|
|
|
| جزيره کيش، از نظر پستى و بلندى‌ها، سرزمين هموار و بى‌عارضه طبيعى قابل توجه است. بلندترين نقطه آنکه در شرق جزيره واقع است، حدود ۴۵ متر از سطح دريا ارتفاع دارد. از اين رو جهت کرانه‌هاى با شيب نسبتاً ملايم به دريا منتهى مى‌شود.
|
|
| سطح جزيره کيش داراى بريدگى‌هاى کم‌عمقى است که ناشى از فرسايش آب‌هاى روان به هنگام باران‌هاى تند زمستانى مى‌باشد. از نظر مورفولوژى (ريخت‌شناسي) مى‌توان در جزيره کيش دو تيپ متفاوت تشخيص داد.
|
|
| ۱. کرانه‌هاى سنگى و صخره‌اى در غرب و شمال جزيره.
|
|
| ۲. کرانه‌هاى هموار ماسه در جنوب و عمدتاً در شرق جزيره.
|
|
| پيدايش اين دو تيپ ساحلى متفاوت بيشتر ناشى از جريان امواج دريا و جهت جريان‌هاى موج‌هاى آن است.
|
|
| در نقشه‌هاى زمين‌شناسى شرکت ملى نفت ايران، جنس سنگ‌هاى تشکيل‌دهنده آن 'آهک‌هاى خارک' گزارش شده است، که در حقيقت معادل کنگلومراى بختياري، در نواحى جنوب ايران مى‌باشد. ارتباط اين کنگلومرا و آهک‌هاى خارک به‌صورت بين انگشتى بوده که در قسمت پائين دگر شيبى مشخص مى‌شود که تحت تأثير چين‌خوردگى‌ها بالا آمدگى زاگرس است.
|
|
| خاک جزيره کيش در يک نگرش کلى نوعى سنگ صخره‌اى شکننده است که در قسمت مرکزى به‌صورت کلاهکى قرار گرفته که از شن و ماسه و صدف تشکيل مى‌شود. اين سنگ‌ها متخلخل بوده و ضخامت آن حدود ۲۰ متر است که در مجاورت دريا به ۳ تا ۴ متر کاهش مى‌يابد.
|
|
| اين لايه سنگى برروى بسترى از خاک‌هاى رسى قرار گرفته است، همچنين روى آن نيز در بعضى از نقاط جزيره با لايه‌اى از خاک به ضخامت ۲۰ تا ۷۰ سانتى‌متر پوشيده شده است. اين لايه خاک در بيشتر نقاط جزيره تا حدودى دشوار است.
|
|
| در جزيره کيش، در تمام سال ميزان رطوبت نسبى بسيار بالا است. مقدار رطوبت نسبى به ساعت‌هاى مختلف روز و فصل‌هاى مختلف سال تفاوت مى‌کند.
|
|
| ميزان بارندگى در جزيره کيش، مانند ساير نقاط خليج فارس کم و متغير است. زمان بارندگى در اين ناحيه بين آبان و ارديبهشت است. در اين مدت بادهاى باران‌زا به‌طور متوسط ۳ تا ۶ بار بيشتر منطقه را تحت تأثير قرار نمى‌دهد. ريزش باران در پائيز و بهار به‌صورت رگبارهاى شديد و کوتاه‌مدت و همراه با رعد و برق مى‌باشد، در حالى که در زمستان به‌صورت باران ريز و مداوم است.
|
|
| معدل بارندگى سالانه در جزيره کيش، ۷/۱۵۰ ميلى‌متر است که در فاصله سال‌هاى ۱۳۴۴ تا ۱۳۵۵ تجربه شده است. از اين مقدار ۸۲% در فصل زمستان، حدود ۱۵% در پائيز و بقيه در فصول تابستان و بهار ريزش مى‌کند. بدين ترتيب ملاحظه مى‌شود که رژيم باران در جزيره کيش علاوه بر پائين بودن حجم آن، توزيع فصلى تابستان نامتناسبى دارد.
|
|
|
|
| در مناطق جنوبى کشور، دسترسى به آب شيرين با دشوارى زيادى همراه بوده و تأمين آن بسيار پرهزينه است. تقريباً در همه کشورهاى ساحل جنوبى خليج فارس استفاده از دستگاه‌هاى آب شيرين‌کُن، مهم‌ترين وسيله براى تأمين آب است. بنابراين جزاير و مناطقى که داراى آب شيرين طبيعى باشد، از موقعيت رشد بيشترى برخوردار هستند. جزيره کيش يکى از همين مناطق است، که در دوره‌هاى گذشته، عمران و آبادى خود را مديون وجود منابع آب شيرين طبيعى بوده است.
|
|
| جزيره کيش، از ديرباز به داشتن آب آشاميدنى شيرين شهرت داشته، يکى از علل تداوم زندگى در اين جزيره، چاه‌هاى آب شيرين آن بوده است، در حالى که در بسيارى از جزاير ديگر خليج فارس نداشتن آب، موجب فقدان اسکان انسان شده است، منابع سنتى تأمين آب جزيره کيش عبارت هستند از: آب‌هاى سطحى ذخيره شده در برکه‌ها که بيشتر در گذشته معمول بوده است و آب‌هاى زيرزمينى مانند چشمه، قنات و چاه.
|
|
| در حال حاضر استفاده از قنات نيز به دليل وجود دستگاه‌هاى آب شيرين‌کن، منسوخ گرديده است. ولى بقاياى آنها نشان مى‌دهد که ساکنان محلى و قديمى اين جزيره در دوره شکوفائى اقتصادي، تمام تکنيک و شيوه‌هاى معمول زمان خود را براى حفظ موقعيت و تداوم حيات خود براى تأمين آب به کار بسته‌اند. گفته مى‌شود که تا چند سال قبل، از آب شيرين مورد نياز دبى و ابو‌ظبى از جزيره کيش تأمين مى‌شده است. به‌علاوه حدود ۳۰۰ لنج غواصى که در پيرامون جزيره به غواصى و صيد مراوريد اشتغال داشته‌اند، آب مصرفى خود را از کيش تهيه مى‌کردند.
|
|
| در کنار خرابه‌هاى شهر معروف به حريره، آب‌انبارهاى بسيار بزرگ مشابه آب‌انبارهاى موجود در سيراف، وجود دارد. اين آب‌انبارها در انتهاى آبگيرهاى طبيعى در عمق زمين بامصالح کم ساخته شده‌اند و مى‌توانستند به‌مدت زيادى مقادير قابل توجهى از آب‌هاى روان را در خود ذخيره کنند. يکى از آب‌انبارهاى شهر حريره، داراى حدود ۵ متر طول و ۸ متر پهنا و ۲۵ متر ژرفا بود.
|
|
| علاوه بر اين در جزيره کيش تعداد زيادى چاه وجود دارد که عمق بعضى از آنها به حدود ۱۰ متر مى‌رسد. آب اين چاه‌ها داراى طعم خوب و شيرين است. اما آب برخى از آنها پس از ۲ - ۱ ساعت شور مى‌شود و بيشتر براى مصارف غير آشاميدنى به کار مى‌رود.
|
|
| حفر کاريز در جزيره کيش، از ماهرانه‌ترين روش‌هاى استفاده از آب‌هاى زيرزمينى بوده است، زيرا با وجود نبودن شيب کافى در سطح جزيره مردم آن توانسته‌اند از اين طريق نيز به منابع آب زيرزمينى دست يابند.
|
|
| کاريزها به تعداد زيادى در جزيره کيش وجود دارند که جزء ۴ رشته قنات اصلى بقيه از به هم پيوستن ۵ - ۴ چاه به‌وجود آمده‌اند. طول قنات‌هاى اصلى از ۱۰۰۰ تا ۲۳۰۰ متر بوده است. تمامى کاريزهاى اين جزيره در حال حاضر مخروبه و فاقد آب مى‌باشند.
|
|
| کمبود بارش در جزيره کيش، باعث گرديده که آب شيرين چاه‌ها پس از يک يا دو ساعت استفاده تمام شده و به آب شور برسد. به‌طور کلى اين جزيره در حال حاضر تقريباً فاقد سفره آب‌زيرزمينى شيرين است، و اگر باشد ميزان آن محدود است.
|
|
| در دوره اخير که جزيره کيش گام‌هاى بلندى را به سوى توسعه و عمران و آبادانى برداشته است مسئله تأمين آب شيرين مورد نياز براى مصارف آشاميدنى و صنعتى همواره مورد توجه بوده است. شرکت آب و برق کيش در اين سال‌ها با مرمت و نوسازى دستگاه‌هاى آب شيرين‌کنى که از قبل باقى مانده بود و افزودن دستگاه‌هاى جديد آب مورد نياز جزيره را در حد مطلوبى تأمين کرده است. در تاريخ ۱۳ رجب سال ۱۳۷۷ با راه‌اندازى سيستم‌هاى جديدى آب شيرين‌کن اسمزى در جزيره کيش ظرفيت توليد آب به ۳۰۰۰ متر مکعب در روز افزايش يافت. اين آب‌شيرين‌کن‌ها از نوع اسمز معکوس هستند که به‌صورت سه واحد هزارمتر مکعب و با ظرفيت توليد ۳۰۰۰ متر مکعب در روز در نوع خود بزرگترين در ايران مى‌باشند. راه‌اندازى اين پروژه ۱۶۰۰ هزار دلار هزينه دلارى و ۴۸۰ ميليون تومان هزينه ريالى در بر داشته و زمانى حدود ۱۳ ماه براى اجراء آن وقت صرف شده است که براى اجراء آن زمان مناسبى مى‌باشد. با توجه به مشکلات حمل دريائى سوخت به جزيره کيش تأمين قطعات يدکى و پرسنل متخصص استفاده از اين دستگاه‌ها را در کيش توجيه‌پذير کرده است. گسترش طرح تا ظرفيت ۶ و ۹ هزار متر مکعب نيز محيا مى‌باشد. راه‌اندازى اين دستگاه‌ها ۶۰% رشد را در توليد آب شيرين در کيش موجب شده است.
|
