|
|
|
| اختلال تورت (Tourette's disorder)
|
|
| به‌عنوان سندرم ژیل دولا تورت (Gilles de la Tourette's syndrome) هم شناخته شده است. شیوع در حدود ۴ تا ۵ در ۱۰،۰۰۰، سن متوسط شروع ۷ سالگی و نسبت مرد به زن ۳ به ۱ است.
|
|
|
|
| - معیارهای تشخیصی DSM-IV-TR برای اختلال تورت: |
| |
الف ـ تیک‌های متعدد حرکتی و یک یا بیشتر تیک صوتی برای مدتی در طول بیماری، البته نه لزوماً همزمان وجود داشته‌اند. (تیک یک صوت یا حرکت ناگهانی، سریع، راجعه، غیرریتمیک و استریوتایپیک است). |
| |
ب ـ تیک‌ها، بارها در طی روز (معمولاً دوره‌ای) و تقریباً هر روز در طی دوره‌ای بیش از یک سال روی می‌دهند و در طی این مدت هیچ‌گاه زمانی بدون تیک بیش از سه ماه متوالی وجود نداشته است. |
| |
ج ـ شروع قبل از ۱۸ سالگی است. |
| |
د ـ اختلال به‌علت آثار مستقیم فیزیولوژیک یک ماده (مثلاً محرک‌ها) یا یک بیماری طبی عمومی (مثلاً بیماری هانتینگتون یا آنسفالیت متعاقب عفونت ویروسی) نیست. |
|
|
|
|
|
| شواهد نشان‌دهنده یک انتقال ژنتیکی و افزایش خانوادگی اختلال تیک و افزایش قابل توجه همگامی در دوقلوهای یک‌تخمکی نسبت به دوتخمکی هستند. شواهد غیراختصاصی نوروبیولوژیک به‌صورت پدیده‌های غیرطبیعی در EEG و یافته‌ای غیرطبیعی در CT در بسیاری از بیماران وجود دارد.
|
|
| سایر شواهد عبارتند از: غیرطبیعی بودن دوپامین، سطوح غیرطبیعی اسیدهومووانیلیک (متابولیت دوپامین) در CSF؛ بدتر شدن تیک‌ها یا تسریع وقوع آنها توسط محرک‌هائی که آگونیست‌های دوپامین هستند و اینکه آنتاگونیست‌های دوپامین معمولاً باعث محو تیک‌ها می‌شوند. اختلال تورت و سایر اختلالات تیک باید از بسیاری اختلالات و بیماری‌های دیگر افتراق داده شوند (مثلاً دیسکینزی‌ها، کره سیدنهام، بیماری هانتینگتون). ADHD، اختلالات یادگیری و علایم وسواس فکری - عملی با اختلال تورت مرتبط هستند و شیوع آنها در بستگان درجه اول افزایش می‌یابد. انزوای اجتماعی شایع است اگر بیماری درمان نشود، سیر آن معمولاً مزمن و به‌صورت دوره‌هائی است که در آنها تیک‌ها کم و زیاد می‌شوند.
|
|
|
|
| ـ داروشناختی:
|
| جدول داروهای شایع روانگردان در کودکی و نوجوانی را ببینید.
|
|
| - هالوپریدول: اغلب منجر به بهبود قابل توجه در حدود ۸۵% بیماران می‌شود. گاهی دوزهای آرام‌بخش مورد نیاز هستند.
|
|
| - پیموزاید: مانند هالوپریدول یک آنتی‌دوپامینرژیک قوی است. احتمال بالقوه اندکی برای آهسته شدن هدایت قلبی وجود دارد.
|
|
| - کلونیدین: آگونیست آلفا ۲ آدرنرژیک است. به اندازه هالوپریدول یا پیموزاید مؤثر نیست، اما با احتمال دیسکینزی دیررس در ارتباط نیست (۱). شواهد اندکی برای نشان دادن یک مکانیسم نورآدرنرژیک در اختلال تورت وجود دارد. گوانفاسین که اثر آرام‌بخشی کمتری دارد، می‌تواند به‌کار گرفته شود.
|
|
| (۱) . پسر یازده‌ساله‌ای را به‌دلیل حرکات غیرعادی به درمانگاه آورده‌اند: شانه راست خود را هر چند ثانیه یک بار بالا می‌اندازد. زیاد پلک می‌زند و مکرر سینه‌اش را صاف می‌کند. برای درمان این اختلال کدام دارو کمتر به‌کار می‌رود؟
(پرانترنی اسفند ۸۰)
|
|
| الف ـ هالوپریدول |
|
ب ـ ریتالین |
|
ج ـ کلونیدین |
|
د ـ پیموزاید |
|
|
| پاسخ: گزینه ب
|
|
| - روان‌شناختی:
|
| درمان یا مشاوره اغلب برای کودک، خانواده یا هر دو ضروری است. ماهیت اختلال تورت، کنار آمدن با آن و انزوا باید مورد توجه قرار گیرد. گروه‌درمانی ممکن است انزوای اجتماعی را کاهش دهد.
|
|
| اختلال مزمن تیک حرکتی یا صوتی
|
|
| معیارهای تشخیصی همانند اختلال تورت است، با این تفاوت که بیمار تیک‌های صوتی یا حرکتی منفرد یا متعدد دارد. نه هر دوی آنها. این بیماری از اختلال اجتماعی کمتری ایجاد می‌کند. از نظر ژنتیک، اختلال تورت و اختلال مزمن تیک صوتی یا حرکتی اغلب در یک خانواده روی می‌دهند.
|
|
| نوروبیولوژی (زیست‌شناسی عصبی) در هر دو مورد یکسان است و درمان عیناً مشابه درمان اختلال تورت است.
|
|
|
|
| میزان شیوع آن مشخص نیست، بررسی‌های نه چندان قوی گزارش می‌کنند که ۲۴-۵% از کودکانی که به مدرسه می‌روند نوعی تیک دارند. نسبت مرد به زن ۳ به ۱ است.
|
|
|
|
| - معیارهای تشخیصی DSM-IV-TR برای اختلال تیک گذرا: |
| |
الف ـ تیک(های) منفرد یا متعدد حرکتی و یا صوتی (یعنی اصوات یا حرکات ناگهانی، سریع، راجعه، غیرریتمیک و استریوتایپیک) |
| |
ب ـ تیک‌ها بارها در طی روز و تقریباً هر روز برای حداقل ۴ هفته اما نه بیشتر از ۱۲ ماه متوالی روی می‌دهند. |
| |
ج ـ شروع قبل از س ۱۸ سالگی است. |
| |
د ـ اختلال به‌علت آثار مستقیم فیزیولوژیک یک ماده (مثلاً محرک‌ها) یا یک بیماری طبی عمومی (مثلاً بیماری هانتیگنتون یا آنسفالیت متعاقب عفونت ویروسی) نیست. |
| |
هـ ـ معیارهای اختلال تورت یا اختلال تیک صوتی یا حرکتی مزمن هیچ‌گاه وجود نداشته‌اند. |
| مشخص کنید اگر: اپیزود منفرد یا راجعه است. |
|
|
|
|
|
| در اکثر موارد، تیک‌ها منشاء روانی دارند، در طی استرس افزایش می‌یابند و گرایش به فروکش ناگهانی دارند. در تعداد کمی، اختلال تیک صوتی یا حرکتی مزمن یا اختلال تورت به‌تدریج ایجاد می‌شوند.
|
|
|
|
| در موارد خفیف، احتیاجی به درمان نیست. در موارد شدید، تکنیک‌های رفتاری یا روان‌درمانی مورد نیاز است. داروهائی که برای سایر اختلالات تیک به‌کار می‌روند تنها در موارد شدید استفاده می‌شوند.
|
