|
|
|
|
|
| سوزاندن يا ذغال کردن روشى بسيار عالى براى ضدعفونى کردن است. وسايل ارزان قيمت مثل پانسمان آلوده، تکه پارچه‌ها و سواب‌ها را مى‌توان با سوزاندن از بين برد. افزودن خاک اره، کاغذ، نفت يا ديگر مواد سوختنى به‌عمل سوزاندن کمک مى‌کنند. مدفوع به‌وسيلهٔ سوزاندن قابل انهدام است. سوزاندن در هواى آزاد، نبايد انجام شود و بهترين محل انجام آن در زباله‌سوزها است.
|
|
|
|
| هواى داغ براى ضدعفونى کردن وسايلى مثل لوازم شيشه‌اي، سرنگ‌ها، سواب‌ها، پانسمان‌ها، گچ، روغن‌ها، وازلين و وسايل برنده مناسب است و نقطه ضعف آن اين است که قدرت نفوذ ندارد و بنابراين براى ضدعفونى کردن وسايل حجيم مثل تشک‌ها مناسب نيست. ضدعفونى کردن با هواى گرم در اجاق‌هاى هواى داغ انجام مى‌شود. هواى داخل اجاق بايد حداقل براى يک ساعت بين ۱۶۰ تا ۱۸۰ درجهٔ سانتى‌گراد باشد تا بتواند اسپورها را از بين ببرد. متأسفانه چنين دماى بالائي، پلاستيک‌ها، لاستيک و ديگر مواد آسيب‌پذير را از بين مى‌برد.
|
|
|
|
| جوشاندن يکى از راه‌هاى مفيد براى ضدعفونى کردن است. جوشاندن جوى از بخار آب جوش ايجاد مى‌کند. جوشاندن به مدت ۱۰-۵ دقيقه (البته اگر درحال جوشيدن وسايل چرخانده شوند) باکترى‌ها را از بين خواهد برد. اما ويروس‌ها و اسپورها را از بين نمى‌برد. ظرف‌هاى مخصوص جوشاندن (Boiler) دمائى بالاتر از ۹۰ درجهٔ سانتى‌گراد به همراه جوى از بخار ايجاد مى‌کنند که با هواى تازه در تماس است. براى اطمينان از انهدام اسپورها، دماى بالاتر از ۱۰۰ درجهٔ سانتى‌گراد لازم است که با ظروف مخصوص جوشاندن امکان‌پذير نيست. جوشاندن براى ضدعفونى کردن وسايل و لوازم کوچک که قرار نيست در زير پوست نفوذ کنند، و نيز براى ملحفه‌ها و دستکش‌ها مناسب است. ملحفه‌هائى که به مدفوع، چرک و خون‌آلود شده‌اند، اول بايد با آب سرد شسته شده (ترجيحاً با ضدعفونى کننده‌هائى مثل کرزول ۵/۲ درصد) و بعد جوشانده و مرتباً هم زده شوند چرا که ملحفه و لباس هادى‌هاى خوبى براى گرما نيستند. اضافه کردن يک درصد صابون و ۳/۰ درصد جوش شيرين مخصوص شستشو تأثير جوشاندن را افزايش مى‌دهد. ۳۰ دقيقه جوشاندن براى ضدعفونى کردن ملحفه‌ها، وسايل و لگن بيمار کافى است. ضعف جوشاندن اين است که اولاً فرآيند کندى دارد و براى تشک و لحاف‌هاى ضخيم مناسب نيست و نيز براى فرآورده‌هاى پشمى خوب نيست چرا که پشم جمع مى‌شود. جوشاندن رنگ آلبومين را ثابت خواهد کرد.
|
|
| اتوکلاو کردن (Autoclaving)
|
|
| استريليزاسيونى که در درجهٔ حرارت بالا (بالاتر از ۱۰۰ درجهٔ سانتى‌گراد) و تحت فشار انجام گيرد به نام اتوکلاو ناميده مى‌شود. اتوکلاو جريان بخارى تحت فشار ايجاد مى‌کند (بخار اشباع شده) که مؤثرترين راه استريليزاسيون است. اتوکلاوها در دو دسته تقسيم‌بندى مى‌شوند: يکى آنها که محفظهٔ داخلى و خارجى دارند و (اتوکلاوهاى دو محفظه‌اي) و ديگرى آنها که فقط يک محفظه دارند. اساساً اتوکلاوها با همان مکانيزمى کار مى‌کنند که زودپزهاى خانگى عمل مى‌کنند. اتوکلاو به فراوانى در بيمارستان‌ها و آزمايشگاه‌ها استفاده مى‌شود. اتوکلاو همهٔ اشکال زندگى از جمله اسپورها را از بين مى‌برد. جريان بخار، تحت فشار، درجهٔ حرارت بالائى به‌خود مى‌گيرد و قدرت نفوذ خيلى بالاترى از بخار عادى پيدا مى‌کند. براى مثال درجهٔ حرارت بخار تحت فشار ۱۵ پوند بر اينچ مربع به ۱۲۲ درجهٔ سانتى‌گراد خواهد رسيد. اتوکلاو با پس دادن گرماى نهائى بخار عمل مى‌کند. استريليتى مطلق با رسيدن درجهٔ حرارت وسايل به ۱۳۵ درجهٔ سانتى‌گراد عملى مى‌شود. اتوکلاو مؤثرترين روش استريليزاسيون براى ملحفه‌ها، وسايل پانسمان، دستکش‌ها، سرنگ‌ها، وسايل خاص و محيط‌هاى کشت مى‌باشد و براى استريل کردن وسايل برنده و وسايل پلاستيکى مناسب نيست.
|
|
|
|
| استفاده از پرتوهاى يونيزه براى استريل کردن باند، وسايل پانسمان، نخ‌هاى کات گوت و وسايل جراحى به‌طور روزافزونى افزايش مى‌يابد. وسايلى که قرار است استريل شوند درون بسته‌بندى‌هاى پلاستيکى گذاشته مى‌شوند و بعد پرتوتابى مى‌شوند و تا وقتى که پلاستيک باز نشده باشد استريل باقى مى‌مانند. پرتوهاى يونيزه بيشترين قدرت نفوذ را با کمترين توليد گرما دارند و يا هيچ گرمائى ايجاد نمى‌کنند اين روش مؤثرترين روش اما بسيار گران است. روش‌هاى تجارى استريل کردن به‌طور عادى با پرتو گاما (اتميک) انجام مى‌شود. اين روش نيازمند بسته‌بندى و وسايل خاصى است و در حال حاضر يکى از عملى‌ترين، اقتصادى‌ترين و مطمئن‌ترين روش‌هاى موجود است.
|
