جشن‌های خصوصی و خانوادگی

جشن‌هاى خصوصى و خانوادگى از جشن‌ها و مراسم کوچک‌تر تشکيل مى‌شوند: جشن تولد نوزاد، جشن ختنه‌سوران و شبه‌جشن‌هائى نظير عقيقه و مواردى‌که به‌علت نذر و نياز، سورها و ميهمانى‌هاى کوچکى داده مى‌شود. شمارى از اين‌گونه جشن‌ها هستند. در اين جشن‌ها، ترانه‌هاى شادى‌بخش موسيقى و آواز نقش محورى دارند.

در اين مقام مى‌توان مثلاً از چند گونه موسيقى محلى بوشهر نام برد که به نام‌هاى 'سُبالو' 'يزله' و 'شَکى يا خيام‌خوانى' معروف هستند.

خيام‌خوانى يا شکى (šaki) شامل رباعيات خيام است که با آهنگى خاص خوانده مى‌شود و رو به نشاط و طرب دارد و غالباً تکيه بر نوعى دريغاگوئى و دم غنيمت‌دانى است. اين آهنگ، بيشتر در مجالس عروسى اجراء مى‌شود و خاص اين‌گونه محافل با دست کم محافل شاد است. در خيام‌خوانى، بيشتر از ترانه‌هاى خيام و گاه از رباعيات فولکلوريک که ظاهراً شبيه به رباعيات خيام است. استفاده مى‌شود.

در مراسم حنابندان و ختنه‌سوران نيز از خيام‌خوانى استفاده مى‌شود و داراى اشعارى از اين قبيل است:

امشب چه شبى شب حنابندان است

عاشق هميشه تو کوچه سرگردان است

نارنج و ترنج بر سرم سايه زده

عشقم به سر دختر همسايه زده ^(۱)

(۱) . شروه‌سرائى در جنوب ايران

ترانه‌هاى فولکلوريک عروسى، در ميان ترانه‌هاى مربوط به جشن‌ها، از هيجان، تحرک، نوع و زيبائى‌هاى خاص برخوردار هستند.

البته ويژگى‌هاى منطقه‌اى و بومى، خود رنگ و بوى خاصى به اين نوع ترانه‌ها بخشيده است.