بر استفاده از ارقام مقاوم به سفيدک اسفناج مى‌توان از قارچ‌کش‌ها استفاده کرد.
|
|
|
|
|
| مگس چغندر: در بعضى از سال‌ها روى اسفناج تخم‌گذارى مى‌کند و لاروهاى سفيدرنگ برگ‌ها را سوراخ مى‌کند به‌طورى که سوراخ‌ها و لکه‌هاى روشن به‌وجود مى‌آيند.
|
|
|
|
| چگونگى قرار گرفتن اسفناج در برنامه تناوب تابع دو عامل مهم يکى طول روز و ديگرى دوره رشد کوتاه آن مى‌باشد. البته اين اصل مهم را نبايد فراموش کرد که اسفناج بعد از خودش و بعد از گياهان خانواده chenopodiacea مانند چغندربرگى و يا چغندرلبوئى نبايد کاشته شود، زيرا باعث انتشار امراض ويروسى خواهد شد، بنابراين در تناوب به‌صورت‌هاى زير کاشته مى‌شود:
|
|
| - کاشت بهاره بعد از شخم پائيزه.
|
|
| - کاشت پائيزه بعد از کلم، سيب‌زمينى و يا گندم، البته بعد از حبوبات نيز نتيجه خوب خواهد داد، دوره تناوب براى اسفناج هر ۴ سال يک‌بار در نظر گرفته مى‌شود.
|
