| خدمات راهنمايى و مشاوره متعددند، اين خدمات هم در درون مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها انجام مى‌شود و هم در بيرون از مؤسسات آموزشي، توسط مراکز مختلف و متخصصان گوناگون صورت مى‌گيرد.
|
|
|
|
|
|
|
| خدمات اطلاعاتى يا اطلاع‌رسانى
|
|
| منظور از اين خدمت، عرضهٔ اطلاعات مختلف و وسيعى است که از طريق صحبت کردن، سخنراني، ارائهٔ فيلم، تکثير و توزيع نوارهاى سخرانى و مصاحبه، انتشار پوستر، تشکيل نمايشگاه، درج در روزنام‌هاى ديواري، رسم نمودار و جدول‌هاى گوناگون، بازديدهاى متعدد و درج در کتاب‌هاى درسى و مجلات آموزشى و در مواردى کامپيوتر و ... صورت مى‌گيرد.
|
|
| دادن اطلاعات متعدد در زمينه‌هايى که اشاره خواهيم کرد، براى دانش‌آموزان مدارس، به ويژه دورهٔ راهنمايى تحصيلي، ضرورت دارد. زيرا بدون داشتن اطلاعات جامع و جديد نمى‌توان تصميم گرفت و راه مناسب را انتخاب نمود. عرضهٔ اطلاعات براى نوجوانان در دورهٔ راهنمايى تحصيلى مى‌تواند در موارد زير باشد:
|
|
| - آگاه ساختن دانش‌آموزان به انواع آيين‌نامه‌ها و مقررات مدرسه نظير شرايط ثبت‌نام، ادامهٔ تحصيل، انضباط در محيط آموزشگاه، ضوابط امتحانى و شرايط موفقيت در امتحانات مدرسه.
|
|
| - اگاهى دادن به دانش‌آموزان در زمينهٔ امکانات مدرسه و محدوديت‌هاى آن مانند:
|
|
| - کتاب و کتابخانهٔ مدرسه و نحوهٔ استفاده از آن.
|
|
| - امور ورزشى مدرسه و امکانات ورزشي.
|
|
| - امور بهداشتى مدرسه، تغذيهٔ دانش‌آموزان و نحوهٔ استفاده از بوفهٔ مدرسه و ...
|
|
| - فعاليت‌هاى مذهبي، اجتماعى و هنرى مدرسه و چگونگى مشارکت دانش‌آموزان در اين فعاليت‌ها و آيين‌نامه‌هاى دانش‌آموزي.
|
|
| - آگاه ساختن دانش‌آموزان از نظام آموزش و پرورش ايران ( شاخه‌ها و رشته‌هاى تحصيلي)، ضوابط و شرايط انتخاب رشته، برنامه‌هاى درسى و راه‌هاى صحيح مطالعه و يادگيري.
|
|
| - دادن اطلاعات لازم به دانش‌آموزان در مورد مشاغل مختلف جامعه، ويژگى‌هاى بعضى از مشاغل، ارتباط رشته‌هاى تحصيلى با مشاغل، ارزش کار و فعاليت‌هاى توليدي.
|
|
| - برنامه‌هاى بازديد مدرسه از سازمان‌هاى مختلف صنعتي، خدماتي، کشاورزي، فرهنگي، آموزشى و ... خارج از مدرسه و چگونگى تهيهٔ گزارش بازديد.
|
|
| - افزايش آگاهى‌هاى دانش‌آموزان در زمينهٔ هدف‌هاى مدرسه، نقش هريک از کارکنان مدرسه، به ويژه مشاوران و مراکز راهنمايى و مشاوره و ساير مراجع کمک‌کننده به دانش‌آموزان در کاهش مشکلات آنان.
|
|
| - دادن اطلاعات لازم به دانش‌آموزان در مورد چگونگى ارتباط و همکارى با اعضاى خانواده، انتخاب دوست، ارتباط مؤثر با مردم و نحوهٔ مشارکت در فعاليت‌هاى اجتماعى خارج از مدرسه و در مواردى خطرهاى موجود در جامعه.
|
|
| - آگاه ساختن نوجوانان به چگونگى برنامه‌ريزى تحصيلى و غنى ساختن اوقات فراغت، نحوهٔ استفاده از برنامه‌هاى راديو، تلويزيون، فيلم‌هاى سينمايى و ... مراقبت از خود در مقابل تهاجم فرهنگى و مفاسد اخلاقي.
|
|
| - آشنا ساختن دانش‌آموزان با فنون و روش‌هاى شناخت خود ( استعدادها، علايق، محدوديت‌ها، پيشرفت و يا ضعف تحصيلي) و چگونگى تنظيم برنامهٔ تحصيلى در داخل و خارج از مدرسه.
|
|
| - آشنا کردن والدين با مقررات مدرسه و آموزش دادن به آنان در مورد مسايل فرزندان خود.
|
|
| - آشنا کردن کارکنان مدرسه با شيوه‌هاى صحيح برخورد با مسائل و مشکلات دانش‌آموزان.
|
|
| خدمات مربوط به ارزيابى همه جانبهٔ دانش‌آموزان
|
|
| شناخت ميزان هوش، استعدادهاى فني، ادبي، هنري، رياضي، بدني، رغبت‌ها، پيشرفت‌هاى تحصيلى و وضعيت شخصيتى دانش‌آموزان به منظور کمک و راهنمايى به آنان در همهٔ دوره‌هاى تحصيلي، به ويژه دورهٔ راهنمايى ضرورت دارد.
|
|
| اين امر از طريق خدمات ارزيابى انجام مى‌شود. بنابراين کليهٔ اقداماتى که از طرف مشاوران و ساير کارکنان مدرسه انجام مى‌گيرد، با شناخته همه جانبه‌اى از دانش‌آموزان امکان‌پذير مى‌گردد که به خدمات ارزيابى موسوم است. اين خدمات شامل جمع‌آورى اطلاعات همه‌جانبه، کاربرد روش‌ها و ابزار شناخت و تجزيه و تحليل اطلاعات و استفاده از اطلاعات مثبت و عينى در مورد هر دانش‌آموز است.
|
|
| هدف اساسى از اين خدمات آن است که در مدارس، دانش‌آموزان را بهتر بشناسند و آنها را يارى دهند تا از توانايى‌ها و محدوديت‌هاى خود، آگاهى يابند. براى جمع‌آورى اطلاعات از دانش‌آموزان از فنون و روش‌هاى مختلفى استفاده مى‌کنند که مهمترين آنها عبارتند از:
|
|
| ۱. مشاهده
|
|
| ۲. پرسش‌نامه
|
|
| ۳. مصاحبه
|
|
| ۴. مقياس درجه‌بندى رفتار
|
|
| ۵. نمرات درسي
|
|
| ۶. تست‌هاى مختلف هوش، استعداد، رغبت و شخصيت
|
|
| خدمات طرح‌ريزى تحصيلي، شغلي، ارجاع و پى‌گيرى
|
|
| هدف عمده از اين خدمات، يارى دادن به دانش‌آموزان در دوره‌هاى مختلف تحصيلى است تا بتوانند در تهيهٔ طرح‌هاى آيندهٔ تحصيلى و شغلى و بهره‌ورى از فرصت‌ها و امکانات مدرسه و بازار کار توفيق يابند. موارد زير از جمله مواردى است که در حوزهٔ اين خدمات انجام مى‌شود:
|
|
| - شناسايى و ايجاد ارتباط با منابع کمکى و حمايتى جامعه، مانند مراکز و مؤسسات فرهنگي، هنري، اقتصادي، اجتماعي، صنعتى و ...
|
|
| - ارجاع دانش‌آموزان نيازمند براى دريافت کمک‌هاى تخصصى به مراکز ذيربط.
|
|
| - پى‌گيرى نحوهٔ استفاده از فرصت‌ها و ارزيابى نتايج راهنماى‌هاى انجام شده.
|
|
| - پى‌گيرى مسائل مربوط به ضعف تحصيلى دانش‌آموزان و ترک تحصيل آنان.
|
|
|
|
| خدمات مشاوره‌اى از مهمترين خدمات راهنمايى است و آن را قلب و هستهٔ راهنمايى و از تکنيک‌ها و فنون مؤثر در حل آسيب‌هاى خانوادگي، اجتماعي، تحصيلي، عاطفي، اخلاقى و ... مى‌دانند. بطور معمول، از اين خدمات در مراکز راهنمايى و مشاوره، کلينيک‌هاى روانى و ساير مراکز خدماتى و آموزشى بصورت گسترده، تخصصى و نظام‌يافته استفاده مى‌کنند.
|
|
| از نظر لغوي، مشورت را شور کردن، رأى زدن، رأى خواستن، رايزنى و تدبير خواستن گفته‌اند و از نظر اصطلاحي، مشاوره: ارتباط روياروى و مستقيم بين مشاور و مراجع است و هدف آن کمک به مراجع در سازگارى مؤثرتر با خود و محيط است. ( نوابى‌نژاد، شکوه، سه گفتار دربارهٔ راهنمايى و تربيت فرزندان، ص ۱۷۵.) خدمات مشاوره‌اي، خودشناسى دانش‌آموزان را تسهيل مى‌کند و فراينيد کمکى در جهت حل مشکلات آنان است.
|
