اهمیت برنامه‌ریزی جهانگردی

براى دستيابى به موفقيت در مديريت و توسعهٔ جهانگردي، برنامه‌ريزى جهانگردى در تمام سطوح ضرورى است. تجربهٔ بسيارى از مناطق جهانگردى و دنيا در درازمدت نشان داده است که روش برنامه‌ريزى‌شده براى توسعه جهانگردى مى‌تواند بدون ايجاد مشکلاتى مهم فوايدى به همراه آورد و بازارهاى جهانگردى رضايت‌بخشى را حفظ کند. مکان‌هائى که در آنها گردشگري، بدون برنامه‌ريزى توسعه مى‌يابد، اغلب دچار مشکلات اجتماعى و محيطى مى‌شوند. اين مسائل براى ساکنان زيان‌آور و براى بسيارى از جهانگردى برنامه‌ريزى شده رقابت کنند. آنها معمولاً با يک روش برنامه‌ريزى‌شده از نو توسعه مى‌يابند ولى اين امر نيازمند زمان و سرمايه‌گذارى مالى بيشترى است.

جهانگردى فعاليت نسبتاً پيچيده‌اى است که چندين بخش جامعه و اقتصاد را دربرمى‌گيرد. اين امر، بدون برنامه‌ريزى ممکن است باعث ايجاد صدمات ناخواسته و غيرمنتظره‌اى شود. اکنون جهانگردى فعاليت نسبتاً جديدى در بسيارى از کشورها به‌شمار مى‌رود. برخى از دولت‌ها و اغلب بخش خصوصى در چگونگى گسترش جهانگردى به‌طور صحيح تجربه‌اى ندارند يا داراى تجربهٔ کمى هستند در کشورهائى که جهانگردى رونق زيادى ندارد برنامه‌ريزي، مى‌تواند رهنمون لازم را براى توسعه آن فراهم کند. براى مناطقى که جهانگردى دارد، برنامه‌ريزى اغلب براى حيات دوباره بخشيدن به اين بخش و حفظ کارائى آيندهٔ آن است.

ابتدا، جهانگردى بايد در سطوح منطقه‌اى و ملى برنامه‌ريزى شود. در اين سطوح، برنامه‌ريزى به سياست‌هاى توسعهٔ جهانگردي، طرح‌هاى ساختاري، استانداردهاى تسهيلات، عوامل سازمانى و تمام عناصر ديگرِ لازم براى توسعه و مديريت جهانگردى مربوط مى‌شود. سپس در چارچوب برنامه‌ريزى ملى و منطقه‌اى مى‌توان طرح‌هاى تفصيلى بيشترى براى جاذبه‌هاى جهانگردي، تفريحگاه‌ها، توسعه جهانگردى شهري، روستائى و ساير اشکال توسعه جهانگردى تهيه کرد.

برنامه‌ريزى جهانگردى ملى و منطقه‌اى چندين فايده خاص و مهم دارد. اين امتيازات عبارتند از:

ـ تعيين سياست‌ها و اهداف کلى توسعه جهانگردي. جهانگردى درصدد انجام چيست و چگونه اين اهداف را مى‌توان به‌دست آورد.

ـ توسعهٔ جهانگردي، به شکلى صورت بگيرد که منابع فرهنگى و طبيعى آن براى مدتى نامحدود نگهدارى و براى استفاده حال و آينده حفظ شوند.

ـ ادغام جهانگردى با سياست‌هاى توسعهٔ کلان و الگوهاى کشور يا منطقه و ايجاد پيوندهاى نزديک ميان جهانگردى و ديگر بخش‌هاى اقتصاد

ـ فراهم کردن شالوده‌اى منطقى براى تصميم‌گيرى بخش‌هاى دولتى و خصوصى دربارهٔ توسعهٔ جهانگردي.

ـ ممکن ساختن توسعهٔ هماهنگِ بسيارى از عناصر بخش جهانگردى به‌عبارت ديگر مرتبط ساختن جاذبه‌ها، فعاليت‌ها، تسهيلات و خدمات جهانگردى با بخش‌هاى گوناگون و فزايندهٔ بازارهاى جهانگردى مختلف.

ـ مطلوب‌سازى و تعديل منافع اقتصادي، محيطى و اجتماعى جهانگردى با تقسيم صحيح اين منافع و کاهش مشکلات احتمالى جهانگردي.

ـ فراهم آوردن يک ساختار مادى که موقعيت، انواع و گسترهٔ توسعهٔ جهانگردى جاذبه‌ها، تسهيلات، خدمات و زير ساختار را هدايت کند.

ـ تعيين خط‌مشى و استانداردهائى براى تهيهٔ طرح‌هاى مشروح در زمينه‌هاى خاص توسعهٔ جهانگردى که با يکديگر سازگارى داشته باشند و همديگر را تقويت کند، و تعيين رهنمودها و استانداردها براى طراحى مناسب تسهيلات جهانگردي.

ـ شالوده‌ريزى براى اجراء اثربخش طرح و سياست توسعه جهانگردى و مديريت بخش جهانگردى با فراهم کردن چارچوب لازم سازمانى و نهادي.

ـ ايجاد چارچوبى براى هماهنگى مؤثر فعاليت‌ها و سرمايه‌گذارى بخش‌هاى عمومى و خصوصى در توسعهٔ جهانگردي.

ـ ارائهٔ معيارى براى نظارت مداوم در پيشرفت توسعهٔ جهانگردي، و نگهداشتن آن در مسيرى معين.

اکنون روش برنامه‌ريزى‌شده براى توسعهٔ جهانگردى در سطوح منطقه‌اى و ملى به‌صورت يک اصل در بسيارى از نقاط پذيرفته شده است، گرچه هنوز اجراء طرح‌ها و سياست‌ها در بعضى مناطق ضعيف است. بسيارى از کشورها و مناطقِ کشورها، برنامه‌هاى جهانگردى در دست تهيه دارند. کشورهائى که تاکنون چنين طرح‌هائى را اتخاذ نکرده‌اند مى‌بايست در آينده‌اى نزديک اين مسئله را مدنظر قرار دهند. در بعضى از کشورها طرح‌ها به‌مدت پيش برنامه‌ريزى شده‌اند و امروزه قديمى و منسوخ شده‌اند و لازم است که براساس شرايط کنونى و روند آتى بازنگرى شوند. در حال حاضر براساس تجربهٔ به‌دست آمده روش‌ها و فنون برنامه‌ريزى جهانگردى به‌خوبى درک شده‌اند. با اطمينان زيادى مى‌توان گفت که اگر برنامه‌ريزى اجراء شوند، منافعى فراوان براى هر منطقه به همراه خواهد آورد.