جمعه, ۲۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 17 May, 2024
مجله ویستا
عمعق
اميرالشعراء شهابالدين عمعق بخارائى از استادان بهنام ماوراءالنهر در اوايل قرن ششم هجرى است که به دربار آل افراسياب (سلاطين خانيه يا خاقانيه) اختصاص داشت و در خدمت خضرخان بن ابراهيم به اميرالشعراء ملقب بوده است. مولد او بخارا بود و او بعد از تحصيل فنون ادب در آن شهر به سمرقند رفت تا خدمات خود را در دستگاه دولت آل افراسياب آغاز کند و به قول نظامى عروضى از اين دولت 'حظّ تمام گرفته و تجملى قوى يافته، چون غلامان ترک و کنيزکان خوب و اسبانى راهوار و ساختههاى زر فاخر و ناطق و صامت فراوان، و در مجلس پادشاه عظيم محترم بود و به ضرورت ديگر شعرا را خدمت او همى بايست کردن' . | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
وى بعد از عمرى دراز که گويا از صد سال متجاوز بود به سال ۵۴۲ يا ۵۴۳ درگذشت و بنابراين ولادت آن در اواسط قرن پنجم اتفاق افتاده بود. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از ميان پادشاهان آل افراسياب عمعق با شمسالملک نصربن ابراهيم و برادرش خضرخان بن ابراهيم و احمدخان بن خضرخان (۴۷۳-۴۸۲) و چندتن ديگر که آخرين آنها محمودبن محمد خواهرزاده و دستنشاندهٔ سنجر (۵۲۶-۵۵۷) بود، و از سلاجقه با سلطان سنجر (م. ۵۵۲) معاصر بوده و بعضى از آنان را مدح کرده است. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
عمعق از علوم متداولهٔ عصر خود آگاه بود. قصايد او که مشحون به انواع صنايع است خود دليل واضحى است بر اطلاع کامل او از علوم و فنون ادبي. وى در قصايد گاه متمايل به صنعت است و به قول عوفى آنچه از شعر او 'مصنوع است جملهٔ استادان را در حيرت افگنده است' و قصيدهاى را که موى و مور در هر مصراع آن تضمين شده است در درجهاى قرار مىدهد که کس پيش از او مثل آن نگفته و بعد از او هم نتوانسته است گفتن. در ساير قصايد او هم انواع صنايع بديعى از قبيل تضاد و مراعاتالنظير و تشريع (۱) و تقسيم و امثال آنها بسيار است ليکن قدرت شاعر در سخنورى مانع آن شده است که خشکى تصنع از روانى کلام و لطف سخن او بکاهد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(۱) .
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
که بدين گونه تجزيه مىشود: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
و اين بيت: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
که بدين گونه تجزيه مىشود: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
عمعق را در تشبيه دستى قوى است و اهميت او از آن جهت است که در اين امر جانب حس را بيشتر مىگيرد و اگرچه تشبيهات وى از حيث عقلى و يا حسى بودن طرفين گاه مختلف است و نيز اغلب حسى ولى مبتنى بر وهم و بهعبارت ديگر تشبيه خيالى است(۲) ، ليکن او حتى امور وهمى و خيالى را نيز چنان مجسم مىسازد که بهنظر ابتدائى کمتر مىتوان متوجه جنبهٔ وهمى آن گرديد. علاوه بر اين جمله عمعق در تشبيه بسيار دقيق است و جزئيات امور را کاملاً در نظر مىگيرد و ذوق سليم خويش را در ترتيب آن دخالت مىدهد و از اين جهت در تشبيهات وى لطف و قدرت و دقت فکرى بسيار مشاهده مىشود (۳) . الفاظ عمعق جزل و منسجم و منقح و فکر او بسيار روشن و کلامش خالى از تعقيد و ابهام است. در توصيفات بيشتر متکى بر حس است و اين امر در مدايح او نيز کاملاً هويدا است. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(۲) :
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(۳) . در اين بيت که ظهور و خفاء ماه نو را در ابتداى طلوع توصيف مىکند قدرت او را در تشبيه مىتوان به قوت حس کرد: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
امر ديگرى که در اشعار عمعق به قوت آشکار است غلبهٔ عواطف رقيق و احساسات لطيف است و او مخصوصاً در ابراز عواطف غمانگيز قدرت دارد. از اشعار او است: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(۴) . کامکار نوعى از گل سرخس است که بهنام جد احمدبن سهل سرخسى 'کامکار' ناميده شد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(۵) . طويله: گردنبند و هرچيزى که به رشته کشيده باشند. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران مجلس رئیس جمهور دولت رئیسی سیدابراهیم رئیسی دولت سیزدهم مجلس شورای اسلامی تعطیلی شنبه ها قوه قضائیه شورای نگهبان سید ابراهیم رئیسی
سیل مشهد هوش مصنوعی هواشناسی تهران خراسان رضوی پلیس بارش باران قوه قضاییه قتل شهرداری تهران آموزش و پرورش
قیمت خودرو خودرو قیمت دلار قیمت طلا ایران خودرو بازار خودرو مالیات مسکن بانک مرکزی دلار سایپا یارانه
نمایشگاه کتاب کتاب نمایشگاه کتاب تهران سریال تلویزیون سینمای ایران فردوسی همایون شجریان سینما
دانشگاه تهران فضا
رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه فلسطین آمریکا روسیه جنگ غزه حماس چین اوکراین ترکیه نوار غزه
فوتبال تراکتور بارسلونا استقلال پرسپولیس جام حذفی لیگ برتر سپاهان بازی لیگ برتر ایران باشگاه استقلال رئال مادرید
آیفون اپل گوگل اینترنت سامسونگ عیسی زارع پور تبلیغات دوربین تلفن همراه
چای بارداری دیابت کاهش وزن چاقی زوال عقل