|
|
|
| در گذشته نوشته‌ها روى پوست حيوانات نوشته مى‌شد، بعدها کاغذهاى دست‌ساز ساخته شدند. |
|
|
|
| سطح کاغذهاى دست‌ساز کاملاً صاف و بدون خدشه نيست و تاروپود آن نيز کاملاً به‌هم پيوسته نيست. براى رفع خدشه و استقامت کاغذ و آمادگى براى مرحلهٔ بعدي، کد مهُره‌زنى است، بايد کاغذ را با مواد و شيوه‌هاى مختلف آهار زد. از جمله آهار با گل ختمي، با شيرهٔ گندم، با سريشم، با اسپرزه، با تخم خياز، با نشاسته را مى‌توان نام برد.
|
|
| براى داشتن درخشش در کاغذهاى طلايي، بايد قبل از نقاشى آن را آهار زد. يک روش سفيدهٔ تخم‌مرغ است که با زاج دقيق شده باشد که با قلم موى پهن و ظريفى بر روى کاغذ مى‌مالند. سپس آن‌را با صدف مى‌مالند تا خوب براق شود.
|
|
|
|
| نوعى تزئين بر روى کاغذ است. براى اين‌کار مقدارى صمغ را با شيوۀ خاصى روى کاغذ مى‌پاشيدند و سپس ورقه‌هاى نازک طلا را به آن مى‌چسباندند. تکه‌هاى طلا روى صفحه درخشش خاصى مى‌يافت. از اين کاغذ در حواشى کتب و اوراق گرانبها استفاده مى‌شد.
|
|
| کاغذ رزفشان نيز شيوهٔ ديگرى در تزئين کاغذ بود. در اين روش ابتدا روى کاغذ مقدارى نشاسته با صمغ مى‌ماليدند و سپس ذرات زر را روى کاغذ مى‌پاشيدند و از آن براى کتب نفيس و يا حواشى مرقعات و اوراق نفيس استفاده مى‌کردند.
|
|
|
|
| کاغذ ابري، نوعى کاغذ تزئينى است که از دورهٔ تيمورى به بعد در ايران رايج گرديد. ابرى‌هاى همدان و کشمير معروف بوده است.
|
|
| ساخت اين کاغذ را از اختراعات و ابداعات ايرانيان ساکن هند دانسته‌اند و گفته‌اند که اختراع ميرمحمد طاهر بوده است که اين شخص در عهد شاه طهماسب به هند سفر کرد و طريقهٔ ساخت آن را يافت. کهن‌ترين سندى که دربارهٔ کاغذهاى ابرى موجود است، سرگذشت شهاب‌الدين مرواريد بيانى کرمانى (۸۸۴ تا ۹۰۶ هـ.ق.) است که نوشته‌آند او سازنده افشان، غبار و رنگ‌آميزى ابرى کاغذ بوده است و اسناد ديگرى نيز دربارهٔ اين کاغذ موجود است.
|
|
| کاغذ ابرى که کاغذ سايه‌دار نيز گفته شده از قرن پانزدهم هجرى براى حاشيهٔ صفحات کتاب‌ها، درون جلد کتاب‌ها و گاه خود صفحات به‌کار مى‌رفته است. خطاطان از اين کاغذ براى خوشنويسى استفاده مى‌کرده‌اند. امروزه روش‌هاى ابرى کردن را تنها عدهٔ اندکى مى‌دانند. اما شکل ساده‌تر آن که 'نقش بر آب' گفته مى‌شود، امروزه رواج بيشترى دارد.
|
|
|
|
| کاغذ سمرقندى از معروف‌ترين و مرغوب‌ترين کاغذهاى مورد مصرف در سده‌هاى ميانى دوران اسلامى است که در شهر سمرقند ساخته مى‌شد. اين کاغذ جزء اولين کاغذهاى ساخته شده در جهان اسلام بود که در قرن دوم هجرى مسلمانان به کمک کاغذسازان چينى اولين کارگاه ساخت آن را در سمرقند برپا کردند و از اين شهر به ساير بلاد اسلامى راه يافت. اين کاغذ به کاغذ چيني، هندى و خراسانى نيز معروف بوده است.
|
|
|
|
| خان باليغ کاغذ بسيار مرغوبى است که در شهر پکن (خان باليغ) ساخته مى‌شد. جنس کاغذ بسيارى از کتب و اوراق خطى نفيس ايران از اين کاغذ است.
|
|
|
|
| شامى نوعى کاغذ سفيد و بسيار شفاف و لطيف بوده که منسوب به شهر شام مى‌باشد.
|
